Синусоидал токли электр занжирларида энергиянинг тебраниши ва оний қувват - Энергетика - Рефераты

Синусоидал токли электр занжирларида энергиянинг тебраниши ва оний қувват

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Синусоидал токли электр занжирларида энергиянинг тебраниши ва оний қувват. Режа: 1. Синусоидал токли электр занжирларида энергиянинг тебраниши. 1. Занжирдаги электр ва магнит майдонлари энергиясини йиғгичлар (тўплагичлар). 3. Оний қувват.

1. Синусоидал токли электр занжирларида энергиянинг тебраниши. Электр занжирининг элементларига боғлиқ ҳолда уларда энергия тебранишлари содир бўлади. 1–расмда вақтнинг ҳар хил оралиқларида штрихли стрелка ёрдамида токнинг ҳақиқатдаги йўналишлари «+» ва «-» ишоралар билан занжир қисмаларидаги ва унинг барча қисмларидаги кучланишларнинг ҳақиқатдаги йўналишлари курсатилган: 1–расмда пат думли стрелкалар билан энергия оқимининг йўналишлари тегишли вақт оралиқларида келтирилган. 1–а расм вақтнинг 0 дан t 1 гача бўлган оралиғига мос бўлиб, ушбу вақт оралиғида ток қиймати нолдан бошлаб ўзининг максимал қийматигача эришади. Ушбу вақт оралиғида энергия чўлғамда йиғилади. Конденсатордаги кучланиш қиймати ўзининг абсолют қийматига кўра пасайганлиги сабабли, конденсаторда йиғилган энергия қайтиб, чўлғамдаги магнит майдонининг энергиясига айланади. Бу ҳолатда:  L > 1/  C ва P L > P c (1)

+ i r - + L C + + - - - + i r - - L C - + - + + + i r - - L C - - + + + a ) 0 < t < t 1 á ) t1< t < t 2 â ) t2< t < t 31-расм. Шунинг учун, чўлғамда қўшимча энергия занжирни таъминловчи манбадан ҳам келиб қўшилади. Занжирни таъминлаётган манба, шунингдек r қаршилик томонидан ютилаётган актив энергияни ҳам қоплайди. 1–б расмдаги схемада эса вақтнинг t 1 қийматидан t 2 қийматига оралиғи курсатилган. Ушбу вақт ток камайиб боради ва чўлғам магнит майдонида тўпланган энергия қисман конденсаторга оқиб ўтади, уни зарядлайди ва қисман эса, актив r қаршиликли қисмда (бўлакда) иссиқлик энергиясига айланиб сарф бўлади. Вақтнинг ушбу оралиғида ток хали ҳам етарли даражада катта қийматга эга бўлгани сабабли i 2  r қувват ҳам анча катта қийматга эгадир. Демак, манба занжирга энергияни ўзатади ва r қаршиликли қисмдаги энергия сарфларини қисман қоплайди.

t 2 вақт моменти (лаҳзаси) шуниси билан диққатга сазоворки, бу вақтда i 2 r катталик шу даражада кичрайган бўладики, чўлғамдаги энергия камайишининг тезлиги конденсаторга ўтаётган ва r актив қаршиликли қисмга ўтаётган энергиянинг ортиш тезлигини белгилайди. Курсатилган вақт оралиғида бутун занжирнинг уланиш қисмаларидаги қувват миқдори нолга тенг (Р = 0). Н иҳоят 3–в расмдаги ҳолат вақтнинг t 2 да t 3 қийматигача оралиғига мос бўлиб, ушбу вақт давомида ток t 2 моменти (лаҳзаси) даги қийматидан t 3 момент (лаҳза) га келиб нолгача пасаяди. Ушбу вақт оралиғида энергия чўлғамдан конденсаторга, r актив қаршиликли қисмга ва занжир қисмаларига уланган манбага қайтиб ўтиши давом этади. Курсатилган вақт оралиғи учун Р < 0. 0 ≤ t ≤ t 3 вақт оралиғи ток тебраниш даврининг ярмига тенг (= T /2) ва ушбу даврда энергиянинг бир марта тўлиқ тебраниши тугалланади, шунинг учун оний қувватнинг тебраниш даври токникига нисбатан икки марта кичикдир. Токнинг ўзгариш даврининг иккинчи ярмида кўриб ўтилган энергетик жараён яна бир бор такрорланади, фақатгина бунда ток ва барча кучланишларнинг ҳақиқий йўналишлари қарама – қарши йўналишга ўзгаради. (1–в расм). 2. Занжирдаги электр ва магнит майдонлари энергиясини йиғгичлар (тўплагичлар). Конденсаторда электр майдони энергияси, индуктив чўлғамда эса магнит майдонининг энергиялари йиғилади. 2–расмда идеал тебранувчан контур тасвирланган. Агар бошланғич моментда (лаҳзада) 1 ва 2 -нуқталарга ташқи таъминлаш манбаи уланса, К калит очиқ бўлган ҳолатда С конденсатор зарядланади. Энди ташқи таъминловчи манбани ўзамиз ва К калитни ёпамиз, у ҳолда тебранувчан контурни ҳосил қилдик.

Конденсаторда тўпланган электр майдон энергияси чўлғамга, магнит энергияси кўринишига оқиб ўтади. Ва, аксинча, индуктив чўлғамда тўпланган энергия индуктив ток таъсирида конденсаторни қайта зарядлайди ва электр майдони энергиясига айланади. Идеал тебранувчан контурда бу сўнмас бўлиб кўринувчи тебранишларни ҳосил қилдик. Аммо контурда ўтказгичнинг актив қисмларининг қаршилиги бор. Умумий ҳолатда контурнинг тўлиқ энергияси қуйидагилардан ташкил топган:C 1 2 L K 2-расм. 2 2 ' 2 2 L i U C W W W M Э       (2) C L W Ý W M 3-расм. 3–расмда электр энергиясининг тебранишлари шартли курсатилган. Ушбу тебраниш жараёни энергия бутунлай сўнишига қадар давом этади. Энергия занжирнинг актив қаршилиги туфайли сарфланади. Амалиётда магнит энергияни тўпловчилар бўлиб, индуктив чўлғамлар, ғалтаклар ва

бошқалар, электр энергияси тўпловчилар бўлиб эса кабеллар, линияларнинг ерга нисбатан зарядланиши ва ҳоказолар ҳисобланади. 3. Оний қувват. Электротехникада ўзгарувчан токли занжирнинг оний қуввати P = U i вақтнинг функциясидир. Кетма–кет уланган r , L ва C қисмлар учун қуйидаги тенгламалар билан ифодаланувчи жараёнлар алоҳида диққатга сазовордир: U = U r + U L + U C = r  i + L  di/dt + q/C (3) (3.7.3) асосида занжир қисмаларидаги ва унинг алоҳида қисмаларидаги оний қувватлар учун қуйидаги ифодани ҳосил қиламиз : P = U  i = P r + P L + P C = U r  i + U L  i + U C  i = = i 2 r + L i di/dt + q/c dq/dt = i 2 r + d/dt (Li 2 /2) + d/dt (q 2 /2C) = = i 2 r + d/dt (W m )+d/dt (W Э ) ( 4 ) (3.7.4) тенгламанинг охирги ифодасидан кўрамизки , r қаршиликли қисм даги P r = i 2  r қувват доимо мусбат қийматга эга ва энергиянинг ютилиши билан боғлиқ қайтмас жараёндир . P L =d/dt (W м ) қувват P L >0 бўлганида чўлғам магнит майдонига энергиянинг ўтиши тезлигини ва P L < 0 бўлганида ушбу майдондан қайтиб кетиш тезлигини аниқлайди . P C =d/dt(W Э ) қувват эса Р С >0 бўлганида конденсатор электр майдонига энергия келиши тезлигини ва аксинча Р С <0 бўлганида ушбу майдондан энергиянинг қайтиб кетиш тезлигини аниқлайди .

Адабиётлар 1. Идельчик В.И. Электрические системы и сети. - М. Энергоатомиздат, 1989, 592 с. 2. Электрические системы. Электрические сети: Учебное пособие для вузов/Под ред. А.В.Веникова и В.А.Строева. – М.: Высшая школа. 1998. – 512 с. 3. Блок В.М. Электрические сети и системы. - М.: Высшая школа, 1986, 430 с. 4. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами. Ғ Тошкент.: ТошДТУ, 2006. 5 . Электрические сети и системы/ Под ред. Г.И.Денисенко. -

Похожие

Чизиқли электр занжирлар назарияси. Бир фазали синусоидал ўзгарувчан ток занжирлари

Носинусоидал даврий кучланиш ва токлар

Электр занжирларида резонанс ҳодисалари

Синусоидал ток ва кучланишлар. Синусоидал

Йиғиқ, ўлчамли электр занжирлардаги ўткинчи жараёнлар