Фазовий том ёпмаларининг турлари - Архтектура - Рефераты

Фазовий том ёпмаларининг турлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

518.5 KB

Фазовий том ёпмаларининг турлари Режа: 1. Юпқа деворли фазовий конструкциялар. 2. Фазовий том ёпмаларининг турлари. 3. Оболочкалар (қобиқлар) ва уларнинг кучланиш деформацияланиш хусусиятлари.

Катта оралиқли биноларнинг меъморий қурилиш қиёфаси кўп ҳолларда теварак атроф бинолари композициясида тутган ўрни, функционал хусусиятлари ва бинонинг ўлчамлари, шунингдек қўлланилган том ва девор конструкцияларига қараб белгиланади. Томнинг шакли бинонинг тархи, хажми, ички муҳитга қўйиладиган талаблар, якка ёки бир қанча вазифаларни бажаришини инобатга олган ҳолда тўғри тўртбурчак, трапеция, овал, айлана, кўпбурчак кўринишида танланиши мумкин. Бинонинг тархи ва узунлигига унинг функционал хусусияти, шунингдек конструктив, сейсмик, технологик, техника-иқтисодий, шаҳарсозлик, ташқи қиёфанинг ечими каби талаблар ҳам таъсир этади. Фазовий конструкциялардан ташкил топган биноларнинг тури кўп. Хажмийтархий ечимга кўра уларни: алоҳида турувчи, қўшиб қурилган, бир ва кўп қаватли турларга ажратиш мумкин. Жойлаштириш бўйича бир ва кўп секцияли турларга бўлинади. Оралиқлар узунлигига кўра кичик шаклли (9...12 м) иншоотлардан тортиб катта (72...200м ва ундан ортиқ) ўлчамли улкан қиёфали хилларимавжуд. Фазовий конструкциялардан баҳолаш мезонлари: - вазифасига кўра асослаш; шаҳарсозлик ва архитектура ғоясига мос келишлик; мустаҳкамлик ва зилзилабардошлик; конструкциянинг шу турини қўллашда иқтисодий жихатдан мақсадга мувофиқлиги ва рационаллиги. Фазовий конструкциялар қўлланиладиган бино ва иншоотларнинг турлари хилма-хил. Хажмий-тархий ечимга кўра бундай бино ва иншоотлар алоҳида турувчи, орасига ёки ёнига қурилган, бир ёки кўп секцияли бўлиши мумкин ( 1-расм ).

1-расм. Фазовий конструкциялардан ташкил топган бинолар: а, б – орасига ёки ёнма-ён қурилган; в, г – блокланган; д,е,ж,з – алоҳида турадиган. Самарали хом-ашёлардан бунёд этилган замонавий юпқа деворли фазовий конструкциялар шаҳарларимизнинг кўркам миллий архитектуравий кўринишини намойиш этади, меъморий – конструктив шаклларнинг хилмахиллиги ва экологик атроф муҳит билан эстетик уйғунлашувини таъминлайди. ХХ асрнинг бошларида темирбетоннинг пайдо бўлиши билан, унинг сиқилиш чўзилиш ва эгилишга яхши ишлаши, унга исталган шакл бериш мумкинлиги каби хоссаларидан фойдаланиб, уч йўналишда ишлайдиган қобиқ конструкциясини яратиш имконияти туғилди. Қобиқларнинг бир ёки икки томонлама эгриликка эга бўлган ҳиллари мавжуд бўлиб, қалинлиги юпқа бўлади. Қобиқлар шакли оддий цилиндр ва шар кўринишидан тортиб, то мураккаб шаклли фазовий конструкция кўринишигача ривожланиб борди. Темирбетон қобиқлар билан бир қаторда текис дискларни бир-бирига бурчак остида бириктириш орқали ташкил этилган, юпқа деворли тахлама конструкциялар (складки) ҳам қўлланиб келинади.

Фазовий конструкциялар статик иши, геометрик тузилиши, бинонинг тархий шакли, конструктив хусусиятлари, материали ва бошқа белгиларига кўра фарқланади. Фазовий конструкциялар классификация асосини геометрик шакллар ва уларнинг статик ишлаш принциплари ташкил этади. Фазовий том ёпмаларининг конструкциялари қуйидаги асосий тўрт гуруҳга бўлинади: стерженли текис системалар, стерженли фазовий системалар, юпқа деворли қобиқлар ва чўзилувчан конструкциялар. Оболочкалар (қобиқлар) ва уларнинг кучланишдеформацияланиш хусусиятлари. Деворларнинг қалинлиги жуда юпқа бўлиб, фазовий шакли бикирлик ва устуворлик талабларини қондирадиган конструкциялар юпқа деворли фазовий конструкциялар деб аталади. Қобиқлар ва тахлама конструкциялар (складки) шулар жумласидандир. Эгри чизиқли сиртлар билан чегараланган, икки сирт орасидаги масофаси қолган икки ўлчамига нисбатан анча кичик бўлган геометрик шакл қобиқ деб аталади. Тахлама конструкциялар, қобиқлардан фарқли ўлароқ, юпқа деворли ясси плиталардан ташкил топиб, бир-бири билан маълум бурчак остида маҳкам бириктирилади. Қобиқлар шакли Гаусс эгрилигига қараб турли хилларга ажратилади. Эгрилик радиуси R-га тескари 1ўлган миқдор эгрилик деб аталади. Эгриликлар икки хил ишорага эга R бўлади: агар икки эгриликка эга бўлган қобиқнинг эгилишлари икки томонга йўналган бўлса-ишора манфий; бир томонга йўналган бўлса-ишора мусбат бўлади. Қобиқлар Гаусс эгрилигидан ташқари геометрик шакл ҳосил қилиш усулига қараб: кўчириш ёки айлантириш усулида ҳосил бўлган қобиқларга бўлинади. Кўчириш усулида ҳосил қилувчи чизиқ ўзига тик бўлган текисликка йўналтирувчи чизиқ бўйлаб, бошқа ҳолатга кўчирилади. Бошқа усулга кўра ҳосил қилувчини ўз текислигида бир ўқ атрофида айлантирилади. Бунда баъзи сиртлар, масалан, доиравий цилиндрик сирт ёки гиперболик

парабалоид сирт (гипара) кабилар ҳоҳлаган усулда, яъни кўчириш ёки айлантириш усулларида ҳосил қилиниши мумкин (1.2 - расм). Гаусс эгрилиги Кўчма қобиқ Айланма қобиқлар Горизонтал ўқлар х, у бўйлаб Вертикал ўқ бўйлаб Нол эгрилик 1 1   0; R 1 R 2 1 ( R 2  ;  0) R 2 Мусбат эгрилик 1 1 (  )  ( )  0 R 1 R 2 Манфий эгрилик 2. – расм. Қобиқ сиртларининг асосий турлари [9]: а, б – цилиндрик сиртлар; в, д – конус шаклидаги вертикал ва горизонтал сирт; г – каноид

сирт; е – бочкасимон; ж – тороидал; и – шарсимон; к – елкансимон; л, м – гипара сиртлар; н – воронкасимон сирт. Бикр қобиқ ва тахламалардан ташкил топган юпқа деворли фазовий конструкцияларнинг турлари жуда хилма-хил. Уларни статик ишлаш принципига кўра тортқли ва тортқсиз деб аталган иккита гуруҳга ажратиш мумкин. Шу белгига кўра қобиқ ва қуббалар Гаусс эгрилиги нол ёки мусбат бўлган хилларга, шунингдек сирт шакллари турлича бўлган элементар қобиқлардан комбинация қилинган системаларга бўлинади. Тадқиқотларни кўрсатишича, катта оралиқларни ёпишда, юпқа деворли фазовий ёпмаларнинг самарадорлиги катта бўлади.Ясси плиталардан фарқли ўлароқ, юпқа деворли қалинлиги кичик бўлган, қобиқларнинг сирти бир ёки икки йўналишдаги эгрилиги туфайли, уларда асосан бир ишорали зўриқишлар ҳосил бўлади (3-расм а ). Эгувчи моментлар кўпчилик ҳолларда айрим зоналарда (масалан, қобиқнинг таянч сиртларида) пайдо бўлади ва уларнинг қиймати ясси конструкциялардан кўра анча кичик бўлади. Қобиқ сиртининг шакли, унинг асосан сиқилишга ишлашини таъминлаш нуқтаи назаридан танлаб олинади ва бу ҳолда қобиқ бетонидан унумли фойдаланилади. 3- расм . Қобиқларнинг сирти. 1-ўрталик сирти. Юпқа деворли фазовий ёпмаларнинг тури, қобиқланиш конструкцияси орқали белгиланади. Қобиқ деб, орасидаги масофа бошқа ўлчамларидан

анча кичик бўлган, икки эгри сирт билан чегараланган жисмга айтилади. Қобиқнинг қалинлиги бўйлаб тенг иккита бўладиган сирт, ўрталик сирти деб айтилади. Одатда, қобиқнинг сирти ҳақида гап кетганида, ўрталик сирти назарда тутилади. Сиртларнинг геометрик назарияси таснифи асосида қобиқлар турларга бўлинади. Ихтиёрий сиртни кўриб чиқмиз. Унинг нуқтасига тик чизиқ ўтказамиз (3-расм). Бу тик чизиқ орқали сирт билан кесишиб эгри чизиқ ҳосил қилувчи саноқсиз кўп текисликлар ўтказиш мумкин, ҳар қайси эгри чизиқ М нуқта атрофида маълум бир эгриликка эга бўлади. Дифференциал геометрияда исботланганидек, ҳар қандай сирт хохлаган нуқтада, ўзаро тик бўлган йўналишларда энг катта ва энг кичик радиусли эгриликка эга бўлади. Уларга тегишли эгриликлар ва – бош эгриликлар деб айтилади. Координата ўқларини танлаб (1.3-расм, б ) қуйидагиларни ёзиш мумкин бу ерда r 1 ва r 2 – эгриликларнинг бош радиуслари. Бош эгриликлар кўпайтмаси Гаусс эгрилиги деб аталади. Эгриликлар маркази сиртнинг бир томонида жойлашган бўлса, мусбат гаусс эгриликли, икки томонида жойлашган бўлса, манфий гаусс эгриликли қобиқ деб айтилади. Агар бирта бош радиус чексизликка тенг бўлса (тўғри чизиқ), нулли гаусс эгриликли қобиқ деб юритилади,

Адабиётлар руйхати : 1. Асқаров Б.А., Низомов Ш.Р., Ерматов И.Т. Проектирование и расчет инженерных сооружений. Электронное учебное пособие, Т., 2003. 2. Вахненко П.Ф., Вахненко В.П. Железобетонные конструкций сельскохозяйственных зданий. Киев, Будивельник, 1982. 3. Бергер Р.И. и др. Инженерные конструкции. М., 1989. 4. Зурнаджи В.А., Николаев В.В. Механика грунтов, основания и фундаменты. М.,1987.

Похожие

Юпқа деворли фазовий том ёпмалар юпқа деворли фазовий конструкциялар эгрилик сиртлари тўғрисида умумий маълумотлар

Том ишлари

Томлар ва том ёпмалари уларнинг турлари конструкциялари ва куйиладиган асосий талаблар

Донали ашёлардан том ёпмасини хосил қилиш

Портландцементнинг махсус турлари