Moyli urug`larni saqlash usullari va omborlari - Ботаника - Рефераты

Moyli urug`larni saqlash usullari va omborlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Moyli urug`larni saqlashda quyiladigan talablar. 2. Saqlash usullari. 2.1.Quritilgan holatda saqlash. 2.2.Aktiv shamollatish usulida saqlash. 2.3.Sovutilgan holatida saqlash. 2.4.Kimyoviy konservantlar bilan saqlash. 3.Moyli urug`larni saqlash omborlariga quyiladigan talablar. 4. Moyli urug`larning saqlash omborlarini turlari. 4.1.Mexanizatsiyalashtirilgan va mexanizatsiyalashtirilmagan omborlar. 4.2.Paxta chigiti saqlanadigan omborlar.

www.arxiv.uz 1. Moyli urug`larni saqlashda quyiladigan talablar Moyli urug`larni ishlab chiqarishda saqlashni tashkil etishdan maqsad xom ashyoni yuqolishini kamaytirish, o`z-o`zidan qizishini oldini olish, urug` va uning tarkibidagi moyning sifatini yaxshilash, ishlab chiqarishni bir ma`romda uzluksiz xom ashyo bilan ta`minlash va ishlab chiqarishda zaxira xom ashyoni hosil qilish. Buning uchun urug`ning xayot faoliyatini maksimal saqlagan xolda turli usul va rejimlarni qullash orqali urug` saqlashga chidamli qilinadi. Urug`ni saqlashda quyidagilar hisobga olinadi: Urug`ni saqlashda uning sifatini pasayishiga yul kuymaslik; 2.Urug`ning sifati pasayishiga saqlash rejimiga amal qilmaslik, kuzatishni tashkil etmaslik va saqlash muddatini chuzilib ketishi sabab bo`ladi; 3.Saqlash vaqtida urug`ni sifatini yaxshilash, uni saqlashda tayyorlashda (tozalash, quritish, saralash va boshqalar) amalga oshiriladigan texnologik jaraenlarni bajarish orqali erishiladi; 4.Saqlashda urug` massasini kamayishini minimal miqdorga yetkazish; 5.Saqlashda texnika va texnologiyani qullash orqali sarf bo`ladigan xarajatlarni kamaytirish. Urug`ning holati va sifatiga qarab korxonada mavjud bo`lgan saqlash rejimi tanlanadi. Tanlagan rejimni amalga oshirish uchun saqlanayotgan urug`ning harorati, namligi va uning atrofidagi havoning holati nazorat qilib boriladi. Tanlanayotgan saqlash rejimi urug` massasini va uning aloxida kisimlarningfizik va fiziologik xususiyatlarga ta`sir etadigan faktorlarga ko`ra tanlanadi. Urug` massasini saqlashda uning yuqolishi quyidagi sxemada ko`rsatilgan faktorlar ta`sirida bo`ladi. 2. Saqlash usullari Xozirgi vaqtda sanoatda moyli urug`larni saqlashning quyidagi beshta usuli mavjud: 1.quritilgan xolda saqlash; 2.urug`lar orasidagi bushlikdagi havoni almashtirib saqlash (aktiv shamolatish usuli).

www.arxiv.uz 3.sovutilgan xolda saqlash (urug` va uning atrofidagi havoning harorati + 10 gradusgacha pasaytiriladi); 4.havosiz joyda saqlash; 5.kimyoviy moddalar bilan ishlov berib saqlash (konservalatsiyalash). Urug`ning quritilgan xolda saqlash usuli, past namlikda bo`lgan urug`da fiziologik jarayonlar sekin ketishiga asoslangan bo`lib, bunday erkin suv bo`lmaganligi uchun modda almashinish jaraeni ketmaydi. Erkin suvning bo`lmasligi bu muhitda mikroorganizmlar va xasharotlarning rivojlanishiga noqulaylik tugdiradi. Saklshda optimal namlik kritik namlik qilib olinadi, bundan yuqori namlikda nafas olish tezlashib urug`ida fiziologik jarayonlar tezlashadi. Bu usulda saqlashdan oldin urug` massasi turli konstruktsiyadagi quritish qurilmalarida quritiladi, bunda urug` tarkibidagi mikroorganizmlar va xasharotlar faoliyatiga ham chek quyiladi. Quritish vaqtida urug`ning tovarlik va texnologik xususiyatlari yaxshilanadi. Uzoq muddatda maksimal balandlikga uyum xolda saqlanadigan moyli xom ashyolarning namligi quyidagidan oshmasligi kerak: kungaboqar urug`ida 6-7%, paxta chigiti 6-8% va soyada 12%. Aktiv shamollatish - urug` uyumi orasidan havo oqimni utkazish. Urug` massasini aktiv shamollatish uning govakligiga asoslangan bo`lib, urug` massasiga havo yuborish bilan saqlashga chidamliligi oshiriladi. Urug` massasiga havo ventilyatorlarga ulangan kanallar yoki naylar orqali yuboriladi. Aktiv shamollatish yordamida xul va nam urug`ni saqlash, urug`ni quritish va sovutish imkoniyati bor. Aktiv shamollatish yordamida urug`ning pishib yetilishini tezlashtirish va begona xidlarni yukotish mumkin Yog`-moy zavodlarida aktiv shamollatish urug`larini omborlari poliga o`rnatilgan statsionar qurilmalar, polga o`rnatilgan kuchma qurilmalar yerdamida amalga oshiriladi. Aktiv shamollatishda havoni tug`ri yuborish, urug` massasi holati va yuborilayotgan havo oqim xususiyatlari hisobga olinsa bu usulda yaxshi natijalar olish mumkin.Bu usul urug`ni uzoq muddatda saqlash usuli bo`lmasada,bu quyidagi maqsadlar uchun kulaniladi:

www.arxiv.uz -sovuk havo oqim yuborib urug` massasining haroratini pasaytirish uchun; -turli haroratdagi quruq havo o q imini yuborib urug`ning namligini pasaytirish; -urug`lar orasidagi havoni yangilab uning nafas olishi va yetilishi uchun sharoit yaratish. Urug` massasini aktiv shamollatishda quyidagilarga e`tibor berish kerak: havo oqim utkazilayotgan urug` massasi bir xil qalinlikda bo`lishi va havo utmaydigan qismlar hosil bo`lmasligi kerak; quyilgan maqsadga erishish uchun havo oqim tez aylanishi kerak; yuborilayotgan havo oqim holatini urug`ning sorbtsiyalanish xususiyalarini hisobga olgan xolda tanlash kerak; urug` harorati va havo oqimning haroratini hisobga olish kerak. Odatda urug` massasining namligi uning kritik namligidan katta bo`lsa,atmosfera havosi bilan aktiv shamollatish utkaziladi,bunda havo harorati urug` xarotidn 4-5 0 C va undan ko`prok miqdorda past bo`lganida aktiv shamollatish utkazilishi maqsadga muvofikdir. Yomgirli va tumanli havoda bu farq 8 0C dan kam bo`lmasligi lozim. Havo sovuk vaqtlarida urug` massasini haroratini pasaytirish uchun ham havo atmosferasi bilan aktiv shamollatish utkaziladi. Shamolatishni urug` harorati havo haroratiga tenglashguncha davom etirish zarur. Agar bu holatlarga e`tibor berilmasa,urug`ning o`z-o`zidan qizishi, namlanishi va fiziologik jarayonlar tezlashishi mumkin. Moyli urug`larni sovutilgan xolda saqlash urug` massasi tarkibidagi barcha tirik organizmlarni past haroratni sezuvchanligiga asoslangan. Past harorati (+ 10 0 C) urug`ning, mikrorganizmlarning va xasharotlarning xayot faoliyati keskin pasayadi. Bu usulni asosiy usullardan biri deb q aramaslik kerak, bu usulni namligi yuqori bo`lgan urug`larni quritguncha yoki qayta ishlashga uzatguncha saqlashda qullash mumkin. Sovutib saqlangan moyli urug` sovutishni tuxtatgandan keyin saqlashga chidamsiz bo`ladi,u mogorlashi,chirishi va o`z-o`zidan qizishi mumkin. Shu sababdan ham sovutish tuxtatilishi bilan bu urug`ni qayta ishlash yoki quritish zarur. Saqlanayotgan urug` massasi quyidagi yullar bilan sovitiladi:

www.arxiv.uz ventilatsiyalash orqali; tashishda, aralashtirishda vintilyator yordamida sovuk havo oqim yuborish bilan. Sovutilgan urug` massasini germetik yopi q omborlarda siloslarda va usti yopiq maydonlarda saqlash kerak. Urug` massasi havosiz joyda saqlash usuli hamma tirik organizmlarni kislorodga bo`lgan extiyojga asoslangan. Bunda urug`da fiziologik aktivlik susayadi, nafas olish anaerob shaklida utadi. Urug` tarkibidagi mikrooganizmlar va xasharotlarning xayot faoliyati tuxtaydi.Bunday usulda saqlangan urug` uzinig ozuk-ovkatlik, ozukalik va texnologik xususiyatlarni saqlab qoladi. Bunday usulda saqlash uchun germetik omborlar zarur. Saqlash omborida kislorodsiz muhim quyidagi usullar orqali hosil qilinadi. U rug` massasida CO 2 gazini tabiiy tuplanishi orqali, C O 2 va boshqa va inert gazlarni yuborish orqali. Kimyoviy moddalar bilan ishlov berib saqlash usuli – urug`lar orasidagi bushliklarda mikroorganizmlar va xasharotlar uchun zaxarli ta`sir etadigan moddalar (xlorpikrin va boshqa kislorodni yutuvchi kimyaviy moddalarni) yuborish orqali amalga oshiriladi. Konservantlar sifatda suyuq, bug` va gaz xoldagi moddalar: xlorpikrin, dixloretan, oltingugurt angidridi va metilbrom ishlatiladi. Quyidagi sabablarga ko`ra zaxarli ta`sir etuvchi ba`zi moddalarni kulash chegaralangan: inson va xayvon organizmlarga zaxarli ta`sir etishi; urug`ning sifatiga teskari ta`sir etib, uziga xos xid, maza hosil bo`lishi; konservantlarni urug`dan tulaligicha ajratib bo`lmaslik va boshqalar. Xozirgi vaqtda moyli urug`lar massasini havo utkazmaydigan maxsus koplovchi moddalar bilan qoplash ustida ilmiy izlanishlar olib borilmokda. 3 . Moyli urug`larni saqlash omborlariga quyiladigan talablar Moyli urug`lar asosan ikki xil usulda – yerda uyum xolda va siloslardan saqlanadi. Moyli urug`lar paxta chigitidan tashqari bir-ikki oy ichida yig`ishtirilib qayta ishlashga topshiriladi va yil davomida qayta ishlanadi.

www.arxiv.uz Bu xom ashyoni yil davomida qayta ishlash uchun ularni saqlashni tug`ri tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Yog`-moy zavodlari kamida ikki oyga yetadigan xom ashyoni saqlash sig`imiga ega bo`lgan omborlar bilan ta`minlanishi zarur. Moyli xom ashyolarni yerda uyum xolda saqlashga muljallangan binolar omborlar deb atalib, ular bir etajli poli gorizontal va kiya shaklda bo`lib devori gisht, temir biton yoki yog`ochdan qilingan bo`ladi. Bu omborlarda xom ashyoni 10 m balandlikgacha uyum xolda saqlash mumkin. Uyum xolda moyli xom ashyoni saqlanadigan omborlar konstruktsiyasining tuzilishi va mexanizatsiya darajasiga ko`ra turlicha bo`ladi, bunday omborlarning tuzilishi 3- rasmda ko`rsatilgan. Moyli urug`larni siloslarda saqlash usuli, ular balandligining 30-40m bo`lishi bilan xarakterli bo`lib, bu usulda saqlanadigan omborlarga elevatorlar deyiladi. Bunday omborlarda hamma ishlarni tuliq mexanizatsiyalash, avtomatik boshqarish va sig`imlardan tuliq foydalanish imkoniyatlari mavjud. Elevatorlar konstruktiv tuzilishi va joylashishiga ko`ra bir necha turlarga bo`linadi, ularning kurinishi 4-rasmda ko`rsatilgan. Moyli xom ashyolar saqlanadigan omborlar texnik, texnologik, qurilish va iqtisodiy talablarga javob berish zarur. Bu talablar ichida eng asosiy texnologik nuktai nazardan xom ashyog`a tirik organizm ekanligini hisobga olish zarur. 1. Omborxonalar quyidagi talablarga javob berishi kerak: -moyli urug`ni sifati va miqdori uzgarmasdan saqlashni ta`minlanishi. Buning uchun uni yomgir, kor miqdorini uzgartirmasdan saqlashni ta`minlash. Buning uchun uni yomgir, kor va yer osti suvlardan ximoya qilish zarur; -omborxona issiqlikni kam utkazadigan, gigroskopikligi yaxshi bo`lgan kurilish materiallardan kurilishi kerak; -xom ashyo zaxirasi turli zararkunanda xasharotlar kirishidan ximoyalanishi kerak. -omborxonaning kurilish konstruktsiyalari oddiy bo`lishi kerak. Omborxona devorlari gaz utkazmaydigan bo`lishi zarur;

www.arxiv.uz -shamollatish qurilmalari bilan jixozlanishi, urug`lari kuchirish mexanizmlari va uzining aloxida tarozisi bo`lishi kerak. 2.Omborxonada bajariladigan hamma ishlar imkon sadar mexanizatsiyalashtirilgan bo`lishi kerak. 3.Omborxonalar urug`ni tozalaydigan va quritadigan qurilmalar bilan jixozlangan bo`lishi va bu qurilmalar urug` xususiyatlarga mos xolda bo`lishi kerak. 4.Ombordagi urug` tozalash va quritish qurilmalarining ish unumdorligi qayta ishlaydigan urug` miqdoriga, texnologik talablarga mos bo`lishi kerak. 5.Omborxona yetarli darajadagi aloqa va yullar bilan ta`minlangan bo`lishi kerak. 6.Omborxonaning sig`imi iqtisodiy asoslangan bo`lishi va maksimal miqdordagi xom ashyoni saqlash imkoniyatiga ega bo`lishi kerak. Omborxonada turli navdagi urug`lar saqlanishi uchun yetarli bo`limlari bo`lishi kerak. Omborxonada quyidagilar bo`lishi zarur: - devor va pollari tuzatilgan, osti tekis, shikastlanmagan, derazalarga shisha utkazilgan; -eshiklar tuzatilgan, mustaxkam bekitiladigan, omborxonani shamollatish vaqtida eshiklarga maxsus panjaralar bo`lishi kerak. xom ashyo uyumi ustida havoni almashtirish uchun maxsus tuynuqlar kerak, - omborxona atrofidagi yomgir va kor suvlari okadigan ariklar tozalangan bo`lishi kerak. Omborxonalarning xom ashyo qabul qiladigan chuqurlari va tunellar quruq, yaxshi shamollatishga va kuzatishga qulay bo`lishi kerak. Xom ashyoni kabo`l qilmasdan oldin omborxona yaxshilab tozalanishi va dizenfektsiyalanishi kerak. Ishlatiladigan hamma qurilmalar texnika xavfsizligi, yong`inga qarshi ximoya talablariga javob berishi kerak. 4. Moyli urug`larning saqlash omborlarini turlari Moyli urug`lar saqlanadigan omborlar u yerdagi ishlarning mexanizmlar yordamida bajarilish darajasiga ko`ra: 1.Mexanizasiyalashtirilmagan;

www.arxiv.uz 2.Yarim mexanizatsiyalashtirilgan; 3.Mexanizatsiyalashtirilgan turlarga bo`linadi. 4.1.Mexanizatsiyalashtirilgan va mexanizatsiyalashtirilmagan omborlar. Mexanizatsiyalashtirilmagan omborlarning poli gorizontal bo`lib muhim o`rnatilgan tushirish qurilmalari bilan jixozlangan. Bunday omborlar devori tosh, gisht va yog`ochdan bo`lib balandligi 3,2 m bo`lad, ularning sig`imi, shakli turlicha bo`lib 5-rasmda ko`rsatilgan. Ular maksimal sig`imining 70% ga xom ashyo sig`imi mumkin. Bunday omborlar oldiga urug`larni tozalash va quritish inshootlari ham birgalikda kurilishi mumkin. Bunday omborlarda xom ashyo vaqtincha yoki uzoq muddatda saqlanishi mumkin. Bu tipdagi omborlarni kam xarajat sarf qilib mexanizatsiyalashtirish imkoniyatlari mavjud. Mexanizatsiyalashtirilmagan omborlari urug`larni tushirish va yuklashda kuchma xarakatlanuvchi mexanizmlar yordamida bajariladi,bu kuchma mexanizmlarni ishlatish ko`p mexnat va xarajat talab etadi.Bunday omborlarni bir qism muhim o`rnatilgan mexanizmlar bilan jixozlash mumkin, bunda bajariladigan ikki operatsiyadan (yuklash yoki tushirish) biri muhim o`rnatilgan mexanizmlar yordamida,boshqasi qushma mexanizmlar yordamida amalga oshiriladi. Mexanizatsiyalashtirilgan omborlarning poli gorizontal va konus shaklida bo`lib unda urug` uyum xloda saqlanadi,ularda bir xil partiyadagi 5-6 ming tonna urug`ni saqlash mumkin. Bunday omborlarda urug`ni qabul qilish qilish va uzatish ishlari muhim o`rnatilgan mexanizmlar yordamida amalga oshiriladi,ular ostki va ustki transportyorlar bilan jixozlangan. Ostki transportyorlar omborxona poli ostida galereyalarda o`rnatiladi. Turli kurinishdagi mexanizatsiyalashtirilgan omborlar 6- rasmda o`rnatilgan. 4.2.Paxta chigiti saqlanadigan omborlar . Ko`p yillar davomida yog` zavodlarida paxta chigiti piramida shaklidagi buntlarda ochik xolda saqlanar edi. Buntda saqlashning kamchiligi shundaki, chigitni buntlash yoki buntni buzib undan chigitni ishlab chiqarishda uzatish vaqtida ob-havo uzgarib namgarchilik bo`lsa, chigit namlanib qoladi va quritish qiyin bo`ladi. Lekin ob-havo qulay bo`lgan vaqtda

www.arxiv.uz buntlangan chigit ustiga bir marta yomgir yog`ib utgandan keyin uning ustida 5-10 sm qalinlikda katkalok hosil bo`lganligi uchun u bir necha oy buzilmay yaxshi saqlanishi mumkin. Chigit qayta ishlanadigan zavodlarda vagon yoki avtomashinada chigit qabul qilib oladigan joylar bilan omborlar orasida tunnel quriladi va chigit lentali transportyor orqali uzatiladi. Ombor bilan chigit tozalash bo`limlar orasda ham tunnel bo`ladi. Xozirgi vaqtda yog`-moy zavodlarida zamonaviy paxta chigitini saqlash omborlari qurilgan bo`lib uning umumiy kurinishi 7-rasmda ko`rsatilgan, bu omborlar aktiv shamollatish jixozlari bilan ta`minlangan. Bunday omborlar yigma temir beton konstruktsiyasidan kurilgan bo`lib unda chigitni navlar bo`yicha saqlash uchun sektsiyalarga bo`lingan.Paxta chigiti qabul qilish qurilmasidan 3 noriya orqali ustki galeriyadagi 1 lentali transportyorga uzatiladi.CHigitni sektsiyalariga taksimlash uchun maxsus 2 novalar o`rnatilgan bo`lib lentali transportyordan chigit shu novalarga beriladi.CHigitni ishlab chiqarishda uzatish uchun omborni ikki tomonida ayvon ostida kanal utkazilgan bo`lib uning ichiga 5 lentali transportyor o`rnatilgan. Omborxona polida muhim o`rnatilgan 4 shnekli transportyorlar bo`lib ular chigitni 5 lentali transportyorda uzatish uchun xizmat qiladi. Bunday omborlarda bajarilgan hamma ishlar mexanizatsiyalashtirilgan. Xar bir sektsiyadagi urug`ning harorati avtomatik harorat ulchash qurilmalari yordamida nazorat qilib boriladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar : 1. В.М.Копейковсий и др. Технология производства растительных масел. – М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982 г. 2. В.Г.Шербаков. Технология получения растительных масел. М.: Колос. 1992 г. 3. В.Г.Шербаков. Биохимия и товароведение масличного сырья. – М.:Агропромиздат, 1991 г. 4. Белобородов В.В. Основные процессы производства растительных масел. – М.: Пищевая промышленность, 1966. – 478 с. 5. Гавриленко И.В. Оборудование для производства растительных масел. – М.: Пищевая промышленность, 1972. – 312 с. 6. Голдовский А.М. Теоретические основы производства растительных масел. – М.; Л., 1958. – 446 с. 7. Руководство по технологии получения и переработки растительных масел и жиров/Под ред. А.Г.Сергеева и др. – Л.: ВНИИЖ. – т. I, кн. 1,1975. – 725 с., т. I, кн. 2, 1974. - 591 с.; т. II, 1973. - 350 с. 8. Халимова У.Х. O` симлик мойлар н и ишлаб чи қ ариш технологияси. Т. O`қ итувчи, 1982, 246 б. 9. ВНИИЖ, Руководство по технологии получения и переработки растительных масел и жиров, том I кн 1, Л. 1975; том II, Л. 1973; том III, кн 1, 1985. 10. ВНИИЖ, Руководство по методам исследования, технохимическому контролю и учету производства в масложировой промышленности, том I, Л. 1967, том II, том III, Л. 1964 г.

Похожие

Moyli urug`larni chaqish

Moyli urug`larni va mag`zni yanchish

Moyli urug`larni namligi bo`yicha konditsiyalash

Moyli urug`larni moy ajratishga tayyorlash texnologik sxemasi

Urug`larni saqlash jarayonida ro`y beradigan jarayonlar