Yem-xashak o`tlar. Bedaning axamiyati, biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi”. Tamaki -biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41.5 KB

Скачать

www.arxiv.uz Reja: 1. Yem-xashak o`tlarining axamiyati, biologik guruxlari. 2.Bedaning axamiyati, tarqalishi, hosildorligi. 3.Bedaning biologik xususiyatlari va navlari. 4.Bedaning o`tmishdoshi, yerga ishlov berish, o`g`itlash tizimi. 5.Bedaning eqish me`yori, muddati, usuli. 6.Ekinlarni paprvarishlar va hosilni yig`ib olish. 7. Bedaning xar urimini bir xil rivojlanish davrida urish mumkinmi ? 8.Urug olish uchun bedaning Qaysi urimini koldirish kerak 9.Bedadan silos tayyorlash mumkinmi 10.Axamiyati, tarkalishi, xosildorligi. 11. Sistematikasi, biologik xususiyati

www.arxiv.uz 1. Tamaki bargidan sigaret, papiros, sigara, sakich va xidlaydigan maxsulot ishlab chiqiladi. Barg tarkibida: 1-4% nikotin, 1%efir moyi, 4-7% smola, 7-10% oqsil, 4-13% karbon suvlari, 13-15%kul mavjud. Tamaki maxsulotining xidi, xushbuyligi smola va efir moyiga boglik. Vatani-Markaziy va Janubiy Amerika. Yer yuzidaekin maydoni 4,75 mln.ga. Eng ko`p ekadigan davlatlar - bu Xitoy,Xindiston, Braziliya. Uzbekistonda Samarkand viloyatining Urgut tumanida 8 ming ga maydonga ekiladi, xosili 2-3,5 t ga. 2. Tamaki So1anaseaye oilasiga, Nicotiana avlodiga mansub. Bu avlodning 2-ta turi mavjud: 1N.ta Ь asin-tamaki va 2.N. gistisa maxorka. Maxorkadan cheqiladigan maxorka, limon kislotasi va nikotin ishlab chiqiladi. Tamaki navlari papiros va sigareta guruxlariga bo`linadi. Papiros guruxi Shark va Amerika turlariga bo`linadi. Uzbekistonda tamaqining xushbuy va skelet navlari ekiladi. Tamaki bir yillik o`simlik bo`lib ildizi uk ildiz, yerga 2,5-2 m gacha chukur kirib boradi. Poyasi tik o`sadi, yumalok uchi shoylangan bo`ladi, buyi 1-2 m gacha yetadi. Barglari yirik bandli yoki bandsiz cheti tekis, oval shaklda, tuxumsimon yoki ellepsimon, uchi utkir, yuzasi sillik yoki gadir budur bo`ladi. Bir tup o`simligida 25-50 ta gacha va undan ko`pbarg bo`ladi. Barglar va poyasi yopishkok kalta tuk bilan koplangan. Guli ikki jinsli uzidan xam chetdan changlanishi mumkin. Urugi jigar rang, mayda 1000 donasining vazni 0,05-0,12g 1.Tamaki shartli rivojlanish davri. 2.O`simlikni shakllanishi dalaga o`tkazilgan so`ng 10-12 kun utgach boshlanadi 40-50 kun davom etadi. 3.Gullash davri guncha xosil bo`lgandan keyin 2-10 kunda gullaydi, 30-35 kun davom etadi. 4.Urugni shakllanishi va pishishi guldan keyin 20-22 kunda tulik pishadi. 5.Barglarini shakllanishi va pishishi barg kuchat davrida boshlanadi dalada xam davom etib gunchalashga 5-10 kun kolganda 3-5 ta barg o`sish nuktasida tup bo`lib chiqadi, barg xosil bo`lishidan tula shakllangunga 25-30 kun utadi. Tamaki yorugsevar, qisqa kun o`simligi, urugi 10-12°S unib chiqadi. Muqobil xarorat 25-30°S, maysasi 2°S nobud bo`ladi. Tamaki namsevar,

$www.arxiv.uz transpiratsiya koefitsiyenti 500-600 ga teng. Tamaki toza, unumdor yerlarga ekiladi, rN 6,5-7,0. Ogir loyli, shurlangan, botkoklangan tuproqlarda ekilmaydi. Tamaqining usuv davri ikki boskichga bo`linadi: 1.kuchat davri-35-45 kun davom etadi, 5-6 barg rivojlanadi, buyi 14-15 sm bo`ladi, 2. dala davri 80-120 kun davom etadi. Bargning sifati naviga va tashqi muxitga boglik. Navlari: Amerikan-287S, Dyubek Kirgizskiy-03-4-15, Dyubek Uzgenskiy-9. 3.Tamaki urugi nixoyatda mayda bo`lganligi va dastlabki rivojlanish davrida ildizlari juda noziq bo`lib seqin o`sishi tufayli tamaki kuchati isitiladigan yoki sovuk parniklarda yetishtiriladi. Parnik xo`jaligi tashqil kilish uchun ajratilgan yer tekis va janubga yoki janubi-garbga karagan biroz nishob bo`lishi kerak. Parniklar kvartallarga ajratiladi. Xar bir kvartalda 12 tadan parnik joylashtiriladi. Kvartallar orasida 5-6 m li transport uchun yo`l ajratiladi. Xar ikki parnikning orasida 70 sm keladigan yo`lakcha bo`lishi lozim. Bakuvvat kuchat yetishtirish uchun parnik yuzasi chirindi, chimzor tuproq va kumni nisbatan 2:1:1 yoki 1:1:1 da aralashtirib 1-1,5 smli gilvirdan o`tkazib 10 sm kalinlikda solinadi. Chirindili aralashmani oziq moddalar bilan boyitish va kuchatni usuv davrida oziqlantirish uchun parnikning xar 1kv m 6 g ammiakli selitra, 20 g superfosfat va 5 g kaliy sulfat chirindili aralashma bilan korishiladi. Bu tadbir dastlabki davrdayok kuchatlarning o`sishi va rivojlanishini ancha tezlashtiradi. Kuchat 35-60 kunda yetishtiriladi. Issiq parnikda urug undiriladigan xarorat 27-30S atrofida bo`lishi kerak. Xar 1 m2dan 2200-2500ta kuchat olinadi. Tamaki urugi eqishdan oldin ivitiladi, ammo erta ekiladigan bo`lsa, urug ivitilmaydi. Sovuk parniklarda 1 kv m ga 1-1,5 g issiq, yarim issiq parniklarda 0,4- 0,6 g urug ekiladi. Eqishdan oldin parnik yuzasi tekislanadi, zichlanadi va sugoriladi. Urug sepilgandan keyin 0,4-0,5 sm kalinlikda chirindi yoki kum sepiladi, ustiga suv sepiladi. Xar kuni 0,5 l\kv m me`yorda sugoriladi. Oziqlantirish uchun 10 l suvga 30 g ammiakli selitra 50 g superfofat, 20 g kaliy$ $www.arxiv.uz sulfati aralashtiriladi va shu eritma 4-5 m2 ga sepiladi. Kuchatni dalaga o`tkazishdan 6-8 kun oldin sugorish kamaytiriladi, 2-3 kun kolganda tuxtatiladi. Kuchatlar 5-6 ta chin bargi chiqarganda va buyi 12-14 sm yetsa dalaga eqish mumkin. Kuchatlarni parnikdan kuchirib olishdan 1-2 soat olin kondirib sugoriladi. Kuchatlar saralab olinadi va yashiklarga ildizi ichkariga kilib teriladi, xul latta bilan yopib to dalag junatulganga kadar soyada saklanadi. Tamaki don, don dukkakli ekinlardan, bushagan yerlarga ekiladi. Surunkasiga 4-5 yil bir dalaga ekilsa xosil kamayadi. Tuproqning 10 sm chukurligida xarorat 10S bo`lganda kulda yoki mashinada tamaki kuchatini dalaga o`tkazish mumkin. Tamaki kuchati eqishda SKN-6, SKN-6A va SKNB-4 rusumli kuchat o`tkazish mashinalardan foydalaniladi. Tamaki kuchati kulda o`tkazilganda 60-70 sm kenglikda egat olinib darxol sugoriladi. Kuchat eqish kalinligi ekilgan nav turiga boglik. Ostrolist nav turidagi navlar 45-50 ming\ga, Amerika turiga kiradigan navlar 85-115 ming\ga va Dyubek nav turiga kiradigan navlarda 200 ming gacha ekiladi. Eqish tizimi 60x15,60x30 sm. Uzbekistonda kuchat aprel oyida o`tkaziladi. 2-3 kun utgach nobud bo`lgan kuchatlarni kurish mumkin, urniga 4-5 kun ichida boshqa kuchat o`tkaziladi. Kuchat eqishga yer tayyorlanishi bilan birga 20 t\ga gung, N - 100, R - 40, K - 120 me`yorda ugit qo`llaniladi. Usuv davrida begona utlar bilan ko`rashiladi, tamaki maydonlarida treflan 2 kg\ga, devrinol 2-3 kg\ga, kataran 1-2 ag\ga va tabakron 2-3 kg\ga kabi gerbitsidlardan foydalanish mumkin. Usuv davrida 7-9 marta sugoriladi, sugorish me`yori 400-600 m3\ga sugorish tizimi 2-3-4, 2-2-2. Barglarini tula yetilishi uchun gul to`plami yoki gul to`plami bilan 2-3ta yoki 5-6 ta barglari yulinadi. Tamakida kasalliklar va zararkunandalar ko`p uchraydi, ularga karshi choralar kuriladi. Tamaqining gul to`plami va uchki navdalarini yulish yaxshi natija beradi. Bunda poyasi va ildizi yaxshi o`sadi va rivojlanadi. Agar o`simlik yaxshi rivojlangan bo`lsa, 15-20% gullaganda o`simlikning gul to`plami chilpinadi.$

Yem-xashak o`tlar. Bedaning axamiyati, biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi”. Tamaki -biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi

20.09.2019

0

41.5 KB

Похожие