“Этика” фанининг предмети, вазифалари ва тарихи - Философия - Рефераты

“Этика” фанининг предмети, вазифалари ва тарихи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

225.5 KB

“Этика” фанининг предмети, вазифалари ва тарихи Режа: 1. Этика фанининг предмети ва хусусиятлари. 2. Ахлоқнинг келиб чиқиши. 3. Ахлоқ тарихи (Қадимги дунѐ, Ўрта асрлар ва янги давр ахлоқи) 4. Ижтимоий фанлар тизимида ,этиканинг тутган ўрни.

Қадимги юнон файласуфи Аристотель ўз даврида мавжуд фанларни таърифларкан, уларни учта гуруҳга ажратади: назарий фанларга фалсафа, математика, физикани; ижодий фанларга санъат, бадиий ҳунармандчиликни; амалий фанларга эса этика ва сиѐсатни киритади. Шу тариқа Этика фалсафа доирасидан ажралиб чиқади ва мустақил фан сифатида шакллана бошлайди. Ҳозирги вақтда «Этика» ижтимоий-фалсафий фанлар тизимида ўзига хос ўринга эга бўлган фандир. «Этика» (ахлоқшунослик)–ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, хусусиятлари, жамият тараққиѐтидаги ўрни ҳақидаги фандир. У бошқа ижтимоий фанлар сингари ўз қонунлари ва категорияларига эга бўлиб, улар орқали ўз хулосаларини баѐн қилади. «Ахлоқ» сўзи аслида арабча сўз бўлиб, хулқ-атвор, юриш-туриш, тарбия деган маъноларни англатади. Ҳозирги вақтда бу тушунча жамиятнинг ахлоқий ҳаѐтида юз берадиган барча жараѐнларнинг мажмуини акс эттиради. Жамиятнинг ахлоқий ҳаѐти деб кишиларнинг ижтимоий, сиѐсий ва хуқуқий фаолиятида, оиласида ва кундалик турмушида юзага келадиган ўзига хос муносабатлари шаклига айтилади. Ахлоқ тушунчасини икки хил маънода кўриш мумкин: ахлоқ умумий тушунча сифатида этиканинг тадқиқот объектини англатса, якка тушунча сифатида инсон феъл-атвори ва хатти-ҳаракатининг ўзига хос кўринишини англатади. Хусусан «одоб», «хулқ-атвор» маъноларида ҳам ишлатилади. Аслида «ахлоқ» ва «одоб» тушунчалари бир-биридан мазмун жиҳатидан фарқ қилади. А. Шер «Ахлоқшунослик» китобида кўрсатишича, «Одоб-инсон ҳақида ѐқимли таассурот уйғотадиган, лекин жамият ва инсоният ҳаѐтида у қадар муҳим аҳамиятга эга бўлмайдиган, миллий урф-одатларга асосланган чиройли хатти-ҳаракатларни ўз ичига олади.

Ахлоқ эса–жамият, замон инсоният тарихи учун намуна бўла оладиган ижобий хатти-ҳаракатлар йиғиндисидир». Ахлоқ инсон ва жамият ўртасидаги объектив алоқадорлик туфайли келиб чиқадиган, ҳар бир шахснинг ҳаѐти ва фаолиятини бошқарадиган, тартибга соладиган принцип ва нормалар мажмуидир. Ахлоқ ижтимоий ходиса сифатида инсоният жамияти вужудга келиши билан бир вақтда жамоалар билан шахслар ўртасидаги эҳтиѐж ва манфаатларга хизмат қилувчи алоқа тарзида вужудга келиб, ўзининг тарихий тараққиѐтида: - Инсоннинг табиий хислатларини ўзгартирувчи, яратувчи фаолияти шаклида умуминсоний маданиятнинг таркибий қисми; - Жамиятда яшовчи ҳар бир шахсни ҳар томонлама камол топтирувчи маънавий-ижтимоий омил асосларидан бири; - Кишиларнинг ички туйғуларини, ҳиссиѐтларини ўстириб, умуминсоний моддий ва маънавий қадриятларини англаб етиш, уларни асраш ва келгуси авлодларга етказиб бериш йўлларидан энг афзали; - Оила ва кундалик турмушда мавжуд бўлган оилавий бурч, ўзаро ҳурмат, садоқат, ор-номус каби анъаналарни наслдан-наслга, авлоддан-авлодга ўтказиш асосида давом эттириш воситаси; - Адолатли жамият қуриш ва унда бой-бадавлат, тинч-тотув, бахтли яшаш ғояси сифатида мунтазам равишда ривожланиб келган ва ривожланади. Ахлоқнинг негизини жамиятнинг таркибий тузилиши, хусусан, ундаги мулкий муносабатлар, меҳнат тақсимоти, аҳолининг ѐши ва уларнинг эҳтиѐж ва манфаатлари белгилайди. Бинобарин, Ўзбекистон Республикаси иқтисодиѐтининг асосини хилма-хил шакллардаги мулклар ташкил этаѐтган бир вақтда, уни ривожлантиришнинг маънавий-ахлоқий негизларини: - Умуминсоний қадриятларга содиқлик; - Халқимизнинг маънавий меросини мустаҳкамлаш ва ривожлантириш;

- Инсоннинг ўз имкониятларини эркин намоѐн қилиши; - Ватанпарварликни ташкил қилади. Шубҳасизки, ана шу негизлар асосида Ўзбекистон халқларининг янгича мазмундаги маънавий-ахлоқий дунѐси шаклланади ва қарор топади. Бу эса, ўз навбатида халқимиз ахлоқининг негизини белгилаб берадиган асосий омиллардан бири ҳисобланади. Ахлоқнинг жамият хаѐтида тутган ўрни у бажарадиган функциялар билан белгиланади. Регулятив функцияси – ахлоқнинг асосий функцияси ҳисобланади. Регулятив функция шахс, хизмат жамоаси, давлат ва жамоат институтлари фаолиятини жамиятда мавжуд бўлган ахлоқий нормалар асосида бошқариб туришни англатади. Шу мақсадда бир қанча воситаларга таянади: ахлоқий принциплар, жамоатчилик фикри, ахлоқий авторитет, анъаналар, урф-одатлар ва ҳоказо. Ахлоқ нафақат алоҳида шахс, балки бутун жамиятнинг ҳам ҳулқатворини бошқаради. Аксиологик функцияси (баҳолаш) – юқорида таъкидлаганимиздек, ҳар қандай ахлоқий хатти-ҳаракат у ѐки бу қадриятлар системаси орқали баҳоланади. «Ахлоқий-ахлоқсиз», «яхши-ѐмон» нуқтаи назаридан келиб чиққан ҳолда хатти-ҳаракатлар, муносабатлар, мотивлар, қарашлар, шахсий сифатлар баҳоланади. Ахлоқ инсон томонидан қадриятларни ўзлаштириш, уларни ривожлантиришни ҳам назорат қилади. Информацион (билиш) функцияси- ахлоқий билимлар ҳосил қилишга қаратилган бўлиб, ахлоқий принциплар, нормалар, кодекслар ижтимоийахлоқий қадриятлар ҳақидаги информация манбаи ҳисобланади. Шу билан бирга одатий ва экстремал вазиятларда, конфликтли ва танг ҳолатларда ахлоқий танлов масаласига эътибор қаратилади. Демак, ахлоқ оламни, инсонни, унинг моҳиятини, ҳаѐтининг маъносини англашга ѐрдам беради. Тарбиявий функцияси–ҳар қандай тарбия тизими – бу энг аввало ахлоқий тарбия тизими ҳисобланади. Ахлоқий тарбия ахлоқий норма, одат, анъана,

умумий хулқ-атвор намуналарини аниқ ташкилий тизим ҳолига келтиради, ахлоқий билимларни ахлоқий ишонч-эътиқодга айлантиради, конкрет вазиятларда ахлоқий билим ва ишонч-эътиқодни қўллашда ижодий ѐндашувга ўргатади. Демак, ахлоқ нафақат норма ва қоидаларга риоя қилишни, балки ўзўзини назорат қилишга ўргатади. Шу ерда, ахлоқнинг алоҳида функцияларини ажратиш шартли характерга эга эканлигини қайд қилиш лозим. Чунки реал ҳаѐтда улар бир-бири билан уйғун ҳолда намоѐн бўлади. Ахлоқ бир вақтнинг ўзида бошқаради, тарбиялайди, йўналтиради ва ҳоказо. ―Этиканинг бошқа ижтимоий-фалсафий фанлардан фарқи шундаки, у аксиологик хусусиятга эга. Яъни, ахлоқий билимлар инсоний муносабатлар ва ижтимоий воқелик ҳодисаларини баҳолаш асосида вужудга келади. Бу баҳолашнинг асосий мезони кишиларнинг «нима яхши-ю нима ѐмонлиги» ҳақидаги тасаввурлари ҳисобланади. Бундай баҳолаш ҳам жамиятга, ҳам алоҳида шахсга хосдир. Шу тариқа ахлоқий қадриятлардан ижтимоий ва индивидуал тизимлар вужудга келади. Бу тизимлар бир-бири билан узвий боғлиқ бўлиб, ҳар бир инсонда турлича намоѐн бўлади. Шахс фаолиятида ижтимоий қадриятлар тизими устун бўлса, у ижтимоий ҳаѐтда фаол иштирок этади, унинг дунѐқарашида жамоатчилик тамойили устун бўлади. Аксинча бўлса, инсон ўзининг шахсий манфаатларини устун қўяди, дунѐқарашида индивидуализм принципи устун бўлади. Аслида ахлоқий идеаллар, тамойиллар ва нормалар кишиларнинг адолат, инсонийлик, эзгулик, ѐвузлик, ижтимоий фаровонлик ҳақидаги тасаввурларидан келиб чиққан. Бу тасаввурларга мос келувчи хатти- ҳаракатлар ахлоқий деб, зид келадиган хатти-ҳаракатлар ахлоқсизлик деб эълон қилинган. Бошқача қилиб айтганда, кишилар фикрича жамият ва шахс манфаатларига мос келадиган, инсонлар учун фойдали бўлган хатти-

ҳаракатлар ахлоқийдир. Албатта, бу тасаввурлар тарихий тараққиѐт давомида ўзгариб борган, турли синфлар, ижтимоий гуруҳларда турлича бўлган. Хусусан ҳозирги вақтда хуқуқни муҳофаза қилиш идоралари касб аҳлокида уч турдаги ахлоқий норма ва тамойиллар амал қилади: 1) Ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари касб ахлоқининг асосий мазмунини умуминсоний ахлоқий нормалар ташкил қилади. Лекин уларнинг баъзилари, масалан; жасурлик, бурчга содиқлик, адолатпарварлик асосий аҳамиятга эга бўлади. 2) Бу ерда яна фақат ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари ходимларига хос ахлоқий норма ва принциплар амал қилади. Масалан, маълумотларнинг сир сақланиши, бошлиқлар ва бўйсунувчилар ўртасидаги ўзига хос муносабатлар ва шу кабилар. 3) Шу билан бирга ҳуқуқни муҳофаза қилишнинг фақат у ѐки бу хизматига тааллуқли бўлган ахлоқий норма ва принциплардир. Мисол тариқасида фуқаролар билан ишлаш жараѐнида қўлланадиган оператив хаттиҳаракатлар қоидалари, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ходимларига конфиденциал ѐрдам берган фуқароларнинг сирини сақлаш ва ҳоказо. Бу қоидалар шакл жиҳатидан умуминсоний қоидалардан фарқ қилиши мумкин, лекин ўзининг ахлоқий мазмунини сақлаб қолади. Хулоса қилиб айтсак бўладики, ахлоқ ижтимоий-тарихий характерга эга. Шу билан бирга у касбий хусусиятга ҳам эга. Жамият маънавий ҳаѐтининг бир-бири билан боғлиқ бўлган икки соҳаси- ахлоқ ва ҳуқуқнинг ўхшаш ва фарқли томонлари масаласи ҳозирги кунда айниқса долзарб ҳисобланади. Шахснинг маънавий дунѐси, онги ва маданияти шаклланишида ахлоқ ва ҳуқуқ алоҳида ўринга эга. Чунки улар ижтимоий муносабатлар тизими тараққиѐтига таъсир кўрсатадиган, шу орқали шахс онгини ривожлантирадиган муҳим ижтимоий бошқарувчи ҳисобланади.

Ахлоқ ва ҳуқуқ - инсон муносабатининг ўзаро алоқадорликда бўлган муҳим элементларидир. Уларнинг табиати жамиятдаги конкрет тарихий шароит, социал-синфий структурага боғлиқ бўлади. Демократик фуқаролик жамиятида ахлоқ ва ҳуқуқнинг ўзаро алоқадорлиги қуйидаги қонуният туфайли объективлашади – умумхалқ ҳуқуқининг ахлоқий потенциали, қонунчиликнинг ахлоқий асослари ўсиб боради. Юқорида таъкидлаганимиздек, ахлоқ - инсон ва жамият ўртасидаги объектив алоқадорлик туфайли келиб чиқадиган, ҳар бир шахснинг ҳаѐти ва фаолиятини бошқарадиган, тартибга соладиган принцип ва нормалар мажмуидир. Шундай қилиб, ҳуқуқ – нафақат сиѐсий-юридик, балки ижтимоий-ахлоқий ходиса. Жамиятнинг ҳуқуқий ҳаѐти инсонпарварлик, адолат, виждон ва бурч, ор-номус, эркинлик ва масъулият каби ахлоқий ходисаларсиз ривожлана олмайди. Ахлоқ ва ҳуқуқ муносабатларига қадим даврлардан мутафаккирлар ўз эътиборини қаратганлар. Суқрот, Афлотун, Арасту ҳуқуқий мафкурани ишлаб чиқар экан, Этикани қонунчилик билан боғлашга ҳаракат қилганлар. Рим юристлари: «ҳуқуқ урф-одатлар маъқуллаган нарсаларни тавсия қилади» деган постулатни илгари сурганлар. Янги даврда ахлоқ ва ҳуқуқ узвий боғлиқликда олиб қаралган, ҳатто Гельвеций: ««Этика» ва «Қонуншунослик»ни мен битта фан деб тушунаман»,деб ѐзади. Немис классик фалсафаси намояндалари ҳам ахлоқ ва ҳуқуқ муносабатларига ўз эътиборларини қаратишган. Кант ҳуқуқ ахлоққа бўйсунади деб ҳисоблаган. Гегель фикрича, ахлоқ ва ҳуқуқ бир-бирини тақозо қилади, фарқи шундаки, ахлоқ ташқаридан бўладиган мажбурийликка йўл қўймайди.

Аслида, ҳуқуқ инсон хатти-ҳаракатини бошқариш шакли сифатида тарихий тараққиѐтнинг муайян босқичида, ахлоқ нормаларидан келиб чиқади. Ҳуқуқ ўз тараққиѐтининг турли босқичларида ахлоқ билан деярли уйғун бўлган. Фақат вақт ўтиши билан ѐзма ва шаклланган қонунчиликка айланган. Бошқача қилиб айтганда, ҳуқуқ ўз ичига ахлоқийликни қамраб олади. Ахлоқ ва ҳуқуқнинг муносабати қуйидагиларга намоѐн бўлади: 1) бирлиги ва ўхшашлигида; 2) фарқли томонларида; 3) ўзаро таъсирида. Ахлоқ ва ҳуқуқ ижтимоий онг шакллари сифатида умумий ижтимоий функцияни бажаради; инсоннинг жамиятдаги фаолиятини бошқаради, норматив хусусиятга эга ва фуқаролар бу норма ва принципларга амал қиладилар. Бу норма ва принциплар умумий характерга эга ва жамиятнинг барча аъзоларига тааллуқлидир. Ахлоқ ва ҳуқуқнинг умумий томонлари Ижтимоий онг шакли Умуминсоний қадриятларнинг ахлоқ ва ҳуқуқ учун умумий бўлган асосида ривожланади. Ахлоқий ва ҳуқуқий муносабатлар соҳаларининг мос келиши. Ахлоқий ва ҳуқуқий муносабатларнинг умумий мақсад, вазифалари ва талаблари. Инсоннинг жамиятдаги хулқ - атворини бошқаради. Ижтимоий хулқ - атворни бошқарувчи нормалар мажмуидир. риоя принципларига ва норма ҳуқуқ ва Ахлоқ қилишнинг мажбурийлиги.

Шу билан биргаликда ахлоқ ва ҳуқуқ бир қанча фарқли томонларга ҳам эга. Бу фарқлар қуйидагиларда намоѐн бўлади: Ахлоқ ва ҳуқуқнинг фарқлари Ихтиѐр эркинлиги мавжуд. Ихтиѐр эркинлиги норматив ҳужжатлар билан қатъий чегараланади. Ахлоқ ва ҳуқуқ ўзаро боғлиқ ва бир-бирини тақозо этувчи ҳодисалар ҳисобланади: 1) Ахлоқ ва ҳуқуқ, барча фуқароларнинг манфаатлари, интилишлари ва иродасини ифодалайди; 2) Шахс ва жамият манфаатларини уйғунлаштиради; 3) Миллий ва мулкий ҳолатидан қатъи назар ҳар бир фуқарога тенг талабни қўяди; 4) Ахлоқдаги тенглик принципи кишиларнинг қонун олдидаги тенг ҳуқуқли эканига мос келади; 5) Ҳулқ атворни баҳолаш учун бир хил мезонларни илгари суради: Адолатпарварлик, инсоннинг табиий ҳуқуқларини фуқаролик ва сиѐсий эркинлигини ҳурмат қилиш: 6) Ахлоқ ишонтириш методига асосланади, бу метод ҳуқуқда ҳам асосий метод ҳисобланади; Демак ахлоқ ва ҳуқуқ бир-бири билан узвий боғлиқ, бири иккинчисига таъсир кўрсатадиган ходисадир. «Этика» фани юқорида баѐн қилинган муаммолар билан шуғулланар экан, тараққий этиб боради. Этика ҳозирги вақтда бир қанча соҳаларга бўлиниб, ҳар бир соҳаси муайян муаммолар билан шуғулланади. 1) Умумий этика назарияси-ахлоқ, унинг табиати, моҳияти, хусусияти, таркибий қисмлари, унинг жамият тараққиѐтида тутган ўрнини ўрганади.

2) Тарихий этика ахлоқнинг келиб чиқишини, унинг тарихий тараққиѐт қонунларини, ҳар хил ахлоқий назарияларнинг тарихдаги ўрнини, ривожланиш босқичларини ўрганади. 3) Норматив қадриятлар этикаси аниқ ахлоқ нормаларини, ахлоқий мажбурийлик талабларини, ахлоқий мерос сифатида шаклланиб авлоддан авлодга ўтиб келаѐтган ахлоқий қадриятлар тизимини ўрганади. 4) Касб этикаси- ҳар бир касб-ҳунарга хос ахлоқий норма, принцип ва сифатларни ўрганади ва ҳаѐтга татбиқ этади. 5) Ахлоқий тарбия назарияси-ахлоқнинг жамият талаби, эҳтиѐжи ва манфаатларидан келиб чиққан ҳолда уни ҳаѐтга тадбиқ этишнинг восита ва услубларини ўрганади. ―Этиканинг таркибий қисмлари (соҳалари) узвий боғлиқликда бўлиб, бир-бирини тақозо этади ва тўлдириб туради. ―Этика бошқа ижтимоий-фалсафий фанлар тизимида ўзига хос ўринга эга. ―Этиканинг ―Эстетика билан муносабати айниқса ўзига хос. Чунки инсон бирор бир фаолиятни амалга оширар экан, муайян нуқтаи назар, яхшилик ѐки ѐмонлик (ахлоқ) ва гўзаллик ѐки хунуклик (нафосат) нуқтаи назаридан иш кўради. Яъни ички гўзаллик ва ташқи гўзаллик уйғунлигига эътибор қаратади. Шу билан бирга, санъат эстетиканинг асосий тадқиқот объектларидан ҳисобланади. Ҳар бир санъат асарида ахлоқий – тарбиявий жиҳатдан муҳим бўлган ғоялар илгари сурилади ва санъаткор бадиий образлар орқали ахлоқий идеалларни яратади. ―Этика, шунингдек, ―Педагогика фани билан узвий алоқадорликда ривожланиб боради. Комил инсонни шакллантириш, таълим бериш жараѐнларини тарбиявий жараѐнларсиз, «Одобнома» дарсларисиз тасаввур этиб бўлмайди. Шу сабабли ―Этика ―Педагогиканинг асоси ҳисобланади. Этика «Психология» фани билан алоқадор. ―Психология у ѐки бу хатти- ҳаракат, феъл-атвор сабабларининг руҳий табиати ва шаклланиш шарт- шароитларини очиб беради, «Этика» эса «Психология» тадқиқ этган

ҳодисаларнинг ахлоқий аҳамиятини тушунтиради деб кўрсатиб ўтилади А. Шернинг «Ахлоқшунослик» китобида. ―Этика билан ―Социология инсон фаолиятини бошқаришнинг ўзига хос шакли бўлган ахлоқни ўрганади. ―Социология инсонларнинг оммавий хаттиҳаракати ва уларнинг қонуниятларини фақат муайян ижтимоий тузум доирасидагина тадқиқ этади. ―Этика эса муайян ижтимоий тузум ѐки давр доирасидан чиқиб, келгуси даврлар учун ҳам тарихий ва ахлоқий аҳамият касб этган шахсий, истисноли хатти-ҳаракатларни ҳамда уларнинг сабабларини ўрганади. ―Этиканинг ―Политология билан муносабати ҳам ўзига хос. «Сиѐсий кураш қарама-қарши ахлоқий қоидалар курашини тақозо этади. Шахсий интилишлар билан давлат (жамият) манфаатларининг мослиги, мақсадлар ва воситаларнинг пок ѐки нопоклиги муаммолари ўртага чиқади» деб таъкидлайди А.Шер. Сиѐсат қанчалик ахлоқийлик касб этса, шунчалик оқилона бўлади. ХХ аср ўрталарига келиб ―Этиканинг ―Экология билан алоқадорлиги кучайди. Чунки вужудга келган экологик танглик вазияти инсоннинг табиатга бўлган муносабатини тубдан ўзгартириш заруратини келтириб чиқарди. Эндиликда глобал экологик муаммоларнинг олдини олиш инсоннинг табиатга нисбатан ижтимоий-ахлоқий муносабатига боғлиқ бўлиб қолди. Ахлоқий баҳолаш ва бошқариш объекти табиатнинг ўзи эмас, балки инсоннинг табиатга бўлган муносабати бўлиши керак. Кўриб турганимиздек, ―Этиканинг жамият тараққиѐтидаги ўрни тобора ортиб бормоқда. Мамлакатимиз мустақилликка эришгандан сўнг ―Этика янгиланаѐтган жамиятда тобора ўз юксак мавқеини эгаллайди. ―Этика олдида янги демократик ва ҳуқуқий давлат барпо этишга киришган мамлакатимиз фуқароларининг, айниқса, ѐшларнинг ахлоқий даражасига масъуллик вазифаси ва комил инсон тарбиясини назарий асослаш вазифаси турибди.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Т., 2003 йил. 2. Каримов И.А «Истиқлол ва маънавият». –Т.: «Ўзбекистон» нашриѐти, 1995 йил. 3. Каримов И.А. «Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиѐсат, мафкура», 1-жилд, Тошкент, «Ўзбекистон» нашриѐти, 1996 йил. 4. Каримов И.А. «Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир». 3-жилд, Тошкент, «Ўзбекистон» нашриѐти, 1996 йил. 5. Каримов И.А. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиѐти кафолатлари». Ташкент, «Ўзбекистон» нашриѐти, 1997 йил. 6. Каримов И.А. «Маънавий юксалиш йўлида». Тошкент, «Ўзбекистон» нашриѐти, 1998 йил. 7. Каримов И.А. ―Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. Ташкент, ―Ўзбекистон нашриѐти, 1999 йил. 8. Каримов И.А. ―Оллоҳ қалбимизда, юрагимизда. Тошкент, ―Ўзбекистон нашриѐти, 1999 йил. 9. Каримов И.А. ―Баркамол авлод орзуси. Тошкент, Шарқ нашриѐти, 1999 йил.

Похожие

Этика фанининг мавзуси ва вазифалари

Этика фанининг мавзуси ва вазифалари

“Этика” фанининг предмети ва жамият ҳаётидаги аҳамияти

Эстетика фани предмети, вазифалари ва тарихи

Фанларнинг фалсафий масалалари фанининг предмети ва вазифалари