Газларнинг тешилиши. - Энергетика - Рефераты

Газларнинг тешилиши.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62.5 KB

Газларнинг тешилиши. Режа : 1. Электротехникада газларнинг тутган ў рни. 2. Газнинг асосий таркиби. 3. Ионланиш.

1. Электротехникада газларнинг тутган ў рни . Электротехника конструкцияларининг анча қ исми трансформатор конденсатор ў чиргич ў тказгичларда таш қ и изоляция ролини ҳаво бажаради. Нормал шароитда ҳаво электр мустахкамлиги сую қ ва қ атти қ диэлектриклар иккига нисбатан анча кичикдир. Газ таркибида оз ми қ дорда ион ва электрон сини қ зичлиги бетартиб исси қ лик ҳаракатига эга б ў лади. Агар газга электр майдони таъсир этирилса, электрон ё ки ионлар, ани қ й ў налиш б ў йича к ў шимча тезлик билан харакатланади. Бунда газнинг зарядланган заррачалари қў шимча энергия олади:   qU  (1.) q -заряд: U  -озод ҳаракат узунлигидаги кучланиш. Бу кучланиш зарядланган заррачалар молекулалари билан т ўқ нашуви натижасида уйгониш холатига эга б ў лади. Молекула ионизация - электрон ядродан узо қ ро қ о қ ибатида ў тиб, молекула ионизация р ў й беради, натижада у манфий электрон ва мусбат ионларга ажралади ион ва электронлар ў з йилида учраган газ молекулаларини ионизациялайди. Ионизация содир б ў лиши учун керак б ў ладиган, W = E q   . (2.)  -эркин ў тиш узунлиги. Ионизация энергияси W и ва ионизация потенциали орасидаги боғланиш, U и = W и /q (3.) 2. Ионланиш жараёни. К ў пчилик газлар учун Т и = 4-25 В орасида ў згариб, ионизация энергияси хам 4-25 т ў ғри келади. Электрон электр майдонида тезланиш ҳаракатига эга б ў либ, т ўқ нашувдан олдинги тезлик Е ва қ ийматларига боғли қ .

Кинетик энергия - майдон энергиясининг Е қ иймати ортиши билан тезлик ва электрон кинетик энергияси к ў паяди. Ҳар бир газ учун q ва u доимийдир. Маълум масофани т ў кнашувс ў зи ў тган электрон тезлигининг кучланиши билан б о ғланиши қў йидагича. u V 600 (4.) Электрон газ молекулалари V >1000кн/с тезликда ионизациялайди. Асосан электроннингсилжиши ионникига нисбатан анча ю қ ори б ў лади, ионизация пайтида ажралган электрон ў зига ў хшаш манфий электрондан итарилиб мусбат зарядларга эса тортилади. Электродлар орасида газда разряд б ў лганда мусбат ионлар катол юзаси томон ҳаракатланиб металдан электронларни озод этади. Баъзи пайтда майдонда тезланиш олган электрон газ молекулаларини ионизацияланмасдан уларни уйгонган ҳолатга олиб келади. Бундай молекулалар ў зидан орти қ ча энергияни нурланиш ор қ али фотон ажралади. Фотон - ў з навбатда бош қ а молекулаларга ютилиб уни ионизациялайди. Газлар содир б ў лганда ички фотон ионизацияси нурланиши оркали катта тезликда ў з й ў ли электрод оралигида юкори ў тказувчан газ канали ҳосил қи лади. Бу ҳолатни схема шаклида к ў рамиз ( 1 -расм) . А В С Д 1. – расм.

Ч измада электрон кучини штрихлаган конус шаклида фотон харакат й ў налиши эса т ў лкин чизи қ ларда келтирилган. Разряд оралиғида кучни ривожланиши конус шаклида б ў лади. Электрон молекулаларга урилиши натижасида газ ионизацияланади ажралган электронлар майдонда тезланиш олиб й ў лида дуч келган газ заррачаларини ионизациялайди. Натижада анод томон силжаетган электронларсони кескин ў сиб улар ў з й ў лида катод томон й ў налган мусбат ионлар сонини ошириб боради. Электрон урилиши натижасида атомлардан т ў лкинли нурлар-фатон ажралади. Фотон тезлиги ё руглик тезлигига тенг б ў лгани сабабли (3 10 8 м/с), кучдан анча илгарилаб кетиб й ў лида дуч келган газ заррачаларини ионизациялайди. Анод томон силжиётган электрон биринчи содир б ў лган кучкини анча илгарилаб янги кучки хосил килади. Шундай қилиб биринчи кучни АВ узунликка ў сиб етгунча стример СД орали қ да ю қ ори ў тказувчанликка эга канал хосил килади. Кейинги боскичда манфий стримердаги алохида к ў чишлар бир бири билан бирлашиб умумий ионизацияланган газ канали ҳосил қ илади. катоддан анодга томон ҳаракатлана ё тган стримернинг ў сиши билан бир вактда карама- қарши томонда мусбат зарядланган кучини о қ ими ҳосил қ ила бошлайди. Мусбат зарядли стример газрязряд плазмали канал ташкил топади. Электрон к ў чкилар ў з й ў лида к ў п микдорда янгидан пайдо б ў лган мусбат ионлар қ олдиради ва бу ионларнинг катта концентрацияси анод якинида б ў лган мусбат заряд билан т ў лган ва электрон билан т ў йинган электронлар орасидаги масофада катта ў тказгичга эга газ плазмаси ҳосил б ў лади. Катодга мусбат ионлар урилиши натижасида у ў зидан электронлар ажратиб, метал юзасига дог ҳ осил қ илади. Келтирилган процесслар асосида газда тешилиши р ў й беради, у катта тезликда яъни 1 см орали қ да 10 -7 , 10 -8 секундда ў тади. Электронлар орасида к ў йилган кучланиш қ анча ю қ ори б ў лса, электр тешилишини шунга катта тезликда содир б ў лади. Ў сиш импульси - агарда таъсир этувчи кучланиш ва қ ти кам б ў лса, тешилиш кучланишнинг қ иймати ў сади ва ў сиш импульс коэффиценти билан ифодаланади. В= U ит / U т , 50

U um - импульс тешилиши кучланиши, к В U m , fo =50 Г ц, частотали ў згарувчан ва ў згармас ё ки майдон тешилиши кучланиши, кв-электродлар орасидаги электр майдони ў та кескин б ў лган ҳолатда В-1,5 газда содир б ў ладиган тешилиш таъсир этаетган электр майдон турига боғлик. Текис электр майдони - ясси юзали чеккалари юмалок шакли электродлар ёки оралиги диаметрдан к ў п б ў лмаган икки шар орасида хосил килинади аник кучланишда бирдан р ў й беради. Тешилиш кучланиши температура ва газ босимига богликдир. Кучланиш манбаи катта кувватга эга б ў лса электродлар орасида учкун эмас, балки ё й разряди содир б ў лади. Ю қ ори кучланиш техникасида икки шар электроди маълум масофада жойлаштирилиб, орасида разряд ҳосил қ илиш оркали кучланиш кийматини ў лчашда фойдаланилади. Газ электр мустахкамлиги, температурага ва тескари босимга т ў ғри пропорционалдир. Хаво учун тешилиш кучланиши босим билан қў йидаги боғланишга эга. U t - U to  δ (5.) U to –нормал шароитда ( t =20 0 C , P =0,1 МПа, δ=1) 3. Газларнинг асосий таркиби Ҳ аво нисбий зичлиги : 273 386,0   t P  (6.) t - температура Р-газ босими. Босим ю қ ори б ў лганда газ зичлиги ортиб, молекулалар орасидаги масофа камаяди ва электрон эркин югуриш узунлиги  кискаради. натижада тешилиш кучланишнинг катта қ ийматларида содир б ў лади. Газ босими камайтирилса унинг электр мустахкамлиги камаяди ва босимнинг маълум қ ийматида ( p <0,1 мПа) электр мустахкамлиги орта боради.

Бу газ хажмидаги молекулалар билан ў тукнашувининг пасайиб кетиши ор қ али исботланади. Юкори вакуумда тешилиш электронларнинг электрод юзасидан сову қ эмиссия ор қ али ажраб чи қ иши билан исботланади. Бунда электр мустахкамлик анча ю қ ори қ ийматга эришади. Бу эса вакуум конденсаторлари конструкцияси ясашда қў л келади. Катта босимли газ электр мустахкамлиги ю қ ори қ ийматлари амалий жиҳатдан ю қ ори кабеллар аппарат ва конденсаторлар изоляциясида ишлатилади. Хар кандай газнинг химиявий бирикмаси унинг электр мустахкамлигига таъсир этади. Нотекис майдонли газдаги тешилиш, текис майдонли газникидан кескин фа рқ қ илади. Амалий жихатдан газ босимини 1,5-2 мПа гача к ў тариш мумкин б ў либ, ю қ ори қ ийматда U -кучланиш қ иймати жуда кам ў згаради. Ю қ ори босимда газ изоляциясида Ет= U т/ h қ иймати 20-25 МВ/м гача к ў тарилиб tgδ <10 б ў лади. Си қ илган газ к ў пинча ю қ ори кучланишли кабелларда ишлатилади. ў з молекулаларида галоид атомлари бириктирган газларнинг электр мустахкамлиги хавоникига нисбатан ю қ оридир. Бу галоид атомлари электронларни ушлаб қ олиб, манфий зарядланган ионлар хосил килиши билан исботланади. Бу газлардан ионизация секин харакатланувчи манфий ионлар оркали содир б ў лади ва улар амалий жихатдан кам ишлатилади. Бу газлар кабель конденсатор конструкцияларини соддалаштиради. Ет киймати олиш учун газ босими 1,5-2,0 мПа дан 0,5-0,8 мПа гача пасайтирилади.

Фойдаланилган адабиётлар : 1. И.Носиров «Материалшунослик» Тошкент Ў китувчи 1994 й. 2.М.Т.Нормуродов, Б.Е.Умирзоков, И.П. Пармонкулов «Электротехника материаллари ва қ урилмалари технологияси». Тошкент. Мехнат. 2004 й. 3. В.А.Мирбобоев «Конструкцион материаллар технологияси». 4. Ш.М. Камолов, А.Ш. Ахмедов “Электротехника материаллари” Т.1994 й. 5. Ш.М. Камолов, А. Ш. Ахмедов “Диэлектриклар” Ўқ ит. Тошкент 1990 й. 6. Тареев Б. М. “Физика диэлектрических материалов” М. Энергия 1982 й.

Похожие

Cуюқ диэлектрикнинг тешилиши

Қаттиқ диэлектрикнинг тешилиши.

Диэликтрикларда электр тешилиши.

Номустақил газ разряди

Материалларнинг хоссалари.