logo

Усимлик карантинини максади, вазифалари, ривожланиш тарихи. Ўзбекистонда карантин хизматини ташкил этилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB
Кириш. Ўсимлик карантинини мақсади, вазифалари, ривожланиш тарихи. Ўзбекистонда карантин хизматини ташкил этилиши Режа: 1. Ўсимлик карантинини мақсади ва вазифалари. 2. Ўсимлик карантинини тарихи. 3. Ўзбекистонда ўсимликларни хизматини карантин ташкил этилиши, тузилиши. 4. Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантини туғрисидаги қонун. 5. Адабиётлар: I . 1-3 б., II. 3-13 б., III. 3-16 б. 6. 1. Қишлоқ экинларини зараркунандалардан, касалликлардан ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш кўп жихатдан малакали кадрлар тайёрлашга боғлиқдир. Ўсимликларни зараркунандалардан, ўсимлик касалликлардан ва бегона ўтлардан самарали ҳимоя қилиш ишларини тўғри ташкиллаштириш учун талабалар ўсимликларни ҳимоя қилиш фанларини чуқур ўзлаштиришлари лозим. Ўсимликларни ҳимоя қилишда карантин усули катта аҳамиятга эгадир. Чунки бу усул асосан хавфли зараркунандалар, ўсимлик касалликлари, бегона ўтлар иқлимий ва бошқа шароитда зарар келтирадиган даражада кўпайиши мумкин бўлган жойларга келиб қолинишнинг олдини олиш, келиб қолганда йўқ қилишга қаратилган давлат тадбирлари тизимидан иборат. Ўсимликлар карантинининг асосий вазифалари, ўсимликларнинг ташқи ва ички карантин бўйича давлат тадбирлари тизимини амалга оширишдан иборат бўлиб, бу тадбирлар қуйидагиларга қаратилади: республика худудини чет мамлакатлардан кириб келиб, ҳалқ хўжалигига катта иқтисодий зарар етказиши мумкин бўлган карантиндаги хавфли зараркунандалардан, ўсимлик касалликлари ва бегона ўтлардан муҳофаза этиш; карантиндаги ва бошқа ҳавфли зараркунандаларни ўсимлик касалликлари ва бегона ўтларни вақтида аниқлаш, уларнинг ёйилишига йўл қўймаслик ва уларни йўқ қилиш, шунингдек республиканинг бу зараркунандалар, касаллик ва бегона ўтлардан ҳоли минтақаларига улар кириб боришнинг олдини олиш; қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ва бошқа ўсимлик маҳсулотларини етиштириш, тайёрлаш, ташиш, сақлаш, қайта ишлаш, реализация қилиш ва улардан фойдаланишда ўсимликлар карантинига оид қоидалар ва тадбирларга риоя этилиши ҳамда уларнинг амалга оширишни устидан давлат назоратини олиб бориш. 2. Биринчи карантин тўғрисидаги қарор 6 апрел 1873 йилда Россияда чиққан. У қарор чет элдан ток қаламчаларни олиб келишини манд этилиши тўғрисида эди. Шунга ўхшаш қарорлар 1881, 1910 ва 1912 йилларда ҳам чиққан эди. Колорадо қўнғизини тарқалиб кетишини олдини олиш учун 1875 йилда АҚШдан картошкани олиб келиши манд этилиши тўғрисида қарор чиқди. 1931 йил 5 июнда Давлат Ўсимликлари карантин хизмати ташкил қилинди. Шу йили қишлоқ хўжалик ўсимликларни олиб келиши ва олиб чиқиш тўғрисидаги тартиби чоп этилди. 21 июл 1962 йил Давлат карантин хизматини Устави биринчи марта қабул қилинди. 1980 йили ўзгарган Устав чиқди. Бу Уставда биринчи бўлиб карантин назоратидаги организмларни рўйхати босилди. 1986 йили яна бир марта янги устав қабул қилинди. Ўзбекистон мустақилликга эришди ва карантин ҳукумат тузишди. 3. Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантин бўйича давлат хизматига раҳбарликни Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва Сув хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон Республикаси Ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси бошлиғи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Вазирлар Маҳкамаси билан келишган ҳолда тайинланади. Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантини бўйича давлат хизматини Ўзбекистон Республикаси ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси, вилоятлар ва Тошкент шахар ўсимликлар карантин давлат инспекциялари, туманлар, шаҳарлар ўсимликлар карантини давлат инспекциялари, темир йўл станцияларидаги, аэропортлардаги, дарё портларидаги, почтамтлардаги ва шосселардаги ўсимликлар карантини бўйича чегара пунктлари, ўсимликлар карантини бўйича илмий марказ, марказий ва вилоят карантин лабораториялари ҳамда карантин остидаги ўта хавфли зарарли объектларга қарши курашувчи ихтисослашган фумигация отрядлари амалга оширади. 4. 1995 йил 31 август куни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис қарорига қараб Ўзбекистон Республикасининг карантин тўғрисидаги қонун қабул қилинди. Қонун 16 моддадан ташкил топган. Қонунда ўсимликлар карантиннинг асосий вазифалари берилган ва тадбирлар нималарга таалуқлиги ёзилиб берилган, ўсимликлар карантини бўйича давлат хизмати органлари, карантин бўйича давлат хизматига раҳбарлик қилиш, Бош Давлат карантин инспекциясининг ваколатлари ва кейинги моддаларида вилоят, шахар, туман инспекцияларининг ваколатлари кўрсатилган. Бундан ташқари инспекторларни ҳуқуқлари, хизмат бурчлари кўрсатилган. Шуни айтиб ўтиш керак, қонунда юқорида айтиб ўтилганидан ташқари, карантин ўрнатиш ва уни бекор қилиш тартиби, уруғларни, ўсимликларни ва ўсимлик маҳсулотларини импорт қилиш тартиблари, уруғларни, ўсимликларни ва ўсимлик маҳсулотларини экспорт қилиш, вазирликлар, идоралар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва фуқароларнинг ўсимликлар карантини соҳасидаги ҳуқуқлари ва вазифалари ёритиб берилган. Ўсимликлар карантин бўйича қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарлик ҳам ёритиб берилган. Охириги моддада ҳалқаро шартномалар ва битимларга тегишли. Адабиётлар 1. Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштириш (1998 - 2000 йиллар дастури ) “ Ўзбекистон ” нашриёти , Т . 1998. 2. Ўзбекистон Республикаси худудини карантиндаги зараркундалари , касалликлар ва бегона утлардан мухофаза қилишга доир қонун ҳужжатлари . Т. 1999. 3. Поспелов С.В и др., Основы карантина сельскохозяйственных растений. М.”Колос”, 1985. 4. Воронкова Л.В. Сметник А.И, и др. Карантин растений. М. “Агропромиздат”, 1986 . 5. Справочник по карантину ратений и другим опасным вредителям, болезням и сорным растениям. М.1996. 6. Яхонтов В.В. Ўрта Осиё қишлоқ хўжалик ўсимликлари, маҳсулотлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари. Т. 1962. 7. Обзор распостранения карантинных вредителей, сорняков в Республике Узбекистанна на 1 января 1999г. Т. 1999. 8. Олимжонов Р.А. Энтомология. Т. 1977. 9. Варшалович А. Р. Гусеницы, всречающиеся при карантинной экспертизе свежих фруктов Сб. по карантину растений. М.Л. Изд. АНССР, 1969. 10. Методическое указание по лабораторному разведелению энтомофагов червеца комстока - псевдафикуса и аллотропа. Т. 1987.