Begona o`tlarni klassifikasiyasi to`g`risida tushuncha - Ботаника - Рефераты

Begona o`tlarni klassifikasiyasi to`g`risida tushuncha

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Parazit begona o`tlar. 2. Noparazit begona o`tlar 3. Zarpechak turlari 4. Kakra sistematikasi

www.arxiv.uz Ozbekiston hududida kam tarqalgan kerantin begona o`tlar. Shuvoq bargli ambroziya –Ambrosia artemisifolia L.Asteraseae oilasiga mansub bir yillik o`simlik bo`lib, tashqi ko`rinishidan shvoqga o`xshaydi. Bu poyasi shoxlangan, tik o`suvchi, o`n sm dan ikki m gacha bo`lgan o`simlik. Ildizi o`q ildizli, yaxshi rivojlangan, tort m chuqurlikkacha uzunlikda bo`ladi. Barg bandlari yaxsh ifodalangan, pat simon tomirlanga , qisqa to`k bilan qoplangan, 5,10 sm uzunlikda. Gullari ikkijinsli, 5 azoli, sariq rangdagi boshoq simon tup gullar savatchasimon tup gullarda joylashib, novdaning uchida hosil bo`ladi. Onalik to`p gullari savatcha hosil qilib, barg qo`ltig`ida joylashgan. Urug`i teskari tuxum simon, uchlari pona simon qisqarib boradigan, 2-5mm uzunlikdagi sohta meaning ichida 1-2 mm hosil bo`ladi. Unini gullashi va meva hosil qilishi iyul, avgustdan boshlanib, avgust- sentabirda pishadi. Bu begona o`tning markazi Shimoliy Amerika bo`lsa da, Osiyo, Yevropa, Markaziy, Janubiy Amerikada, Avstraliya va Rassiyada, O`zbekistonda uchraydi. Vegetadsiya davri 80-150 kun Bu begona o`tga qarshi : almashlab ekish, begona o`t tarqalgan dalalar ikkinchi yil shudgor qilib qoldirilishi va gerbitsidlar bilan ishlov berish kerak. Sudraluvchi kakra – Acroptilon repens (L).DC. Asteraceae. Oilasiga mamsub ko`p yillik o`simlik. Bu poyasi shoxlangan, tik o`suvchi 20 sm dan 40 sm gacha bo`lgan o`simlik. Ildizi oq, ildizi yaxshi rivojlangan. Barglario`troq, yaxshi ifodalangan, patsimon tamirlangan, qisqa tuk bilan qoplangan, 5-10 sm uzunlukda. Gullari ikki jinsli, 5 a`zoli qizil rangdagi boshoqsimon tupgullar savatcha simon to`pgullarda joylashib, novdaning uchida hosil bo`ladi. Urug`I teskari tuxumsimon, uchlari ponasimon qisqarib boradigan, yalpoq, silliq, soxta meaning ichida hosil bo`ladi. O`simlikning gullashi va meva hosil qilishi may-iyun oylaridan boshlanib, urug`I iyun oylarida pishib yetiladi. Sudraluvchi kakra 30-80 ming dona urug` hosil qiladi va urug`lari, ildiz bachkilari vositasi ko`payadi. Urug`lari shamol va urug`lik materiallari, va suv vositasi tarqaladi. Barcha ekinzorlarda 1-2 mjoyda 400 gacha poya hosil qilib ularni ifloslantirib katta zarar keltirdi.

www.arxiv.uz Zarpechkalar (Cuscuto L). Chirmoviqdoshlar oilasiga mansub, tekinxur o`simliklar turkumi. Ularning 36 tadan ortiq turi mavjuf. Ularning ildizi va yashil barglari bo`lmaydi. Poya va shoxlari sariq yoki pushti ranglarda bo`lib, kuchli darajada shoxlab ketadi, gullari mayda, oq yoki oqish-pushti ranglarda bo`ladi.mevalari maydi, ko`sak simon, ichida bir necha donadan iborat urug`I bor. Urug`idan hamda poya qismlaridan ko`payadi.zarpechaeng zararli begona o`tlardan biri. U madaniy o`simliklar shirasini surib, qishloq ho`jaligiga katta zarar keltiradi. O`zbekistonda zarpechaklardan ko`proq kanop, beda, kartoshka va savzovot- poliz ekinlari zararlanadi. Zarpechakning ba`zi turlari uzum va boshqa mevalarni ham zararlantiradi. Unimg boshqa turlari esa chorva mollari uchun zaharlidir, Ularnimg hammasi ham karantin o`simlik hisoblanadi va qaysi yerda paydo bo`lsa, darhol yo`q qilish choralari ko`rinadi. Kurash choralari: ayrim o`simliklarda paydo bo`lgan zarpechak u yopishga o`simlik bilan birga yulib olinib, ekin maydonidan uzoqlashtirilib yo`q qilinadi. Zarpechak yoppasiga paydo bo`lgan maydondagi o`simliklar tagidan o`rib olinadi, ildiz poyasi esa gerbidsitlar bilan dorilanadi. Respublikamiz sharoitidan sabzavotlardan mevali daraxtlarda uchraydigan zarpechak turlarui quidagilar: Dala zarpechagi (Cuscuta samprestris) Poyasi ipsimon, sariq, qizg`ish-sariq rangda bo`lib, 0,8 mm yo`g`o`nlikka bo`ladi. Guli urug`i teproqda 3 yilgacha saqlanadi. Kartoshka, qand lavlagi, sabzi, tarvuz, beda, loviya, piyoz, g`o`za kabi o`simliklarda va 200 ga yaqin begona o`tlada parazitlik qiladi. Janub zarpechagi (Cuscuto auctrais) Kartoshka, qand lavlagi, sabzi, tarvuz, beda, loviya, piyoz, g`o`za kabi o`simliklarda va 200 ga yaqin begona o`tlada parazitlik qiladi. Xitoy zarpechagi (Suscuta chinensiz Lam). Kanop, beda ekinlarida parazitlik qiladi. Timyan zarpechagi (Suscuto epithymum Murr.) kanop yong`ichqa ekinlarida parazitlik qiladi. Utug`I va poyasi bilan ko`payadi va iyul, avgust oylarida urug` hosil qiladi.

www.arxiv.uz Ingichka poyali zarpechak (Suscuta approxlmata bab.) Beda parazitlik qiladi. Yashil sariq gullarini poyada hosil qiladi. Urug`I va poyasi bilan ko`payadi va, iyul avgust oylarida hosil qiladi. Yevropa zarpechagi (Suscuta europea L.) Tamaki, nastarin smorodina kabi o`simliklarida butalarda va yosh ko`chatlarda parazitlik qiladi. Zarpechakning zararini kamaytirish profilaktik agrotexnik va kimyoviy usullarni kompleks olib borishni talab qiladi. Ekinlar urug`ida uning urug`i bo`lmasligiga erishish kerak. Ekinzorlardan, ariq bo`ylaridan, kanal yoqalaridan zarpechaklarning qoldiqlarini yo`q qilish kerak. Zig`ir zarpechagi (suscuta epillinum Weiche.) Sig`irda va begona o`tlarda parazitlik qiladi. Poyasi ingichka, yashil, sariq, gullari o`troq, 10 tasi birlashib joylashadi. Utug`I va poyasi bilan ko`payadi va iyul, avgust oylarida urug` hosil qiladigan bir yillik o`simlik. Urug`I tuproqda bir yilda nobud bo`ladi. Bitta urug`dan hosil bo`lgan o`simlik. 120 zig`irni zararlashi mumkin. Leman zarpechagi (Succuta lehmanniana)ning poyasi ipsimon, yo`g`onligi 2 mm gacha bo`lib, shoxlangan qizg`ish rangda bo`ladi. Guli binafsha, o`ttoq gul bandi 3 mm gacha, shingil to`p gul hosil qiladi. Leman zarpechagi mevasi – rezavor, bir yillik o`tsimon o`simliklarda, begona o`tlarda keng tarqalgan. Xmelsimon zarpechak (Cuscuta lupuliformis) poyasining yo`g`onligi 3mm gacha, ipsimon, qizg`ish rangda. Gullari o`troq binafsha rangda, to`p gul hosil qiladi va 130 dan ortiq tur o`simliklarni kasallantiradi. Ayniqsa maymunjon, smoradina, sibir olchasi, olma, nok, nastarin o`simliklariga kuchli tasir ko`rsatadi.ish Tik turuvchi zarpechak-Cuscuta monogyna Vahl Ning urug`I kosakning ichida hosil bo`ladi. Urug`ning`tabiy shakilining o`lchami 2 – 3 mm,gullari oq yoki binafsha rangda, mevasi kosakcha shaklida. Poyasi ipsimon, shoxlangan qizg`ish rangda bo`ladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Voronkova A.V. i dr. – Karantin rasteniy. Moskva. Agropromizdat, 1986.255 str. 2. Dementyeva M.I. – Fitopatologiya. Moskva 1985. 3. Pospelov S.M., Shestiperova Z.I., Doljenko I.K. – Osnov ы karantina rasteniy. Moskva, Agropromizdat, 1985 4. Peresыpkin V.F.Selskoxozyaystvennaya fitopatologiya.Agrop.Moskva 1989. 5. Jumaniyozov M., Safarov M.D., Sangis F.T., Sichev A.Sh. – Respublika o`simliklar karantini davlat bosh inspeksiyasi 6. O`zbekiston respublika hududini karantindan zararkunandalar, o`simlik kasalliklari va begona o`tlardan muhofaza qilishga doir qonun hujjatlari. 2000 7. I.A.Karimov. “O`zbekiston XXI asrga intilmoqda”. Toshkent 2000 y. 8. I.A.Karimov. “Milliy davlatchilik istiqlol mafkurasi va huquqiy madaniyat to`g`risida”. Toshkent 1999 y. 9. I.A.Karimov. “Barkamol avlod – O`zbekiston taraqqiyotining poydevori”. Toshkent 1997 y. 10. Karimov I.A. “Qishloq xo`jalik taraqqiyoti to`kin hayot manbai”. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining X sessiyasida so`zlagan nutqi. 1997 yil 25-dekabr. 11. Qishloq xo`jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturi 1998- 2000 y. T. O`zbekiston 1998

Похожие

Bioenergetika fanining rivojlanishi va begona o’tlarni klassifikasiyasi to’g’risida tushuncha O’zbekistonda chegaralangan holda tarqalgan begona o’tlar

Qirqqo`loqtoifa o`simliklar klassifikasiyasi

O`zbekistonga o`tish xavfi bo`lgan begona o`tlar

O`simliкlarning to`qimalari

G`o`zaning karantin kasalliklari