Биология фанининг предети, максад ва вазифалари - Биология - Рефераты

Биология фанининг предети, максад ва вазифалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Биология ҳаёт ҳақидаги фан. 2. Биологиянинг илмий-тадқиқот методлари. 3. Муаммолари. 4. Аҳамияти.

www.arxiv.uz Биология атамаси 1802 йилда бир-биридан мустасно француз олими Ж.Б. Ламарк ва немис олими Г.Р. Тервиранус томонидан фанга киритилган бўлиб, юнонча bios – ҳаёт, logos – фан, я o ни ҳаёт ҳақидаги фан, деган маҳнони англатади. Биология қисқача айтганда ҳаёт, унинг шакллари, тузилиши, ривожланиш қонуниятлари тўғрисидаги фандир. Биологиянинг текшириш обҳекти бўлиб, ўсимликлар, ҳ айвонлар, замбуру ғ лар, микроорганизмлар, одамлар, уларнинг орган, тўқима ҳужайра ва ҳужайра компонентларининг тузилиши, функциялари, кимёвий таркиби, уларда кечадиган жараёнлар ҳамда шахсий тарихий ривожланиши, жамоалари, уларнинг ўзаро анорганик табиат билан алоқаси ҳисобланади. Биологиянинг илмий-тадқиқот методлари, муаммолари, аҳамияти. Биологиянинг турли соҳаларида қуйидаги илмий-тадқиқот методларидан кенг фойдаланилади. Кузатиш методи организмлар ва уларнинг атрофидаги муҳитда рўй берадиган ҳодисаларни тасвирлаш ва таҳлил қилиш имқонини беради. Бу метод биология фанининг илк ривожланиш даврида кенг қўлланилган. Ҳозирги пайтда ҳам бу метод ўз мавқеини йўқотгани йўқ. У ботаника, зоология, экология ва биологиянинг бошқа кўпгина соҳаларида кенг қўлланилади. Турли систематик гуруҳлар, тирик организм жамоалари, организмлар, уларнинг таркибий қисмларидаги ўхшашлик ва фарқлар таққослаш методи ёрдамида аниқланади. Мазкур методдан систематика, морфология, анатомия, палеонтология, эмбриология ва шу сингари фанларда кенг фойдаланилади. Бу метод орқали ҳужайра назарияси, биогенетик қонун, ирсий ўзгарувчанликнинг гомологик қаторлар қонуни кашф этилган. Турли систематик гуруҳлар организм, унинг органларининг тарихий жараёнда пайдо бўлиш қонуниятлари тарихий метод ёрдамида аниқланади. Мазкур метод ёрдамида органик дунёнинг эволюцион таълимоти яратилди.

www.arxiv.uz Экспериментал метод орқали тирик табиатдаги, организмлардаги воқеа- ҳодисалар бошқа методларга нисбатан чуқур ўрганилади. Кейинги пайтларда электрон ҳисоблаш техникасининг ривожланиши билан биологик тадқиқотларда моделлаштириш методидан ҳам фойдаланилмоқда. Моделлаштириш методининг мазмуни тирик табиатдаги бирор воқеа-ҳодиса ёки унинг муҳим жиҳатларини модел тарзида қайта тиклаб ўрганишдан иборат. Тасвирли модел математик белгиларга айлантирилади ва маҳлум вақтдан кейин унда қандай ўзгаришлар, ҳодисалар рўй бериши мумкинлиги электрон ҳисоблаш мешинаси ёрдамида аниқланади. Моделлаштириш методининг афзаллиги шундаки, у тирик табиатда келгусида рўй берадиган воқеа- ҳодисаларни олдиндан билиш имқонини беради. Биологияда бошқа фанлардаги каби кўп муаммолар, ўз ечимини кутаётган табиат сирлари мавжуд. Муаммолар. Бу муаммолар, биринчидан молекулаларнинг тузилиши ва функциясини аниқлаш; иккинчидан, бир ва кўп ҳужайрали организмларнинг ривожланишини тартибга солиш механизмларини билиш; учинчидан, организмлар шахсий ривожланишижаги ирсият механизмлари яҳни оқсил биосинтезидан ҳужайра ҳосил бўлгунга қадар табақаланишни ойдинлаштириш; тўртинчидан, организмлар тарихий ривожланишини аниқлаш; бешинчидан, Ерда ҳаётнинг пайдо бўлиши муаммосини ечиш ва тажрибада исботлаш; олтинчидан, инсонларнинг табиатга кўрсатадиган ижобий ва салбий таҳсирини билиш; еттинчидан одамнинг пайдо бўлиши билан боғлиқ бўлган баҳзи муаммоларни ҳал этишдан иборат. Биология фанининг назарий ва амалий аҳамияти. Юқорида қайд этилган муаммоларни ечиш биология олдида турган асосий вазифадир. Лекин биология фани назарий муаммоларни ечиш билан чекланиб қолмайди. У жуда муҳим амалий аҳамиятга эга бўлган муаммолар ечимида ҳам фаол иштирок этади. Маҳлумки, жаҳон аҳолисининг сони йилдан-йилга ортиб бормоқда. Шу туфайли уларни озиқ-овқат, кийим-кечак билан таҳминлаш зарур. Бинобарин, сермаҳсул ҳайвон зотлари, ўсимлик навларини етиштириш

www.arxiv.uz ҳозирги пайтда ниҳоятда долзарб вазифа ҳисобланади. Бу масала билан селекция фани шуғулланади. Генетика ва эволюцион таълимот селекциянинг назарий асоси ҳисобланади. Ўсимликлардан мўл ҳосил етиштиришда тупроқ ниҳоятда муҳим аҳамиятга эга. Тупроқ унумдорлигини сақлаш ва ошириш монокулғтурадан воз кечиш, алмашлаб экишни жорий этиш, зараркунанда ҳамда касалликларга қарши кўрашда биологик методлардан кенг фойдаланишни талаб этилади. Инсонлар учун фойдали табиий шароитда тарқалган ўсимлик ва ҳайвонлардан фойдаланиш учун уларнинг биологиясини, яҳни ривожланиши, урчиш тезлиги, ҳосил бериш даражасини билиш керак. Ўрмон хўжалигини юритиш, овчилик, мўйначилик билан шуғулланиш ҳам биологик билимларга асосланади. Чунки ҳар бир ҳайвон, ўсимлик тўрини табиат ва инсон ҳаётидаги аҳамиятини билмасдан туриб, ундан фойдаланиш мумкин эмас. Кейинги пайтларда сув, ҳаво, тупроқ ифлосланиб кетди, улар ўсимликлар, ҳайвонлар, одам ҳаётига хавф туғдирмоқда. Шунга кўра табиат муҳофазаси билан ҳар бир шуғулланиши керак деган фикрлар кенг тарқалмоқда. Соғлом авлод етиштириш, табиатни муҳофаза қилиш билан узвий боғлиқдир. Табиат муҳофазаси билан амалда шуғулланиш учун табиатда ҳар бир турнинг биотик ва абиотик алоқалари устида кузатишлар олиб бориш, ундаги сабаб ва оқибатни аниқлаш керак. Бу масалани биология, хусусан экология фанисиз ҳал этиб бўлмайди.

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. История биологии Под. ред. Микулинского С.Р. Москва Наука 1972 г. 2. Гофуров А.Т. Дарвинизм. Тош. Укитувчи –1992 й. 3. Воронсков Н.П. Сухориков Л.Н. Эволюция органического мира. Москва Просвешений – 1991 г. 4.Туракулов Е.Х. Молекуляр биология. Тошкент Укитувчи 1993 й. 5.Туракулов Е.Х. ва бошкалар Умумий биология Тошкент Укиувчи 1998 й. 6. Гофуров А.Т. Носиров О.Н. Мактаб биология курсида табиат мухофазаси тушунчасини шакллантириш. Тошкент Укитувчи 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Биология фанининг келиб чикиши максади ва вазифалари

Биофизика фанининг предмети ва вазифалари

Генетика фанининг предмети ва вазифалари

Биология дарсларида иктисодий ва

Ўсимликларнинг касаллик ва ҳашоратларга иммунитети фанининг мақсади ва вазифалари