Kuzgi don ekinlarining biologiyasi va qishda nobo`l bo`lish sabablari - Ботаника - Рефераты

Kuzgi don ekinlarining biologiyasi va qishda nobo`l bo`lish sabablari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

30 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Kuzgi don ekinlarining axamiyati 2. Kuzgi don ekinlarining biologik xususiyati 3. Kuzgi don ekinlarining qishda nobud bo`lish sabablari va ularga karshi ko`rash choralari

www.arxiv.uz 1. Don ekinlari ikkita biologik guruxlarga bo`linadi kuzgi va baxorgi shakllarga. Uzbekiston sharoitida ikki xil muddatda-kuzda va baxorda ekiladigan yarim kuzgi yoki duvarak navlar xam ekiladi. Kuzgi don ekinlar (kuzgi bugdoy, kuzgi arpa, kuzgi javdar) kuzda ekiladi va keyingi yilning yozida xosil yetiladi. Baxorgi donli o`simliklar (bugdoy, arpa, suli, javdar.makkajo`xori, jo`xori, sholi, tariq, marjumak ) baxorda ekiladi va shu yilning yozida yoki kuzida xosil yetiladi. Ishlab chiqarishda kuzgi biologik guruxdan foydalanishning afzalligi bor. Kuzgi don ekinlari kuzgi va erta baxorgi yogingarchilik suvlaridan va tuproqning unumdorligidan tula foydalanadi, sugorilgan yerlarda xosil yuqori bo`ladi (25-30%). Kuzgi don o`simliklarning xosili baxorgiga nisbatan oldin pishadi (7-15kun) va xosil yigish ishlarini tashqil kilishda ancha kulaylik yaratadi. 2.Kuzgi va baxorgi navlar biologik xususiyati bilan fark qiladi. Kuzgi don ekinlari yarovizatsiya davrini -1-10°S da 20-50 kun mobaynida o`tkazadi. Bu ekinlar baxorda , ekilsa meva xosil kilmaydi, Baxorda ekinlar yarovizatsiya davrini 5-20°S 7-20 kunda o`tkazadi, shuning uchun bu ekinlar baxorda ekiladi. Duvarak navlari yarovizatsiya davrini 3-15°S o`tkazadi, bu navlar kuzda va baxorda ekiladi Kuz va qish davrida xamda erta baxorda kuzgi ekinlar sovuk ta`siriga duchor bo`ladi va nobud bo`lishi mumkin. Kuzgi ekinlar umuman qishga va sovukga chidamli bo`ladi. Kuzgi ekinlar kuzda chiniktiriladi. Kuzgi ekinlar ikki fazada chinikadi. O`simliklarning birinchi fazasi temperatura kunduz kunlari 8-15S, kechalari 0° Sga yaqin bo`ladigan kuyosh yaxshi yoritadigan sharoitda utadi. O`simliklar bu fazada tuplanish bugumi va barglar navida juda ko`p uglevodlar tuplaydi, chunki kechasi salqin bo`lganda ular o`sish va nafas olishga kamrok sarflanadi. Chiniqishning ikqinchi fazasi o`simliklarda yoruglikda xam, koronguda xam past (0° S dan – 5° Sgacha) temperaturada boradi. Kuzgi javdar chiniqishning ikqinchi fazasini tez kuzgi bugdoy seqinrok, kuzgi arpa juda seqin o`sadi.

www.arxiv.uz Yaxshi chinikkan kuzgi bugdoy tuplanish bugimi chukurligida 18-20°, kuzgi javdar 23°S sovukka chidaydi. Agar yaxshi chinikmasa -15-17° S da xam kattik kiynaladi. Fosforli va kaliyli ugitlarni me`yorida solib eqish muddatlari to`gri belgilansa xam kuzgi don ekinlari yaxshi chinikadi. Kuzgi don ekinlarini qishda yaxshi qishlab chiqishi uchun barkaror kattik sovuklar tushishidan 50-60 kun oldin eqish maqsadga muvofik. 3. Kuzgi ekinlar kuz-qish va erta baxor davrida sovukga chidayolmay nobud bo`lishi mumkin. Buning sabablari bir nechta. Kuzgi ekinlarni sovuk uradi, buning natijasida o`simlik xujayrasida va to`qimalarida muz xosil bo`ladi, okibatda o`simlik nobud bo`ladi. Buni oldini olish uchun kuzgi biologik navlar eqish, fosforli va kaliyli ugitlardan foydalanish, kor to`sish, uz muddatida eqish. Uruglar mogorlab qolishi mumkin. Lalmi yerlarda yogingarchilik kam bo`lgan yillari uruglar mogorlab koladi. Mogor zamburugi tuproq xavosining nisbiy namligi yuqori bo`lgan sharoitda, uruglar uchun namlik yetarli darajada bo`lmaganda urug murtagining tanasida rivojlanadi, namlikning yetishmasligi tufayli uruglarning tula burtishiga va kukarib chiqishiga tusqinlik qiladi. Kuzgi o`simliklar dimikib koladi- bu notekis yerlarda suv tuplanib koladigan, yer osti suvlari yaqin joylashgan yerlarda ekinlar dimikib koladi, chunki xavo yetishmaydi, anaerob sharoitda o`simlik 8-12 kunda sargayadi va 12-15 kunda nobud bo`ladi. Buni oldini olish uchun yerni eqishdan oldin tekislash, suvni okizib yuborish choralarini kurish O`simlik kutarilib koladi-tuplanish bugini yer yuziga chiqariladi, ildiz uziladi, o`simlik nobud bo`ladi.Bu xodisa govak tuproqlarda ruy beradi, chunki tuproqda suv tuplanadi, bu esa uz navbatida muzga aylanadi Bunga karshi choralar-eqishdan oldin mola bosish va chukurrok eqish. Umuman agrotexnik tadbirlar to`gri olib borilsa, nav to`gri tanlangan bo`lsa, kuzgi ekinlar konikarli qishlab chiqadi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. X.Atabayeva, O.Qodirxujayev O`simlikshunoslik, T.Yangi asr avlodi.2006 yil (lotin alifbosida). 2. O.Mirzayev, T.Xudoyberganov Yem-xashak yetishtirish-Andijon 2003 y. 3. X.Atabayeva va boshq.O`simlikshunoslik, T.Mexnat.2004 y. 4. I.Karimov bir yillik va ko`p yillik Mustaqil yurt g`allasi, T.O`zbekiston 2003 y. 5. A.Omonov, X.Bo`riyev, L.G`afurova, A.Nurbekov Bir boshoq don.T.2004 y. 6. Z.Umarov, A.Atabayeva va boshq.Non rizqi rzo`imiz, T.Navruz 1994 y. 26 bet. 7. N.G.Andreyev Lugovoye i polevoye kormovorizvodstsvo M.Kolos 1989 g.495 s. 8. X.Atabayeva va boshq.Yem-xashak yetishtirish.T.mexnat 1997 y. 9. Bo`riyev X.CH., Atabayeva X.N., Qand lavlagi urug`chiligi (tavsiyanoma) 199 y. 10. Zaurov D.E., Sborshikova S., Risovodstvo T.Mexnat 1989 y.

Похожие

Don ekinlarining umumiy tavsifi

Don ekinlarining umumiy tavsifi va rivojlanish davrlari»

Don- dukkakli ekinlarni umumiy tavsifi. No`xat ekini

Sitrus ekinlarining karantin kasalliklari

«Xаshаki donli vа don - dukkаkli ekinlаr»