Shamol elektr stansiyasi (shes) - Энергетика - Рефераты

Shamol elektr stansiyasi (shes)

Загружено в:

30.09.2022

Скачано:

0

Размер:

126.5 KB

Shamol elektr stansiyasi (shes) Reja: 1.Shamol elektr stansiyasining ishlash prinsipi. 2.Rivojlangan mamlakatlarda mavjud shamol elektr stansiyalari. 3.Shamol elektr stansiyalarining kelajakda kutilayotgan istiqbollari.

Shamol energetikasi – bu shamoldan mexanik energiyani olib, keyinchalik uni elektr energiyaga aylantirishdir. Vertikal va gorizontal aylanuvchi o’qli shamol dvigatellari mavjud. SHamol energiyasini shamolning tezligi 5 va undan ortiq m/sek bo’lganda muvaffaqiyatli ishlatish mumkin. Kamchiligi katta shovqindir. Bugungi kunda shamol energiyasidan asosan elektr energiyasi olish uchun foydalaniladi. Quyosh mavjud ekan, shamol esadi va u qayta tiklanadigan energiya manbasi hisoblanadi. Shuning uchun kurrai zaminimiz uzra suzib yuradigan havo oqimidan maishiy maqsadlarda foydalanish tarixi ham uzoqqa borib taqaladi. Manbalarda keltirilishicha, miloddan oldingi II asrda Fors o’lkasida don yanchish maqsadida ilk marta shamol tegirmonlari qo’llanila boshlangan. XIII asrga kelib bunday qurilmalar Evropaga kirib borgan. Elektr toki ishlab chiqarishga mo’ljallangan shamol elektr stansiyasi (SHES)ning dastlabkisi esa 1890 yilda Daniyada bunyod etilgan. XX asrning 40–70 yillarida ushbu soha inqiroz davrini boshidan kechirgan. Nihoyat, 1980 yillarga kelib AQSHning Kaliforniya shtatida SHES yordamida elektr ishlab chiqaruvchilar uchun qator imtiyozlarning yaratilishi bilan sohaga bo’lgan qiziqish yana jonlana boshlagan. Shamol elektr stansiyasi (SHES) — shamol oqimining kinetik energiyasini elektr energiyasiga aylantiruvchi kurilma. Shamol dvigateli, elektr toki generatori, generator va dvigatelning ishini boshkaruvchi avtomatik qurilma xamda ular oʻrnatiladigan inshootlardan iborat. Shamol

elektr stansiyasis.dan, koʻpincha, shamol oqimining oʻrtacha yillik tezligi yuqori (5 m/sek dan katta) boʻlgan va markazlashtirilgan elektr taʼminot tarmoqlaridan uzoqda joylashgan hududlarda (mas, Oʻrta Osiyoda — dasht, chul va chala chullarda) elektr energiyasi manbai sifatida foydalaniladi. Shamol elektr stansiyasie.da 8 kVt dan 1,2 mVt gacha quvvatli elektr energiyasi hosil qilish mumkin. Shamol energiyasidan foydalanish xozirgi kunda jaxon energetikasining keskin o’suvchi tarmog’idir. Masalan: 2000-yilda jaxonda shamol energetik qurilmalarining umumiy quvvati 17,8 pvt bo’lgan bo’lsa 2002-yilga kelib esa 31,1 GVTga etdi. Bundan 10 –yillar avval shamol elektr qurilmasi quvvati 300-500 KVT bo’lgan bo’lsa, 2000-2002-yillarga kelib shamol elektr qurilmasi quvvati 1-2 MVTli bo’ldi. Bu esa elektr energiyani tannarxini pasayishiga olib keldi, xozirda elektr energiya tannarxi 1000 dollor/KVt. Qatta shamol elektr qurilmalari normal ish rejimida ishlaganda, uni ishlab chiqargan elektr energiyasi tannarxi yoqilg’i ishlatiladigan elektr stansiyalarining enerpgiyasi qiymatiga yaqinlashadi. O’zbekistonning ko’p qismida xususan tekisliklarida kuchli shamol esadi. Aniqlangan ma’lumotlarga qaraganda, O’zbekiston cho’llarida esadigan shamoldan xar m 2 maydon xisobiga 240 KVt elektr quvvati olish mumkin. Kuchli esadigan Bekobod, Afg’on shamollari yo’nalishida bu ko’rsatgich bundan xam yuqori. Quyosh energiyasidan issiqlik olish yoki issiq suv bilan ta’minlashda ishlatish nisbatan qulayroq va soddaroq. Quyosh suv isitish qurilmalarining asosiy elementi bo’lib, yassi quyosh kollektori xisoblanib, u quyosh radiyayiyasini qabul qilib, uni foydali issiqlikka aylantirib beradi. SHuning uchun. Quyosh suv isitish qurilmalarini masshtabi, o’rnatilgan quyosh kollektorlari yuzasi bilan o’lchanadi. Hozirgi kunda Dune bo’yicha o’rnatilgan quyosh kollektorlari umumiy 50-6- mln. m 2 ni tashkil qiladi, bu esa yiliga 5-7 mln. tonna shartli yoqilg’i ekvivalentligiga teng issiqlik energiyasi deganidir.

Dunyoda shamol energiyasining potentsiali ulkandir. Nazariy jihatdan bu energiya Evropaning barcha talabini qondirishi mumkin. Kichik tezliklarda ishlaydigan shamol generatorlarini qurishdagi oxirgi muxandislik muvaffaqiyatlari shamoldan foydalanishni iqtisodiy o’z-o’zini oqlashini ko’rsatmoqda. Lekin SHES qurilishiga bo’lgan cheklanishlar, ayniqsa, aholi zich joylashgan tumanlarda, bu energiya manbaining potentsialini pasaytiradi. Shamol energiyasining narxi yiliga 15% ga pasaymoqda va hatto bugun bozorda raqobatbardoshdir, asosan- AESlarda olinadigan (yiliga 5%ga oshib bormoqda) energiya narxidan farqli o’laroq kelajakda pasayish imkoniyatiga ega; bunda shamol energiyasini ortish jadalligi yiliga 25% dan ortiq. Turli davlatlarda shamol energiyasidan foydalanish kuchaymoqda. Rivojlangan davlatlarda shamol energiyasini o’zlashtirish shuni ko’rsatayaptiki, quvvati 100 kVtdan ortiq, ayniqsa 200-500 kVt oralig’idagi shamol qurilmalari eng optimal hisoblanadi. Bunda masalan, Daniyada shamol elektr stantsiyasida ishlab chiqarilgan 1 kVt∙s elektr energiya, issiqlik elektr stantsiyadagidan arzonroqdir. 2.Rivojlangan mamlakatlarda mavjud shamol elektr stansiyalari. 2013 yil boshidan buyon dunyoda 225 ming shamol turbinasi mavjud edi; 6 megavattli dengiz shamol turbinasi 5,5 ming xonadonga toza elektr energiyasi etkazib berishi mumkin; Shamol tunnellari 2012 yilda Daniyaning energiya ehtiyojlarini taxminan 30 foizini qondirdi. Daniya hukumati bu raqamni 2020 yilgacha 50 foizga etkazishni rejalashtirmoqda va butunlay rejalashtirmoqda! 2050 yilgacha qayta tiklanadigan energiya manbalariga o’tish. 2020 yilga qadar Yevropa Ittifoqi mehnat bozorida shamol energetikasida ish bilan bandlikning kutilayotgan darajasi 520 ming ish o’rni bilan baholanadi. 2030 yilga borib bu ko’rsatkich 795 mingtaga ko’payadi (ishchilarning 62 foizi offshor loyihalarda ishtirok etadi).

Bugungi kunda AQShning shamol energiyasi ishlab chiqaradigan zavodlari 11 milliondan ziyod uylarni elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun etarli miqdorda elektr energiyasi ishlab chiqaradi, shuningdek, ishlab chiqarish, qurish va ta’mirlash sohalarida kamida 75 ming ish o’rni taklif qiladi. Dunyodagi eng yirik shamol elektr energiyalari: 1. Alta shamol energetikasi markazi – Kern, Kaliforniya Alta Shamol Amerika Qo’shma Shtatlaridagi eng yirik shamol zavodi. Kompleks jadal sur’atlar bilan rivojlanmoqda va 2013 yil oxiriga qadar 450 mingdan ziyod uy xo’jaliklarining ehtiyojlarini qondirishga imkon beruvchi 1,5 GVt dan ortiq toza energiya ishlab chiqaradi. 2. Gansu Wind Farm – Xitoy Bu G’arbiy Xitoyning Hansa provintsiyasida qurilgan Jiukwan Vetro Park deb nomlanadigan yirik shamol xo’jaliklarining guruhidir. 2020 yilgacha 5 GVt quvvatga ega quvvatni 20 GVga etkazish kerak . Loyihani tugatgandan so ’ ng , butun loyiha dunyodagi eng yirik shamol zavodiga aylanadi . 3. London Array – Birlashgan Qirollik 2013 yil yozida ochilgan London Array (London Array) hali ham dunyodagi eng yirik shamol fermasi hisoblanadi. Temza Deltasida joylashgan Serial, 630 MVt quvvatni ishlab chiqaradi, bu esa 470 ming uyni quvvatga keltiradi. Umuman olganda, Britaniya offshor shamol zavodlari 3,6 GVt dan ortiq va 2020 yilgacha avtomatlashtirilgan quvvatni 18 gigabaytgacha oshiradi.

4. Jaisalmer Wind Farm – Hindiston Bu Hindistondagi eng yirik shamol energetikasi loyihasidir. Suzlon Energy tomonidan yaratilgan va 2001 yil avgust oyida ishga tushirilgan. 2005 yilda Jaisalmer 1 GW kengashi quvvatga ega bo’lib, u dunyodagi eng yirik shamol zavodlaridan biriga aylandi. Shubhasiz, yirik shamol generatorlari kelajagi – bu insoniyatga fotoalbom yoqilg’ilarni yoqishdan qutilish imkonini beradi. Lekin ba’zida ijobiy daqiqalar ham kichik miqyosda namoyon bo’ladi. Sizning e’tiboringizga innovatsion shamol tegirmonlarini taqdim etamiz.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Fedorov A.A. Kameneva V.V. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatlmizdat 1984 2. Yermilov A.A. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatomizdat,1983 3. Gladilin L.V. Osnovi elektrosnabjeniya gornix predpriyatiy. M.: Nedra, 1980 4. Konavalova L.L., Rojkova L.D. Elektrosnabjeniya promishlannix predpriyatiy i ustanovok. M.: Energoatomizdat, 1989 5. Pravila ustroystva elektroustanovok. M.: Energoatomizdat, 1985 6. Spravochnik po elektrosnabjeniyu i elektroobrudovaniyu. T.1 i 2. M.: Energoatomizdat, 1986, 1987 7. Nasritdinov Sh.G. Kon elektrotexnikasi, III kism, Toshkent-1995.

Похожие

Energiya tizimi tarkibida shamol parklari

Atom elektr stansiyalari (aes)

Elektr yuritma asoslari

Almashtirilgan elektr sxema

Elektr gidravlik qurilmalar