Tiriklikning tuzilish darajasi. Xujayra va tirik organizmlarning kimyoviy tarkibi - Биология - Рефераты

Tiriklikning tuzilish darajasi. Xujayra va tirik organizmlarning kimyoviy tarkibi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38.5 KB

www.arxiv.uz R е ja: 1. Xujayraning n е organik va organik kimyoviy tarkibi. 2. Xujayrada k е chadigan ximiyaviy r е aktsiyalardagi suvning roli. 3. Biomol е kulalar xao`ida tushuncha.

www.arxiv.uz Tirik xujayra hz tarkibini murakkabligi va tuzilishi bilan xarakt е rlanadi. Xujayra tarkibiga kiradigan biomol е kulalarning tuzilishi, ularni xujayra xayotidagi roli, biomol е kulalarni sint е zi va parchalanishi, ularni m е tobolizmini hrganish juda muxim axamiyatga egadir. Barcha organizmlarning xujayralarida thxtovsiz kimyoviy jarayonlar sodir bhlib turadi. Xujayra tarkibidagi birikmalar plastik va en е rg е tik moddalarga bhlinadi. Plastik moddalarga oo`sillar, nukl е in kislotalar kiradi. Oo`sillar xujayrani o`urilish mat е riali, nukl е in kislotalar esa oo`sil va bosho`a moddalarni sint е zlanishida, ularning sifati va mio`dorini bosho`arishda, xujayrani khpayishida nasliy b е lgilarni uzatilishida k е rakli bhlgan maolumot bilan taominlaydi. Ugl е vodlar va lipidlar xujayrada k е chadigan sint е z r е aktsiyalarini en е rgiya bilan taominlaydi. Xujayrada k е chadigan barcha-r е aktsiyalar f е rm е ntativ r е aktsiyalardir. F е rm е ntning hzi maxsus oo`sillardan iborat. Xujayrada k е chadigan xar o`anday biologik xodisada mol е kulalar kimyoviy hzgarishga uchrab, uning asosida oo`sillar turadi, yaoni u xujayrani xam o`urilish mat е riali va umumiy katalizatoridir. Xujayrada 27 xil el е m е nt anio`langan. Ulardan S, N, O va vodorod tirik organizmning massasini 28%ni tashkil etadi. Masalan, N-60, 3,0-25,5%, S-10,5- 2,42%dir. Shuningd е k bosho`a el е m е ntlar Na-0,73%, Sa-0,226%, R-0,134, S- 0,132% va x.k. Ulardan tasho`ari K, Cl, Mg, Fe, Cu, Zn, Co, I, Mo, V, Ni, Cr, F, Se, Si, B xam mavjud. Xujayra va tho`imalardagi 1%ni 1000o`ismidan kam uchraydigan el е m е ntlarni mikroel е m е ntlar d е b aytiladi. L е kin ularning xar biri xujayrada moddalar almashinishida muxim roli bor. Tirik tabiat hziga xos el е m е ntlar tarkibiga ega bhlib ular organizmdagi birikmalarda namoyon bhladi. D е mak tirik organizmlar hziga xos murakkab mol е kulalarni xosil o`ilib jonsiz tabiatdan faro` o`iladi. Masalan, xujayradagi kimyoviy birikmalarning taxminan mio`dorida-oo`sillar 10-12%, ugl е vodlar 0,2- 2,0%, yolar 1-5%, nukl е in kislotalar 0,71%ni tashkil etadi. Suv esa 70-80%, bosho`a organik moddalar 1-1,5%ni tashkil etadi.

www.arxiv.uz Suv xujayra massasining asosiy o`ismini tashkil etadi. U organizmda juda muxim axamiyatga ega. Xujayradagi mol е kulalarning aksariyati suvda erigan yoki suv o`obii bilan hralgan xolda bhladi. Suv hziga xos fizik kimyoviy xossaga ega, yaoni uning mol е kulasi ikki o`utbli (bipolyar) bhlishligidir. Bunday tuzilish suv mol е kulalarining hzoaro va bosho`a mol е kulalarning atomlari bilan khproo` N bolari oro`ali birikishiga sabab bhladi. Suv juda yaxshi erituvchidir. Juda khp kristallar, tuzlar, isho`or va kislotalar suvda yaxshi eriydi. N atomi (boi) oro`ali birikuvchi moddalar gidrofil (suv s е var) moddalar d е yiladi. Suvda yomon eriydigan yoki erimaydigan moddalar gidrofob (suv yoo`tirmas) moddalar d е yiladi. Ularga misol o`ilib, yo, kl е tchatka, xol е st е rin, D vitamini, hsimlik pigm е ntlari va bosho`alarni khrsatish mumkin. Suv mol е kulasining o`utbligi tufayli khp biomol е kulalar eritma xoliga htib kimyoviy r е aktsiyalarda aktiv o`atnashadilar. Xujayrada kimyoviy r е aktsiyalar suvning dipolligi natijasida erigan, ionlangan (o`utblangan mol е kula) xolda aktivlashib r е aktsiyaga kirishadi. Organizmda ozio` moddalar, ionlar, fiziologik birikmalar, gormonlar, bir joydan bosho`a joyga suv oro`ali transport o`ilinadi, suyultirilgan xolatda xujayra ichiga htadi. Е rda xayot paydo bhlish davrida suv mol е kulasining xam tuzilishi asosiy rol hynagan. Xujayradagi anorganik tuzlar: xujayra va organizm suyuligida anorganik tuzlar mavjud bhlib eng muximlariga NRO, NRO, Cl, NSO – shaklidagi ionlar Va, K, Na, Sa, Mg kabi kationlar kiradi. Bu kation va anionlar xujayrada va uning tasho`arisida bir xil tao`simlangan bhlmaydi. Masalan: ichida K ionlari, tasho`arisida esa Na ionlarining konts е ntratsiyasi khp bhladi. Bunday xususiyat xujayra ichidagi r е aktsiyalarga, uni normal yashashiga va bosho`a jarayonlarni normal bhlishiga sababchi bhladi. Biomol е kulalar: tirik organizm tarkibiga kiradigan organik birikmalar- biomol е kulalar d е b aytiladi. Ular tirik organizmni turli o`ismida turlicha joylashgandir. Xujayrani strukturasida, uni en е rgiya bilan taominlashda oo`sillar,

www.arxiv.uz nukl е in kislotalar, lipidlar asosiy hrinni egallaydi. Ulardan oo`sillar va nukl е in kislotalar biopolim е rlar d е yiladi. Oo`sillar plastik mat е riallar, nukl е in kislotalar nasliy axborotni sao`lovchi va naslga hto`azuvchilardir. Lipid va ugl е vodlar esa asosiy en е rgiya manbaidir. Xujayrada yana xilma xil kichikroo` mol е kulali organik birikmalar-vitaminlar, gormonlar, nukl е otidlar, aminlar va p е ptidlar xam bhladi. Ularni mio`dori kam bhlsa xam xujayrada k е chadigan jarayonlarni bosho`arishda muxim rol hynay

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. Грин. Н., Стаут. У., Тейлор. Д., «Биология том 1» Москва «Мир» 1990 год 2. стр. 50-75. «Биологический энциклопедический словар p » Москва «Советская энциклопедия». 1986 год. 3. Тщрақулов. Е.Х., Ьофуров. А.Т., «Умумий биология» Тошкент 1995 йил 50 бет.

Похожие

Hujayra tirik organizmlarning struktur birligi

Xujayra kompleksi, kimyoviy birikmalar biomolekulalar

Biologiya fanining mazmuni, vazifalari va o`rganish metodlari. Uning tabiatda va inson xayotida tutgan o`rni

Xromosomaning kimyoviy tarkibi

Hujayraning kimyoviy tarkibi