Бош соҳасидаги касалликлар - Анатомия - Рефераты

Бош соҳасидаги касалликлар

Загружено в:

12.09.2022

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Бош соҳасидаги касалликлар Режа: 1. Бош соҳасидаги жароҳатла р ва лат ей ишлар . 2. Юз ва уч тармоқли нервлар фалажи. 3. Чалов ( қилтиқ) касаллиги. 4. Тил гиперкинези. 5. Сўлак безларининг яллиғланиши. 6. Актиномикоз.

Таянч иборалар: бош мия чайқалиши. Лаблар деформацияси. Ташҳис. Оқибати . И.Е. Поваженко усули. Пластик операция. Эпителийлашган оқма. Қ он қуйилиши, гематома ва лимфоэкстравазатлар. Депрессия ҳолати. Кодиковнинг камфорали зардоби. Калла суягининг синишлари. Юз ва уч тармоқли нервлар фалажи. Марказий, периферик, бир томонлама ва икки томонлама фалаж. Stipa capillata, Seteria viridis. Хлораминли паста. Тил гиперкинези, «тил ўйини». Паротит. Нурсимон замбуруғ - Actinomyces bovis, Actinobacillus Lignieri, Streptothrics Jsraeli. Актиномикома. Друззалар. 1. Бош соҳасидаги жароҳатлар турли нарсаларнинг шикастловчи таъсири, нотуғри транспортировка, сақлаш, озиқлантириш ва нўҳталаш каби омиллардан келиб чиқади. Клиник белгилар шикастнинг кучи, вақти ва жойига боғлик ҳамда турли кўринишда бўлади. Умумий белгилар (қон кетиши, оғриқ, жароҳат четларининг очилиши) дан ташқари бош мия чайкалишининг аломатлари; оғиз бўшлигига кириб борувчи жароҳатларда эса сув ича ололмаслик, жароҳатдан озиқанинг қайта чиқиши, унга ҳаво сўрилиши кузатилади. Сўлак бези зарарланганда оқмалар хосил бўлади. Лаб ва оғиз бурчакларининг жароҳатларида яра ва лаблар деформацияси ривожланади. Бурун бўшлигига кириб борувчи жароҳатда эса ундан кўпикли – қизғиш суюқлик ажралади. Ташҳис . Клиник белгилар яққол намоён бўлганлиги сабабли ташҳис қўйиш қийин кечмайди. Оқибати .. Юзаки жароҳатларда оқибати яхши; кириб борувчиларда – эхтиёткор; бош мия чайқалиши билан оғирлашган жароҳатда оқибати гумон ва хатто ёмон. Даволаш. Лабларнинг жароҳатларида И.Е. Поваженко усули бўйича чок ва боғлам қўйилади. Қийқимли жароҳатларда жароҳат четларини чоклар ёрдамида иложи борича бир – бирига яқинлаштириш лозим. Йирик ж а роҳатларда пластик

операция бажарилади. Лўнж жароҳатларида маҳсус чоклар қўлланади. Эпителийлашган оқмада унинг четларидан 0,5 см четланиб лўнж тўқималарининг ярмига етиб борувчи айлана кесим бажарилади. Хосил бўлган тери-тўқимали найча оғиз бўшлигига қараб иттарилиб киритилади ва сўнг қайтарилган четлар, мускул ва охирида терига чоклар қўйилади. Юзаки жароҳатларга коллоидли суюқлик қўлланади: Zinci Oxydati – 1,0; Olei Ricini – 5 gtt, Vaselini 3 gtt, Collodii – 20,0. Асоратларнинг олдини олиш мақсадида уйқу артериясига 0,25 % ли новокаин эритмаси билан ( 10 / 20 – 40 мл ) антибиотиклар юборилади Бош соҳасидаги лат ейишлар да қон ва лимфа томирларининг ёрилишлари натижасида қон қуйилиши, гематома ва лимфоэкстравазатлар хосил бўлади. Оғир шикастда суяк синиши, дарз кетиши, бош мия чайқалиши ва мияга қон қуйилиши кузатилади. Этиология. Ҳайвонлар йиқилиши, зарбалар, нўхта билан сиқилиш ва бошқалар. Клиник белгилар. Лат ейишнинг белгилари тўқималар зарарланиш даражасига боғлиқ. Енгил ҳолатларда шиш, оғриқ сидирилиш ва бошқ. кузатилади. Калла суяги зарарланганда ҳаракатланиш координацияси бузилади, параплегия, депрессия ривожланади, ҳайвоннинг тана ҳарорати пасаяди ёки унинг акси - ҳайвон безовталанади, юрак уриши тезлашади, кўз қорачиғи тораяди, тана ҳарорати ошади. Такрорий лат ейишлар суяклашувчи периостит ва экзосто з лар ривожланишига олиб келади. Ташҳис клиник белгилар асосида қўйилади. Оқибати Енгил шикастда - яхши, бош мияга қон қуйилиши ва мия чайқалишида - гумон ва хатто ёмон. Даволаш. Ҳайвон алоҳида х она , тин ч шароит, янги юмшоқ т ў шама билан таъминланади.Инфекциянинг олдини олиш мақсадида лат еган ж о йлар 1-2 % ли пиоктанин нинг спиртли эритмаси, бриллиант кўки, ёки 5% ли таниннинг спиртли эритмаси билан ишланади, қисқа новокаин - антибиотикли қамал ўтказилади. Қон қўйилиши ва тўқималарда экссудат

тўпланишининг олдини олиш учун сиқувчи боғлам ва совуқ қўлланади. 2-3 кундан сўнг иситувчи муоложа, йодли малҳамлар билан массаж қилинади. Депрессия холатида камфора мойи, кофеин инъекциялари, оёқлар ва тана массажи, вена орқали Кодиковнинг камфорали зардоби юборилади. Ҳайвон безовталанганда юрак фаолиятини яхшилаш зарур (кофеинни юбориш), бир вақтда вена орқали ёки клизма ёрдамида хлоралгидрат, мускул орасига нейролептиклар: аминазин, ромпун, комбелен ва бошқ. юборилади. Бош суя клар и син ган да операция йўл и билан суяк бўлаклари олиб та шланади. Суяклашувчи периостит ва экзостозлар ривожланганда нуқтали куйдириш, ўткир қўзғатувчи малҳамларни суртиб сингдириш каби муолажалар бажарилади. Керак бўлганда экзостозлар оператив йўл билан олиб ташланади. 2. Юз ва уч тармоқли нервлар фалажи. Юз нерви қулоқ, қовоқ, лаб ва лунж мускуллари учун ҳаракатлантирувчи нерв ҳисобланади. Юз нерви (бош миянинг VII жуфт нерви) юз каналидан чиқгандан сўнг қулок орти, қулоқнинг ички, қўш қоринли мускул, қовоқ - қулоқ, бўйин нервларини ажратади. Асосий қисми эса олдинга ўтиб дорсал (юқориги) ва вентрал (пастки) лунж нервларга бўлинади. Юз нервининг фалажи барча турга мансуб ҳайвонларда лекин кўпроқ отларда учраб туради. Шикастланишга қараб фалаж марказий, периферик, бир томонлама ва икки томонлама бўлади. Этиология. Касаллик ривожланишига механик зарба, жароҳат, йиқитишда лат ейиш, абсцесс, гемотома, экзостоз, ёд жисмлар таъсири, нўхта билан сиқилиш, атроф тўқималарнинг яллиғланиши (қулоқ ости сўлак бези; ички, ўрта ва ташқи қулоқ яллиғланишлари) сабаб бўлиши мумкин. Ундан ташқари марказий фалаж инфекцион касалликлар – петехиал иситма, соқов, контагиоз плевропневмония, итлар ўлати ва инвазион касалликлар – отлар трипанозомози; бош мияга қон қуйилиш, ўсмалари, абсцесслари; захарли ўсимликлар, пестицидлар, наркотиклар билан захарланишдан келиб чиқиши мумкин.

Клиник белгилар нерв ва унинг тармоқлари зарарланиш жойига боғлиқ. Юз нервининг икки томонлама тўлиқ фалажида ҳайвоннинг қулоқ супралари ва лаблар осилиб юқори қовоқлар тушиб қолади (птоз), бурун катаклари ёпилади ёки риностенозга учрайди. Озуқа ва сувни қобул қилиш, нафас олиш қийинлашади. Қорамоллар оғзидан сўлак оқади. Бир томонлама фалажда белгилар бошнинг бир томонида кузатилади, лаб ва бурун қанотлари соғ томонга тортилиб қолади (қорамолларда кузатилмайди). Лунж чигалининг фалажида қулоқ супралари ва ва қовоқлар нормал ҳолатда сақланади. Лунжнинг дорсал нерви зарарланганда юқори лаб фалажи ва бурун риностенози ривожланади. Лунжнинг вентрал нерви фалажланса пастки лабнинг ярми осилиб қолади. Юз нерви ва унинг тармоқларининг барча турдаги фалажларида улар иннервация қиладиган мускуллар атрофияси кузатилади. Ташҳис клиник белгилар асосида қўйилади. Оқибати. Нервнинг ўтказувчанлиги тикланса – яхши. Нерв бутунлиги бузилганда, трапецоид тана соҳасидаги ўсмаларда - ёмон. Даволаш. Комплексли даволаш ишлари бажарилиши лозим. Нерв шикастланган жойда қисқа новокаин қамали, енгил массаж, соллюкс лампаси ёрдамида иситиш каби муолажалар оғриқни ва томирлар спазмларини камайтиради, қон айланишини тиклайди. Зарарланган нерв бўйлаб массаж ёрдамида қуйидаги аралашмани суртиб сингдириш тавсия этилади: Camphorae – 15,0; Natrii chloride – 50,0; Spiritus aethylici – 3000,0. Тери остига 0,5 % ли стрихнин эритмаси (қуруқ модда ҳисобидан) юборилади: отларга – 0,001 – 0,003; қуй ва эчкиларга – 0,002 – 0,005; итларга – 0,001 – 0,003. Инъекциялар кичик дозадан бошланиб сўнг каттасига ўтилади. Фарадизация ва диатермогальванизациялар тавсия этилади.Н.С.Федотов стрихнинни ва гальваник токни комплексли қуллашни тавсия этади.

А.К.Кузнецов ва И.П.Липовцевлар фалажда қон томирларга кунаро 0,5 – 1 % ли новокаин эритмасини 1 кг массага 2,5 мг ҳисобидан юбориш яхши самара беришини қайд этадилар. Фалажланган мускулларга В12 витамини бир нечта нуқтага юборилади: катта ҳайвонларга – 1000 – 2000 мг, кичикларга – 10 – 20 мг бир инъекцияга (15 – 25 инъекция); парентерал йўл орқали тўқимали препаратлар, никотин кислотасини қўллаш тавсия этилади. Икки томонлама фалажда ва бурун катаклари торайганда Н.Ф.Фатькин бўйича пластик операция қилинади. Уч тармоқли нерв фалажи. Ҳамма турдаги ҳайвонларда, аммо итларда кўпроқ учрайди Этиология. Бош мия касалликлари (қутуриш, итлар ўлати, мияга қон қуйилиши, абсцесс, ўсмалар), механик шикастланишлар, ўрта қулоқнинг яллиғланиши, тиш касалликлари, пастки жағнинг синиши, чалов касаллиги. Клиник белгилар . Бир ва икки томонлама бўлади. Икки томонлама фалажда оғиз ёпилмайди – жағ осилиб қолади. Чайнаш мускуллари атрофияга учрайди. Бир томонламада пастки жағ соғ томонга қийшаяди. Ташҳис. Итлар ўлатида касаллик узоқ вақт давом этади ва мушаклар атрофияга учрайди. Қутуришда ҳайвон бир ҳафтадан сўнг ўлади. Жағ бўғимининг чиқишида пастки жағни қўл билан юқорига кўтариб бўлмайди. Оқибати. Икки томонлама фалажда ём о н. Бир томонламада эса гумон айрим пайтларда яхши. Даволаш. Юқорида айтиб ўтилган. 3. Чалов (қилтиқ) касаллиги ҳайвонга Stipa capillata ёки Seteria viridis каби ўтларни егизишдан келиб чиқади Клиник белгилар. Чайнаш ҳаракатлари қийинлашган, сўлак оқади, оғиздан ёқимсиз ҳид чиқади. Пастки жағ бир томонга силжийди. Палпацияда тўқималарнинг зичлиги, абсцесслар аниқланади. Оқмалардан қуюқ йиринг ажралиб чиқади. Ҳайвоннинг тана ҳарорати кўтарилади. Ҳайвон ориқлайди

ва бир неча ойдан сўнг ўлади. Отларда қилтиқлар кўз ости чуқурча, жағ бўғими ва бош мияга ўтиши мумкин. Ташҳис клиник белгилар бўйича қўйилади. Оқибати. Операция қилиб бўлмаса – ёмон. Даволаш. Абсцесслар оператив йўл билан очилади. Йиринг тозаланиб ташланади ва бўшлик йод - глицерин билан (1 – 3) ишланади. Ташқи оқмалар йодланган водород перикиси билан ювилвди (100 мл водород перикисига бир нечта томчи йод). Кейин канал узунасига очилади. Қилтиқларни чиқариб ташлаш учун оқмага хлораминли паста юборилади: Chloramini – 1,2; Cerae flavae -, Parafini – aa – 2,5; Vaselini – 24,0. 4. Тил гиперкинези термини И.И.Магда томонидан таклиф қилинган. Бу касалликда қорамоллар бошини вақт – вақти билан юқорига кўтариб, тилини оғзидан чиқаради ёки оғзи ичида кескин ҳаракатлантиради. К асалликни биринчи марта 1857 йили Виллер ўрганган ва уни «тил ў йин и » деб номлаган. Этиология Бу нуқсон нинг хосил бўлиши т ў ғрисида бир нечта фик рлар мавжуд: тақлид қилиш (ёмон одат); оз у қада минерал моддалар (кальций, фосфор, марганец , кобальт) ва витаминлар (В ва Д) етишмаслиги; ирсий омиллар. Клиник белгилар. Тил гаперкинези катта ва ёш ҳайвонларда учраб, симментал зотини 26% ни , қора ола зотини эса 3-9% ни зарарлайди. Ҳайвон тилини оғз и дан чиқариб бир дақиқада 110 мар о таба ҳаракатлан тира ди ёки уни ташқарига чиқармасдан юқ орига қайиради ва “ тирсиллаган ” товуш чиқаради. Айрим ҳолларда эса ҳайвон тилни тез –тез қулоқ томонга чиқариб туради. Барча ҳолларда ҳам ҳайвон кўп миқдорда сўлак йўкотади. Натижада ошқозонга фермент ва оқсилларининг тушиши кама й и б тимп а ния ривожлани ши мумкин . Ташҳис. Клиник белгилар асосида.

Даволаш. Радикал даволаш усули ишлаб чиқилмаган. Иструб тилнинг паст қисмига диаметри 3-4 см ке ладиган металл халқани 6 ойгача тақиб қўйишни тақлиф қилади. Гаперкинез га чалинган ҳайвонларни по дадан ажратиш лозим. Ҳайвонлар тўли қ рацион б - н таъминланади. 5. Сўлак безларининг ялиғланиши. Барча уй ҳайвонларда қулоқ олди, тил ости ва жағ ости сўлак б езларинини нг яллиғланиши кузатилади. Яллигланиш бир ва икки томонлама, ўткир ва сурункали, паренхиматоз, интерстициал ва йирингли бўлиши мумкин. Этиология. Механик шикаст, бошоқли ўсимликларнинг қилтиғи қириб қолиши, актиномикоз, манқа чақирувчиларининг ўрнашиши. Клиник белгилар. Қулоқ олди безининг яллиғаниши – паротит, пастки жағнинг орқа четида тарқалган, оғриқли, иссиқ шиш ривожланиши билан характерланади. Айрим холларда шиш бош ва бўйин соҳаларига тарқалади, ҳалқум ва ҳиқилдоқни сиқиб нафас олишини қийинлаштиради. Йирингли яллиғланишда юмшоқ нуқталар аниқланади. Икки томонлама яллиғланишда ҳайвон бошини олдинга чўзади. Сурункали кечишда шиш зичлашади, оқмалар ривожланади ва уларнинг ичидан йиринг оқиб чиқади. Ташҳис. Клиник кўриниш бўйича қўйилади. Отларда юқори жағ коваклари ва лимфа тугунларнинг яллиғланишидан фарқлаш лозим. Оқибати. Асептик яллиғланишда - яхши. Йирингли яллиғланишда эҳтиёткор. Даволаш. Асептик яллиғланишнинг бошида зарарланган соҳага спирт- ихтиол ёки спирт - камфорали компресслар қўйилади. Йирингли яллиғланишда уйқу артериясига 20-40 мл 0,25 - 0,5% новокаин эритмаси ёки венага 0,25% новокаин 1кг тирик вазнга 1 мл ҳисобида антибиотиклар юборилади. Йирингхоналар очилиб ичи антисептик эритма билан ювилади ва сульфаниламид ёки антибиотик кукунлари сепилади.

6 . Актиномикоз. Асосан қорамоллар айрим пайтларда чўчка ва бошқа ҳайвонлар касалланади. Кў п инча жағаро соҳаси , пастки жағ, тил, милк, танглай, лимфатик ту г унлар, қулоқ ости сўлак бези зарарланади. Клиник белгилар ва этиология: Ча қ ирувчилар нурсимон замбуруғ ва бошқа микроблар - Actinomyces bovis , Actinobacillus Lignieri , Streptothrics Jsraeli . Касаллик ҳайвонларга моғорланган, актиномикоз чақирувчиси билан ифлосланган дағал хашак егизгандан келиб чиқади. Касалликда диффузли , оғриқсиз, зич, харакатсиз шиш хосил бўлади. Кейинчалик оқ ма пайдо бўлади. Суяклар қалинла ша ди, некрозга учрайди, тишлар қимирлаб жойидан тушиб қолади. Ҳайвон ориқлаб ўлади. Ташҳис . Актиномикомада д руззаларни аниқлаш. Даволаш. Опе р ация ёрдамида актиномикома кесиб олиб ташла нади ёки ичи кюретаж (қириш) қили нади. Актиномикомага ва атрофига ҳар 7-10 кун да 30-80 мл ауто - ва гомо қ он аралаш антибиотик юбори лади . Актиномиком а га ва атрофига 0,5% новокаин билан пенициллин (бир ин ъ екцияга 1 млн. Т.Б., кунига 2 мар о таба, 12 кун давомида) ёки бошқа антибиотиклар юборилади . Уйку артериясига 0,25% ли новокаин (20-40 мл.) билан антибиотиклар ни 1 кунда 1 марот а ба юборилади . Вена ичига 10% натрий йодити – 3 кг тирик ваз н га 1 мл хисобидан , 3 кунда 1 маротоба қуйилади . Актиномикомага 2-4 кун аро 40-80 мл йодинол (8-12 инъекция) инъекция қилинади . Касалликнинг олдини олиш чоралари . Касаллик тар қ алган х ў жаликларда дағал хашаклар майдаланиб буғлантирилади. Молхона дезинфекция қ илинади.

Похожие

Антропогенезнинг асосий боскичлари. Одам эволюциясининг хусусиятлари

Одам анатомияси ва физиологияси

Ichki sekretsiya bezlarining tuzilishi

Vegetativ nerv tizimi

Muskullarning tuzilishi, shakllari, nomlanishi