Грунтларни суъний қотириш - Архтектура - Рефераты

Грунтларни суъний қотириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

120.607421875 KB

Грунтларни суъний қотириш Режа: 1. Сизот сувлари сатхини игна фил p трлар ёрдамида пасайтириш 2. Катлован ва хандиқ тик деворларини вақтинча қотириш 3. Ер ишларини бажаришда ташкилий-техник тадбирлар

Грунтларни сунъий қотириш мустахкамлаш мураккаб геологик ва гидрогеологик шароитли грунтларда катлован ва хандиқ қазилаётганда грунтда сув йўлини тўсувчи тўсиқ хосил қилиш учун шунингдек бино ва иншоотлар пойдевор, аэродром ва йўллар асосини мустахкамлашда қўлланилади. Қурилишда грунтларни мустахкамлашнинг ер қа ъ рида ёки чуқурликда ва юзаларни , яъни 1,0 метр чуқурликда қатириш усуллари қўлланилади. Юзаларни мустахкамлашда аввало грунт юмшатиб, бўшатиб олинади ва унга боғловчи аралаштирилиб сўнг зичланади. Ер қаъри, яъни чуқурликда грунтларни мустахкамлашда грунтни тузилишини бузмаган холда музлатиш, қиздириш орқали ишлаш ёки инъекция усулидан фойдаланилади. Грунтларни музлатиш усули пойдеворлар; метролар тушиш шахталари ва бошқа қурилишлари барпо қилишда қўлланилади. Бунинг учун грунтда хар 1…3 метрда диаметри 150…200 мм бўлган қудуқлар қазилиб, ичига музлатувчи колонка туширилади. Ушбу музлатувчи колонка ичида харорати - 20-25 о С бўлган совутувчи ( C а Cl 2 , NaCl тузлар эритмалари) суюқлик айланиб юриши хисобига грунт музлатилади. Музлатиш усулининг қуйидаги камчиликлари мавжуд: музлаб туриш вақтининг музлатгични ишлаш вақтига боғлиқлиги, музни эриш секинлиги, грунтнинг иссиқ қаватидаги сувларни музлатишда совуган қаватга интилиб ўтишидан грунтнинг намлигини ортиб кетиши, музлаб қолган грунтнинг ишлашда кийинчилик туғдириши ва бошқалар. Лекин ушбу усулни технологияси яхши йўлга қўйилганлиги сабабли у усулни камчиликни кўп бўлишига қарамай кенг кўлланилади. Қиздириш усулда грунтларни мустахкамлаш асосан гилли (лойсимон) ўзидан етарли хаво ўтказадиган грунтларда қўлланилади. Ушбу усул грунт таркибига харорати 600…800 о С атрофидаги қизиган хавони босим остида сочиш еки хаво кирмайдиган қудуқлар ичида еқилғи хисобига грунтларни қиздириш орқали пишириб, мустахкамлиги орттирилади. Бу усул узоқ вақт ва кўп қувват талаб қилгани учун нисбатан кам қўлланилади.

Цементлаш, лой ёки қатрон юбориш усулларида ғовак ва сув ўтказувчанлиги юқори бўлган грунтларга цемент, лой еки қатрон эритмаларини инъекция орқали хайдаб грунтларга мустахкамланади. Грунтларни силикатлаш орқали мустахкамлигини орттириш икки усулда, яъни икки ва бир эритмали амалга оширилади. Икки эритмали силикатлаш грунтга биринчи навбатда натрий силикат эритмаси (суюлтирилган ойна) ни, сўнг эса хлорли кал p цийни юбориш орқали. Бу усул сувни фил p трлаб ўтказиш қобилияти яхши, яъни 2,0….80 м/сут бўлган грунтларда қўлланилиб бу усулда 1,5….3,0 МПа гача мустахкамликга эришилади. Бир эритмали (суюлтирилган ойна ва қатиргич) кам сув ўтказувчан, яъни 0,3 м/сут гача бўлган грунтларда қўлланилади. Бунда унча катта бўлмаган 0,3…0,6 МПа мустахкамликга эришилади. Эритмалар махсус алоъида еки 5 донаси бирлаштириб, пакет холида грунтга ботирилган қувурлар орқали юборилади. Смолалаш усули сунъий карбомид смоласини сув ўтказувчанлиги 5,0… 0,3 м/сут бўлган қумлоқ ва қум грунтларга инъекция орқали хайдаб мустахкамланади. Электрокимиявий усулда грунтларни мустхкамлаш ғилсимон грунтларга доимий ток таъсир этказиб эришилади. Бу усул яна грунтга ток ўтказувчанликни оширувчи эритма юборилиб амалга оширилса янада самаралироқ кечада. Ток ўтказишни яхшиловчи эритмалар бўлиб натрий силикати, хлорли кал p ций ва хлорли темирлар хизмат қилади. Юқоридаги усулларнинг қайси бирида грунтни мустахкамлаш грунтни таркиби, холати ва хусусиятига, шунингдек мустахкамланиш даражасига қараб танланади.

Сизот сувлари сатхини игна фил p трлар ёрдамида пасайтириш Сунъий равишда грунт сувларини сатхини пасайтириш энг такомиллашган усул бўлиши билан бир қаторда энг мураккаб усул хамдир. Сув сатхини пасайтириш махсус кавланган қудуқ орқали ковланадиган иншоот асосидан пастроққача бўлган грунт сувларини узлуксиз тортиб олиб чиқариб ташлашга асосланган. Сув ўтказувчанлик коэффиценти юқори (2 м/сутка) дан ортиқ бўлган грунтлардаги сув сатхини пасайтириш учун: енгил игна фил p трли ускуналар; эжекторли игна фил p трлар; сув сатхини пасайтирувчи қудуқлар орқали чуқурликда ишловчи насослар орқали сўриб чиқарилиб махсус жойга тўкилади. Игна фил p тр ускунаси қатор пўлат қувурларни ковланадиган катлован периметри еки хандиқнинг бир еки икки тамонига туширилиб, уларнинг остки учларига ташқи тешикли ва ички бутун қувурлардан ташкил топган фл p тр звеноси уланган бўлади. Ташқи қувур остки учига шар халқали клапан ўрнатилган (расм 4.21.в). Ер сатхида игнафил p трлар коллекторларга уланиб, ўз навбатида насос ускунасига уланади. Сув насос ёрдамида тортилганда атрофидаги грунтлар суви фил p трланиб, игна фил p трлар орқали сув сўрилиб, сув сатхи пасаяди. Игна фил p трлар грунтга ботириш кавланган қудуқ орқали, ёки қувур орқали игна фил p трга 0,3 МПа босим орқали сув юборилганда игна фил p трдан чиққан сув таъсиридан грунт намлиги ортиб юмшаши ъисобига игна фил p трни грунтга ботишга асосланиб амалга оширилади. Фил p трловчи звенони ишлаш принципи қуйидагича: сув босимидан шарсимон клапан пастга тушиб, халқасимон клапан юқорига ёпишиб ташқи ва ички қувур оралиғидаги бўшлиқни беркитади. Бунда босим билан тушаётган сув грунтни ювиши ъисобига игнафил p тр ботади. Сувни игна фил p тр орқали сўриш натижасида эса клапанлар эски ўрнига қайтади.

Расм 4.21. Игнафил p трли ускуналарини жойлаштириш схемалари, а-катлован атрофида; б-хандиқ атрофида; в-фил p тровчи звено клапанларининг игнафил p трни грунтга ботириш ва ботгандан сўнг сувни сўриб олиш ишини бажари схемаси; 1-насос; 2-халкасимон сувни шимувчи коллектор; 3-дисперсион эгрилик; 4-фил p трловчи тўр; 6-ташқи қувур; 7-ички қувур; 8-халқасимон клапан; 9-халқасимон клапан уяси; 10-шарсимон клапан; 11-чегаралагич. Бунда ташқи ва ички қувурлар оралиқ бўшлиғи очилиб, ташқи тешик қувурдан сўрилган сув ички қувур орқали юқорига тортиб чиқарилади. Игна фил p тр ускуналар қум ва гил қумли грунтлар сувини тортишга қўл келади. Улар ўртача ярусли баландлиги 5 метргача бўлганда самарали ишлайди. Агар сув сатхини пасайтириш анча паст, яъни 5 метрдан ортиқ бўлса, у ъолда икки ярусли сув пасайтириш мақсадга мувофиқ (расм 4.22). Расм 4.22. Грунт сув сатхини икки ярусда пасайтириш. 1 ва 2 – катлован яруслари; 3- насос; 4- игнафил p трлар; 5 – йиғувчи коллектор.

Эжекторли игнафил p тр ускуналар (расм 4.23) e рдамида сув сатхини 20…30 метрга пасайтириш зарур бўлганда ишлатилади. Расм 4.23. Эжектор ускунаси схемаси а- эжектор ускунаси; б- игна фил p тр ишлаш схемаси; 1- эжекторли игнафил p тр; 2- босимли коллектор; 3- марказга интилувчи насос; 4- циркуляция баки; 5- тўкувчи коллектор; 6- паст босимли насос; 7- ички қувур; 8- ташқи қувур; 9- ишчи сув; 10- эжектор насадкаси; 11- грунт суви; 12- фил p трловчи звено. Эжекторли игнафил p трни фил p трловчи звеноси ишлаш принципи енгил игнафил p трнинг ишлаш принципи асосида қурилган, тепа қисми эса ташқи ва ички қувурдан ташкил топиб, уларга эжектор насадкаси ўрнаган. Ишчи сув 75…80 КПа босим билан айлантириб юборилади, у сув ўз навбатида эжекторли насадка орқали ўтиб, ички қувур бўйлаб юқорига интилади. Бунда сув тезлигининг ўзгариши ъисобига насадка ъаво сўрилиб, у ўз навбатида грунт сувини сўриб олишига олиб келади. Бунда ишчи сувга грунт суви аралашиб циркуляциясимон бакка келиб тушади. Бунда ишчи сувга грунт суви қўшилишидан ортиқча сув хосил бўлиб, уни паст босимли насос ёрдамида ёки эркин тўкиш орқали чиқариб ташланади. Эжекторли игна фил p трнинг чуқурликда жойлашган игна фил p трида вакуум хосил бўлиши грунтдаги сувни тезлик билан сўриб олишини таъминлайди, бу ўз навбатида сувни хам фил p трлайдиган грунт сувларини сўриб олишга хам қўл келади. Сувни фил p трлаш хусусияти жуда кам, яъни 0,1 м/сутка дан кам бўлган грунтлардаги сув сатхини пасайтиришда электросмос усули қўл келади. Бунда грунтга игна фил p трлар ботириш билан бирга, игна фил p трлардан

катлован томонга 0,5….1,0 м масофага пўлат қувур ёки стержен қоқилади (расм 4.24). Расм 4.24. Электроосмос усулида сув сатхин пасайтириш схемаси. 1-игнафил p тр; 2-сув тўпловчи коллектор; 3- пўлат қувур (стержен). Ингафил p тр доимий токнинг манфий; пўлат қувур (стержен) эса мусбат қутбга уланади. Бунда электр майдони кучланиши 0,5….1,0 в/см, ток зичлиги эса 1 А/м 2 . Бунда грнт ғовакликларидаги сув бўшаб, игнафил p тр томон интилади. Бу усулда грунтнинг сув фил p трлаш хусусияти 5…25 баробар ортади. Сув сатхи чуқурлиги 20 м дан ортганда сувни пасайтириш қудуқлари орқали амалга оширилиб, унда қудуққа диаметри 400 мм гача бўлган қувур туширилади, қувур учига эса фил p тр ўрнатилади. Қудуқдан сувни катта босимли насос ёрдамида тортиб олинади. Катлован ва хандиқ тик деворларини вақтинча қотириш Ҳозирги ер ишлари ялпи механизациялашган пайтда кавланаётган катлован ва хандиқлар грунтнинг табиий қиялик бурчагини хисобга олган ъолда кавланмқда. Лекин шундай холлар бўладики, яъни: бино ёки иншоотлар ёнида катлован ёки хандиқ кавлаганимизда ковлама деворини тик қолдиришга тўғри келади, бошқача қилиб айтганда қиялик қилиб кавлаш учун шароит бўлмайди. Тик деворли катлован ёки хандиқни вақтинчалик қотирмасдан тўкма қум, шағал грунтларда – 1,00 м; қумлоқ грунтларда 1,25 м; қумоқ грунтларда – 1,5 м ва боғланган, зич грунтларда эса 2,0 метргача ковлаш мумкин. Бунда шуни хисобга олиш керакки, вақтинчалик қотирилмаган ковламалар ковлаб бўлиниши биланоқ пойдевор қуйилиши (ўрнатилиш) ёки муъандислик тармоқ ётқизлиши зарур, акс ъолда вақт

ўтиши билан тик девор намлик ёки қуриш натижасида аста ўпирилиб кавланган катлован ёки хандиқ ичига тушиб кетиши мумкин. Агар юқоридаги рухсат берилган чуқурликлардан анча чуқурроқ катлован ёки хандиқ кавлаш талаб қилиб қолинса, у ъолда зарур чуқурлик кавланиб, тик девор вақтинчалик қотириб туришни талаб қилади. Қотириш усули, унинг тузилмаси кавламанинг ўлчами, грунт хоссаси, грунтдан сув сизиб чиқиш тезлиги ъамда аниқ ишлаб чиқариш шароитига қараб белгиланади. Қурилишда турли хил қотриш усуллари қўлланилиб, қуйидаги (расм 4.25) ёғоч тахта ва чорқирра ғўлалардан тайёрланган тўсиқ ғов ёрдамида хандиқ деворларини вақтинча қотириш келтирилган. Расм 4.25. Хандиқлар деворини вақтинча қотириш а- тўсиқ тахтаси горизонтал; б- тўсиқ тахтаси вертикал; 1- тахта (тўсиқ, чорқирра ғўла); 2- устун; 3- кўндаланг чорқирра ғўла. Бундай тўсиқлар нафақат грунт босимига бардош бериши, шунингдек грунт сувлари ва майдаланган грунт зарраларини кавланган хандиқ ичига тушиш олдини олиши зарур. Бунинг учун грунтлар хоссаси, боғланган – боғланмаганлигига қараб тўсиқлар ёппа тахта қоқилган тўсиқ ва айрим ъолларда тахталар ўзаро тирноқ ёрдамида бирлаштирилиши зарур. Бу тўсиқларни вертикал холда тутиб туришни таъминлаш учун қуйидаги

турдаги: қия тргакли, горизонтал тиргакли ва консолли қотириш усуллари қўлланилади. Горизонтал тиргакли - усул энг кўп тарқалган бўлиб, деворни тўсиб турган тўсиқни ушлаб турган эркин устун горизонтал тиргак билан қотириб қўйилади. Лекин бу усулда қотиришда хандиқ эни унча катта бўлмаслиги, яъни эни чегараланади. Бу усулда ъар 2 м масофага хандиқ ичига ъар икки девор тарафга рама туширилиб, улар ва девор оралиғига горизонтал ёки вертикал тахтали тўсиқ туширилади. Улар тўлиқ тушгач кўндаланг горизонтал тиргак ёрдамида деворга маъкам қадалгунга қадар сиқиб қўйлади (расм 4.26). Консол турли қотириш (расм 4.26.а) ушлаб турувчи устунни хандиқ асосидан пастга кириб турган қисми ъисобига иккинчи устки қисми бўш туради. Устун хандиқ асосидан 2,2-2,3 м чуқурликкача қоқилган бўлиб, улар релс, профилли пўлат ёки пўлат қувурдан бўлиши мумкин. Бунда горизонтал тахтали тўсиқ устун ва девор орасига, айрим ъолларда профилли пўлат ариқчаларига киритилиб тўсиш мумкин. Бу усул энли, яъни ъандиқ эни 4,7 метргача бўлган ъолларда қўлланилади. Расм 4.26. Мустаъкамлаш турлари схемаси. а-консол усулда; б- анкер усулда; в- консол тиргакли; г- тиргакли; д- қия тиргакли; 1- тўсиқ тахта; 2- устун; 3- анкер; 4- тиргак; 5- қия тиргак; 6- таянч анкер.режакесим

Анкерли қотириш (расм 4.26.б) консолли қотирилган тўсиқларни, грунтни ўпирилиш чегарасида ташқарига қоқилган якорга пўлат сим ёки бошқа тортгич ёрдамида тортиб қўйишга асосланган. Бунда якор ъандиқ ёки катлован қирғоғидан унинг 1,5 чуқурлиги узоққа тахминан 3,0 метр чуқурликкача қоқилган бўлади. Бу усулни қўллаш учун анча катта бўш майдон талаб қилади, шунингдек якорга тортилган тортгч иш олиб боришда анча тўсқинлик қилади. Буни олдини олиш учун айрим ъолларда 0,5 м чуқурликда ъандиқ кавлаб, якор устки юзаси ва тортилган тортгич ана шу чуқурликка тушириб юборилади. Чуқур катлованлар қазишда бўлажак катлован асосидан 4-5 метр чуқурликка тирноқли тўсиқни қоқиб олиб, сўнг грунт кавлаш амалга оширилади. Қия тиргакли қотириш (расм 4.26.д) асосан катта энликдаги катлован деворларин қотиришда қўл келади. Бу усул осон ва қулай, лекин катлован ичида иш олиб боришни чегаралаб қўяди, шунингдек қия тиргакни ушлаб турувчи якорни қоқилиши пойдевор асосини бўшашига ва грунт табиий тиркибини бузилишига олиб келади. Ҳажмий қотириш – усули хажмий қотиргич, яъни ёппа тўсиқ, тиргаклар орқали маъкам рамага қотирилган ёки шарнирли тузилмадан иборат (расм 4.27). Расм 4.27. Ҳажмий турдаги қотиргичлар схемаси а-маъкам қотирилган; б- шарнирли қотирилган; 1- тўсиқ; 2- маъкам рама; 3- винтли домкрат; 4- тиргак рама.

Тўла йиғиб олинган ъажмий тўсиқ кран ёрдамида хандиққа тушрилади (зарур ъолда уларни силжитиб ўрнини ўзгартирилади) ва хандиқ деворларга зич ёпиштириб ўрнатилади. Уларни керакли ъолатга келтириш учун винтли ёки шарнирли мосламаси бор. Ишни енгиллаштириш мақсадида девор вертикаллиги ташқи томонга (5 0 атрофида) қияликда кавланиши мақсадга мувофиқ. Ер ишларини бажаришда ташкилий-техник тадбирлар Ер ишларини бажаришдаги ташкилий техник тадбирлар, машиналарни бекор туриши олдини олади ва меънат унумдорлигини оширишга олиб келади. Экскаватор грунтни транспорт воситасига юклашда бекор қолиши унинг транспорт воситаси билан келишилмаган ъолда иш ташкил қилинишидан келиб чиқади. Одатда 3,5-4,0 тонналик юк кўтариш қобилиятли транспортлар 0,65 м 3 чўмич ъажмига эга бўлган экскаватороарнинг 3….4 чўмичи билан тўлади. Енгил тупроқлар билан ишлашда эса транспорт воситасининг юк кўтариш қобилиятидан атиги 60-65% фойдаланилади холос. Шунинг учун ъар бир алохида шароит учун махсус меъёр асосида иш олиб бориш мақсадга мувофиқ. Экскаваторга транспорт воситасини юклаш учун қўйиш жойини белгиловчи таёқчани ўрнатиб туриш орқали уни аниқ ва экскаваторга қулай жойга ўрнаши таъминланиши ва шу хисобига экскаваторни бекор қолиш олдини олиш мумкин. Транспорт воситасини тўлганлигини билдирувчи товушни экскаватор бошқарувчиси томонидан ўз вақтида берилиши биринчидан юкланган транспортни ўрнидан вақтида силжишига, ўз навбатида бўш транспортни экскаватор юклаш жойига келишини билдиради. Бажарилган ишнинг аниқлигини доимий назорат қилиб бериш ишни сифатсиз бажарилиш олдини олади ва бу тадбир қўшимча меънат сарфи олдини олади.

Ер ишлари сифатини назорат қилиш Ер ишларини сифатини назорат қилиш: бевосита қурилишни олиб бораётган ташкилоти мухандис-техник ходимлари; буюртмачи техник назоратчиси; лойиха инститтутининг муаллифлик назорати; давлат меъморчилик – қурилиш назорати ва жамоатилик назоратларига юкланади. Бажарилган ишни жараёнлар бўйича назорат қилиш иш юритувчи томонидан бажарилиб, бу ишга иш устаси ъамда геодезия хизмати бўлган қурилиш лабораториясини жалб қилиш мумкин. Бажарилган ишни шу ишни бажарган звено ёки бригада ўзи ъам назорат қилиб, натижасини иш юритувчига етказилиши зарур. Бажарилган ишни назорат қилиш учун асосий ъужжат бўлиб, жараёнларни назорат қилиш схемаси хизмат қилиб, у қуйидагиларни ўз ичига олади: - иншоот эскизи, унинг ўлчамлари ва ундаги четлашлар ва сифатга қўйилган талаблар; - назорат қилинадиган ишлар рўйхати ва ким назорат қилади. назорат таркиби (нима текширилади) ; назорат усули (қандай ва нима билан назорат қилинади); назорат қилиш вақти (қачон ва қандай оралиқда назорат қилинади). Назорат қилиш ишга қурилиш лабораториясини жалб этиш бўйича кўрсатма; Ушбу назорат қилинаётган ишни бекиб кетадиган ишлигини аниқловчи кўрсатма. Назорат пайтида аниқланган барча ҚМ ва Қ лардан четлашлар навбатдаги ишни бошлагунга қадар бартараф этилиши зарур. Ишни қабул қилиш Ҳар бир каваланган чуқурлик ёки кўтарма қабул қилиб олишда қуйидагилар текширилади: - иншоотни режада жойлашиши, ўлчамлари; - кавланган хандиқлар ички сатхларининг қиялиги таъминланганлиги;

- кавланган чуқурнинг қиялиги ёки деворини вақтинча қотирилганлиги; - бажарилиб, бекиб кетадиган ишларга тузилган далолатномалар борлиги. Назорат қилиш пайтида йўл қўйса бўладиган четланишлар: СНиП 3,02,01 бўйича қуйидаги жадвалда келтирилган. Йўл қўйса бўладиган четланишлар жадвали 4.13-жадвал № Кўрсаткич номи Йўл қўйилади ган четлашла р, см Назорат усули 1 1. Кавланган чуқур асосининг лойихадан оғиши: 2. а) бир чўмичли экскаватор учун: 3. чўмичи тўғри жойлашган чўмичи тескари жойлашган дроглайн б) бир чўмичли экскаватор Теккисловчи жихоз билан жихозланган ±10 ±15 ±25 +5 Ўлчанаётган участка даги олинган ўлчаш нуқталари камида: 10 15 25 5 2 Пойдевор еки бошқа конструкция ўрнаши учун тайерланган асосни лойихадан оғиши + 5 Бурчак, деворлар кесишиш жойларида 3 Асос табиий бўлганда пойдевор асоси учун қирқиб теккисланган юзанининг лойихадан четлаши Лойиъа бўйича Барча юзани техникка уриб чиқиш Ер ишларини бажаришда хавфсизлик техникаси тадбирлари Ер ишларни бошлашдан аввал лойихага асосан ер қазиш ишлари олиб

бориладиган майдонлардаги ер остки мухандислик тармоқларининг ўрнини аниқлаб олинади. Айниқса электр кабели ўтган бўлса уни узилишининг олди олиниши зарур. Ер ости мухандислик тармоқлари бор майдонларда иш олиб бориш учун ушбу тармоқ қарашли корхона ёзма рухсатини олган холда уни махсус вакили назорати остида кавлаш ишлари олиб борилади. Ер ишлари ҳажмини ҳисоблаш Асосий ишлаб чиқариш жараёнлари учун ишланаётган зич холдаги грунт хажми м3 да аниқланади. Айрим ёрдамчи ва тайёргарлик ишлари (майдонни охирги маротаба текислаш, қияликларни текислашда эса м2 да ўлчанади). Ишалнаётган грунт у ёки бу ер иншоотининг турли геометрик шакллари тарзида хисобланади. Саноат ва фуқаро қурилишларида хисоблар асосан хандиқ хамда вертикал текислаш ишларида амалга оширилади. 1. Хандик ва зовурсимон хандиқлардаги грунт хажмини хисоблаш. Ҳандиқдаги грунт хажми геометрк нуқтаи назардан қуйидаги формула ёрдамида хисобланади.v=h 6[(B1+B)(A1+A)+A1B1+AB ], м 3 Бу ерда: Н - хандиқ чуқурлиги, мухофаза, А,В - хандиқ томонлари узуни ва эни (бунда пойдевор остки сатхи четки ўлчамларидан ъар икки томонга 0,5 метрдан қўшиб олинади). А= а''+ 0,5х2; В= в''+0,5 х 2 а'' ва в'' - пойдевор остки сатхи ўлчамлари, мухофаза; А 1 ва В 1 хандиқ томонларининг хандиқ устки сатхи ўлчамлари,м. А 1 = А + 2Н m ; В 1 = В + 2Н m . Бу ерда: m - қиялик коэффиценти (ҚМҚ III .4.80 дан олинади). Қайта тўкиладиган

грунт хижмини хисоблашда қуйидаги формуладан фойдаланилади: V кт = h 1( F 0 + F 10 + 4 Fур 6 − а ' в ' ) м 3 Бу ерда: h 1 - хандиқнинг пойдевор олди чуқурлиги, м. F 0 - хандиқнинг остки юзаси, м 2 , F 0 = А х В, м 2 F 10 - хандиқнинг устки сатх юзаси, м 2 , F 10 = А 1 х В 1 , м 2 F ўр = хандиқнинг ўрта қисми юзаси, м 2 F ўр = F0+F10 2 , м 2 Зовурсимон хондиқдаги грунт хажми Мурзо формуласига асосан қуйидагича хисобланади: V 3х = [Fур+(H1−H2)2 12 ]∗L, м 3 Бу ерда: F ўр - зовурсимон хандиқ кесим юзасининг уртачаси, м 2 H 1 , H 2 - зовурсимон хандиқ маълум оралиқ икки томонидаги чуқурликлари, м; L - зовурсимон хандиқнинг маълум оралиқ узунлиги, м; 2. Вертикал текислаш ишларини олиб боришда грунт хажмини хисоблаш. Майдонни текислаш ишларидаги иш хажмини хисоблаш учунг горизонталлар туширилган жойдан элементар бўлакларга бўлиб олиниб, хисобланиб, сўнг улар ўзаро қўшилади. Майдонни вертикал текислашда иш хажмини "тўрт қиррали" призма усулида хисоблаш қуйидагидек амалга оширилади. Майдон томонлари 10.....50м баланд-пастлик жойларда, 100м текис майдонларда тўғри тўртбурчак бўлиб олинади. Хисобни осонлаштириш мақсадида тўғри (тенг томонли) тўртбурчаклар имкони барига тенг ва сони кам бўлгани мақсадга мувофиқ

тўғри (тенг томонли) тўртбурчак бурчаклардаги қора сатхлар ( h қ ) горизонталларни интерполяциялаш орқали қуйидаги формула ёрдамида хисобланади: h қ = Г 2 +x(Г1−Г2), Z бу ерда: Г 1 , Г 2 - катта, кичик рақамли горизонталлар, м. Х - бурчаги жойлашган нуқтадан то кичик сатхли горизонталгача энг қисқа масофа, м. Z - режадаги икки горизонтал орасидаги масофа, м. Тексиланаётган майдоннинг ўртача сатхи: H 0 = ΣH 1+2ΣH 2+4ΣH 4 4⋅n , Бу ерда, H 1 , H 2 , H 4 - битта, иккита хамда тўртта тўғри (тенг томонли) тўртбурчак кесишиш нуқталари қора сатхи йиғиндиси. n - тўғри (тенг томонли) тўртбурчаклар сони Текисланиши зарур бўлган лойихавий сатх ( h л); H л = Н 0 ± i · l i - майдоннинг текисланиш қиялиги l - майдон марказидан, то лойиха сатхи топилаётган тўғри (тенг) томонли тўртбурчак кесишиш нуқтасигача бўлган масофа. Ишчи сатх: h u = H л - H қ , м Ишчи сатх ишораси (-) минус ишорали бўлса, шу сатхдан грунт қирқиб олиниши, агар (+) плюс ишорали бўлса тўкилади, текислаш учун грунт чегарасида эса (0) нул p нуқталар ётиб, уларни туташтирилган чизиқ эса нул p чизиғини, яъни грунтни тўкиб ва қирқиб олиш чегарасини билдиради. Тўғри (тенг томонли) тўртбурчаклардаги ёки уларни кесиб ўтган нул p чизиғи натижасида хосил бўлган бўлаклардаги грунт хажми қуйидаги жадвалда келтирилган формула ёрдамида хисобланади: Бўлак шакллари тури Ҳисоб формуласи Формула

тавсифи Тўлиқ тўғри (тенг томонли) тўртбурчакда V=f (h 1 +h 2 +h 3 +h 4 )/4 Аниқ ечим Нул p чизиғи кесиб ўтган тўғри ( тенг томонли ) тўртбурчакда : Учбурчак Трапеция Бешқирра V=f· h 1 /3 V=f(h 1 + h 2 )/4 V=f (h 1 +h 2 +h 3 +h 4 )/4 Аниқ ечим тахминий ечим эмприк формуласи Бу ерда: f - режадаги мос шакл юзаси. Барча шакллардаги ъажмлар ъисобланиб, мос ишоралиги қўшилиб чиқилгач тўкилиши ва қирқилиши зарур грунт ъисои чиқади. Ушбу хисоб ўта аниқ бўлиши ёки жой релъефи ўта баланд - паст бўлса хажмини хисоблашнинг "уч қиррали призма" усули қўлланилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. 7473-94 Ўз. Дав. Ст. «Бетон қоришмаси», Тошкент, 1995. 2. 866-98 Ўз. Дав. Ст. «Темирбетон конструкциялар ва махсулотлар учун пайвандланма арматура тўрлари». Тошкент, 1999. 3. КМК. 1. 01.04-98 «Меъморий қурилиш атамалар». Тошкент, 1998. 4. С.С.Атаев и др. «Технология, механизация и автомотизация строителства». М. «Вусшая школа», 1990. 5. С.С.Атаев, Н.Н.Данилов, Б.В.Прқкин. «Технология строителного производства». М.Стройиздат, 1984. 6. А.А.Афанасев. «Бетонне работ». М. «Вусшая школа», 1991. 7. Ю.М.Баженов. Технология бетона. М. «Вусшая школа», 1987.

Похожие

Кўп чўмичли экскаваторлар ёрдамида грунтларни ишлаш

Грунтлар ва уларни боғловчи материаллар билан мустаҳкамлаш

Махсус иншоотларни барпо қилиш

Бетон қоришмасини зичлаш қурилмалари

Ер қазиш ишлари