logo

Оптимал бошқарув назарияси. Понтрягиннинг максимум принципи. Максимум принципининг кўлланилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

527.5 KB
Оптимал б ошқарув н азарияси . Пон трягиннинг максимум принципи М аксимум принципининг кўлланилиши Режа: 1. Оптимал б ошқарув н азарияси . Пон трягиннинг максимум принципи 2. М аксимум принципининг кўлланилиши Вариацион хисоб ривожланишининг хозирги замон босқичини акс эттирувчи оптимал бошқарув назарияси техника ривожланишининг хилма- хил сохаларида амалиёт томонидан куйилган қатор масалаларни ечиш зарурати билан боғлик равишда, XX асрнинг 50-йилларида вужудга келди. Бу масалалар математик мохияти жихатидан вариацион булиб, классик моделлар доирасига жойлашмади ва уларни ечишнинг янги усулларини ишлаб чикишни талаб килди. Оптимал бошқарув назариясида 1956 йилда Л. С. Понтрягин бошчилигидаги математиклар гурухи томонидан очилган Понтрягиннинг максимум принципи асосий усул (натижа) сифатида тан олинган. Оптимал бошқарув масалаларини текширишда Р. Беллманнинг динамик программалаш усули хам катта роль ў йнайди. Оптимал бошқарувнинг асосий масаласи Оптимал бошқарувнинг математик назариясидаги биринчи масала тез таъсир масаласи булиб, у бошқарувнинг оптимал тизимларини куриш хакидаги кўпкина инженерлик масалаларининг умумий холи сифатида юзага келган ва унда мужассам саволлар комплексининг муваффакиятлилигига мувофиқ асосий масала булиб колди. 1. Энг содда механик харакатни тез таъсир бўйича оп тимал бошқарув масаласи. Бирлик массали моддий нуктани модули бўйича бирдан катта булмаган горизонтал куч ёрдамида минимал вакт давомида горизонтал туғи чизик бўйича у берилган V0 тезликка эга булган бошланғич А холатдан берилган 0v тезликда охирги В холатга утказиш талаб килинсин . Масаланинг математик куйилишини бошқарув объектининг узгаришини ифодалашдан — моддий нуктанинг харакатидан бошлаймиз. Ньютон конунига асосан нуктанинг Ох буйлаб харакати x u тенглама билан ифодаланади, бу ерда 2 2 / )( dt x d tx   — нуктанинг t вақт моментидаги тезланиши; ) (t u — бошқарув объектига t ) (t x моментда таъсир киладиган кучнинг катталиги. Масаланинг физик куйилишидан ) (t x учун ушбу чеклашлар келиб чиқади: 1 1 1 0 ) ( , ) ( , )0( ,0 )0( v t x t x v x x      (2) бу ерда dt dx x /  — нуктанинг тезлиги; 0 t — бошланғич моменти 1t t — харакатнинг охирги моменти. Фаразимизга кура нуктага куйиладиган u кучнинг қийматлари хам чегараланган: ] ,0[ ,1 |)( | 1t t t u   . (3) Каралаётган масалага ухшаш масалаларнинг дастлабки инженерлик куйилишларида u кучнинг булакли узлуксиз ] ,0[ )( 1t t t u  функциялар мос келган 0 ),( t t u конунлари булиши мумкинлиги эътироф килинган. Шундай килиб, каралаётган масаланинг математик моде ли (3) 01 t t чеклашларни каноатлантиридиган шундай бу лакли узлуксиз ] ,0[ ),( 01 0 t t t u  функцияни топишдан иборатки (1) тенгламанинг унга мос ] ,0[ ),( 01 0 t t t x  ечими (2) чегаравий шартларни каноатлантирсин ва охирги 01t момент минимал бўлсин. Агар 1 2 , x x x x    фаза ўзгарувчилари (бошқарув объектининг холат узгарувчилари) га утсак, баён килинган масала куйидаги куринишни олади: 2 1 2 1 2 0 1 1 2 1 1 1 , ,| | 1, (0) 0 (0) , ( ) , ( ) , min x x x x u u x v x t x t v t             (4) Понтрягиннинг максимум принципи Оптимал бошқарув масалаларида масаланинг гамильтонианини максималлаштириш билан боғлиқ бўлган оптималликнинг асосий зарурий шарти максимум принципи деб аталади. Бу маълум биринчи тартибли зарурий шартлар ичида энг кучлисидир. Мазкур параграфда максимум принципи “соф” натижа олишда жуда қулай бўлган терминал бошқарувнинг энг содда масаласи учун исботланади. 1. Терми нал бошқарув энг содда масаласининг қўйилиши. Айтайлик, объектнинг ҳаракати0 0 0 1 ( , , ), ( ) , [ , ] x f x u t x t x t T t t    (1) Тенглама билан ифодалансин, бу ерда x-n -ҳолат вектори; u-r -бошқарув вектори; t -скаляр (вақт), 0 0 ,t x  бошланғич момент ва ҳолат; 1t  вақтнинг охирги моменти. Мувофиқ бошқарувлар синфини 1-§ нинг асосий масаласидагидек қолдирамиз: улар ( ) ,u t U t T   (2) Шартни қаноатлантирувчи бўлакли-узлуксиз r -вектор-функциялардир. Тизимнинг траекторияларига қўшимча шартлар қўйилмаганлигидан, у жоиз бошқарувлар синфи билан устма-уст тушади. Жоиз бошқарувнинг сифатини (1) тизимнинг охирги (терминал) ҳолатларида аниқланган 1 1( ) ( ( )) minu x t   (3) Функционал ( сифат критерийси, мақсад функционали ) билан баҳолаймиз. (1)-(3) масала терминал бошқарувнинг энг содда масаласи деб аталади. Унинг ечими, яъни жоиз 0( ), u t t T  бошқарув ва унга мос 0( ), x t t T  траектория ((1)-(3) масалада) оптимал бошқарув ва траектория деб аталади. (1)-(3) масалани текширишда ( , , ), ( , , ) / , ( ), /f x u t f x u t x x x       функцияларни узлуксиз деб фараз қиламиз. 2. Сифат критерийси орттирмасининг формуласи. Иккита жоиз ( ), ( ) ( ) ( ),u t u t u t u t t T     бошқарувлар ва (1) тизимнинг уларга мос ( ), ( ) ( ) ( ),x t x t x t x t t T     траекторияларини қараймиз. (3) сифат критерийсининг орттирмаси 1 1 ( ) ( ) ( ) ( ( )) ( ( ))I u I u I u x t x t        (4) Учун формула топамиз. Қилинган фаразларда (4) ифодани қуйидаги кўринишда ёзиш мумкин:1 1 1 ( ) '( ) ( ( )) / 0(|| ( ) ||).I u x t x t x x t        (5) Траекториянинг орттирмаси ( ) ( ) ( ),x t x t x t t T    ушбу 0 ( , , ) ( , , ), ( ) 0, x f x x u T f u t x t t T          дифференциал тенгламани қаноатлантиради ва уни бундай ёзиш мумкин: 1 0 ( , , ) ( , , ) ( , , ) (|| ||, ( ) 0. (7) f x y t x x uf x u t x uf x u t x o x x t x                 Б у ерда ( , , ) ( , , ) ( , , ), / uf x u t f x u t f x u t f x      { / , 1, , 1, } i jf x i n j n    деб белгиланган. ( ), ,F t t T n n     матрицали функцияни ушбу , (0) F AF F E   (8) Тенгламанинг ечими сифатида киритамиз, бу ерда ( ) ( ( )), ( ) / ; A A t f x t u t x E    бирлик диагонал n n  матрица. Дифференциал тенгламалар назариясининг тегишли мулоҳазалари орқали (7) тенглама 0 0 1 1 1 ( ) ( ) ( ) ( ( ), ( ), ) ( ) ( )[ ( , , ) / (|| ( ) ||] t t t t x t F t F uf x u d F t F uf x u x x o x d                          Энди биз и нтеграл тенгламага эквивалентлиги кўрсатилади. Шунинг учун (5) нинг ўрнига 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 ( ) [ ( ( )) / ] ' ( ) ( ) ( , , ) [ ( ( )) / ] ' ( ) ( )[ ( , , ) / (|| ( ) ||] (|| ( ) ||) t t t t I u x t x F t F t uf x u t dt x t x F t F t uf x u t x x o x t dt o x t                        (9) ни ёзиш мумкин. Энди 1 1 1( ) [ ( )] ' '( ) ( ( )) / , ( , , , ) ' ( , , ), ( , , , ) ( , , , ) ( , , , ) t F t F t x t x H x u t f x u t uH x u t H x y t H x u t                Деб белгилаймиз. У ҳолда (9) дан изланган орттирма формуласини оламиз: 1 0( ) ( , , , ) , t tI u uH x u t dt      Бу ерда 1 0 1 01 3 1 1 2 3 1, (|| ( ) ||), ' ( , , , ) / ; '( ) (|| ( ) ||) .t t t t o x t x uH x u t xdt t o x t dt                      (8) га мувофиқ, ( )t  функция қўшма тизим ( ( )u t t T  бўйлаб) деб аталадиган 1 1 ' , ( ) ( ( )) /A t x t x         (11) Тенгламани қаноатлантиради.  векторнинг 1..., , n   компоненталари қўшма ўзгарувчилар деб аталади. ( , , , ) H x u t  функцияни гамильтониан* деб аташ қабул қилинган. Гамильтониан (1), (11) асосий тенгламаларни ихчам (компакт) ва симметрик кўринишда ёзиш имконини беради. , . H H x x           Игнасимон вариация Вариацион ҳисоб каби, оптимал бошқарув назариясининг асосий усули-вариациялар усулидир. Лекин оптимал бошқарув назариясининг вариациялари вариацион хисобданги усуллардан принципиал фарқ қилади. Янги типдаги энг содда 0 1 0, [ ], ], ( ) ( ), [ , ], , ] , [, 0, (12)t u t v u t t v U t t                          фарқли бўлган кесма узунлигининг кичиклиги билан аниқланади. Кейинги ҳисоблашлар кўрсатадики, кичик  ларда игнасимон вариация вариация тасвирланган бўлиб, игнасимон деб аталади. Вариациялар 0 1[ , ]t t да текис кичик бўлиб, игнасимон вариациянинг кичиклиги вариация нолдан ёрдамида ҳосил қилинган ( )x t траектория ( )x t дан кам фарқ қилади: || ( ) ( ) || | |,x t x t K t T     (13) лекин унинг / dx dt ҳосиласи v U  векторнинг ихтиёрий бўлганлигидан / dx dt дан катта фарқ қилиши мумкин. Шунинг учун игнасимон вариацияни кучли вариация, VI бобнинг вариацияларини эса кучсиз вариация дейилади. Кучли вариация лар оптимал бошқарув назариясида юқорида аниқланган (кучли) оптимал траекториялар мос келадиган кучли минималларни текшириш учун ишлатилади. (13) х оссани исботлаш учун (6) тенгламани ечишни игнасимон вариацияда қараймиз. 0[ , ], 0t     кесмада (6) тенглама 0 ( , , ) ( , , ), ( ) 0 x f x x u t f x u t x t       Кўринишда бўлади ва ягона 0 ( ) 0, [ , ]x t t t       ечимга эга бўлади. (6) тенгламани [ , ]       кесмада ёзамиз: ( , , ) ( , , ), ( ) 0 x f x x v t f x v t x           . Дифференциал тенгламалар ечимларининг интеграл узлуксизлигидан шундай К 1 соннинг мавжудлиги келиб чиқадики, 1 || ( ) || || ( ) ( ) || , [ , ] x t x t x t K t t            бўлади, яъни (13) хосса [ , ]     кесмада ўринлидир. Ниҳоят, (6) тенглама 1 [ , ] t   кесмада 1 ( , , ) ( , , ), ( ) ~ | | x f x x u t f x u t x K           кўринишда бўлади. Дифференциал тенгламалар ечимларининг бошланғич катталикларга узлуксиз боғлиқлигидан фойдаланиб, бирор 2K   да 2 2 || ( ) || , [ , ]x t K t t       тенгсизлик бажарилишини оламиз. Шундай қилиб, 4. Максимум принципи (13) хосса 1 2 max{ , } K K K  исботланди. Понтрягиннинг максимум принципи зарурий шарти Максимум принципи. Агар жоиз ( ),u t t T  бошқарув ва дастлабки (1) ҳамда қўшма (11) тизимларнинг унга мос ( ), ( ),x t t t T   траекториялари бўйлаб тизимнинг гамильтониани максимумга эришса: 0 1 ( ( ), ( ) ( ), ) max ( ( ), ( ), , ( ), [ , ], u U H x t t u t t H x t t u t t t t      жоиз ( ),u t t T  бошқарув максимум шартини қаноатлантиради дейилади. 1-теорема ( Понтрягиннинг максимум принципи ). Ҳар бир оптимал бошқарув максимум шартини қаноатлантиради. Исботи. Айтайлик, 0( ), u t t T   оптимал бошқарув, 0 0( ), ( ), x t t t T    (1), (11) тизимларнинг унга мос ечимлари бўлсин. фараз қилайлик теорема ўринли бўлмасин, яъни бирор 0 1] , [,t t v U   ларда 0 0 0 0 0 0 0 0 ( ( , ( ), , ) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), ) 0 v H x v H x u H x u                     тенгсизлик бажарилсин. 0( ), u t t T  бошқарувни (12) игнасимон вариация билан вариациялаймиз ва (10) бўйича сифат критерийсининг орттирмасини ҳисоблаймиз. 0 0 0 0 0 0 ( ) ( ) ( ) ( , , , )) vI u I u u I u H x u t dt                 (15) (12), (13) ни ҳисобга олиб, 0 0 0 0 ( , , , ) 2 ( ( ), v vH x u t dt H x              0 0( ), ( ), ) u      2 2 2( ) 2 ( ), ( ) o o o        2 2 1 ; K    2 2 2 3 2 4 3 5 , , K K K         эканлигини топамиз. Бу баҳоларни (5) га қўйиб, оптималликнинг таърифи 0 ( ) 0I u  га зид бўлган етарлича кичик 0  ларда 0 ( ) 0I u  кўринишни оладиган 0 2 6 ( ) 2I u K      тенгсизликка келамиз. Теорема исботланди. М аксимум принципининг кўлланилиши Дастлаб оддий тизимлардаги оптимал жараёнлар учун исботланган максимум принципи мураккаб тизимларда хам ухшаш натижалар олиш учун асос булиб хизмат қилди. Ундан вариацион хисобнинг куп классик натижалари олиниши мумкин. Амалий масалаларда максимум принципи оптималлаштиришнинг хар хил сонли алгоритмларини куриш учун кулланилади. Ушбу параграфда максимум принципининг энг содда кулланишларини келти-рамиз. 1. Максимум принципининг чегаравий масаласи. 2. Ушбу оптимал бошқарув масаласини қ арайлик: _____ _________ 0 1 0 0 1 1 0 1 ( ) ( ( )) min, ( , , ), ( ) , ( ( )) 0, 1, ; ( ( )) 0, 1 . ; ( ) , [ , ] i i I u x t x f x u t x t x x t i p x t i p q u t U t T t t               (1) Гамильтон функциясини тузамиз: ( , , , ) ' ( , , ) H x u t f x y t    х ада ( , , )u u x t   бошқарувни ( , , ( , , ), ) max ( , , , ), H x u x t t H x u t u U      шартдан топамиз . Ушбу 0 0 1 1 0 0 1 ( , , ( , , ) ) ( , , ( , , ) ) , , ( ) , ( ) ( ( )) / , 0, 0, ; 0, ( ( )) 0, 1, , q i i i q i i i i i H x u x t t H x u x t t x x x t x t x t x i p x t i p                                 (2) масала максимум принципининг чегаравий масаласи деб аталади. (1) масаланинг хар бир ( ),t t T  0u оптимал бо шқ аруви (2) чегаравий масаланинг бирор ( ), ( ),x t t t T   ечимидан олинади: ( ) ( ( ), ( ), ( ), )t u x t t t t T    0u . Шунинг учун, агар (1) масалада ( ),t t T  0u оптимал бошқарув мавжуд булиб, (2) чегаравий масала ягона ечимга эга булса, ( ),t t T  0u ни куриш учун (2) масалани ечиш етарлидир. 2. Оптима л бошқарувнинг сифат характеристикаларини олиш. Амалий масалаларда максимум принципи куп холларда оптимал бошқарувнинг шундай характеристикаларини олиш имконини берадики, улар бошланрич мураккаб маса лани бошқа соддарок масалага алмаштириш ёки мураккаб булмаган тахлил ёрдамида бошқарувларнинг у ёки бу синфлари оптимал бошқарувни уз ичига олмаслигини исботлаш имконини беради. Масалан, куп амалий масалаларда (хусусий х о лда, ракетадинамика масалаларида) бош қ арув тизимининг математик модели ( 0) (1) ( , ) ( , ),| | 1 x f x t uf x t u   (3) куринишга эга булади. Максимум принципи ва ( 0) (1) ( , , , ) ' ( , ) ' ( , ) H x u t f x t u f x t      гамильтонианнинг тузилишидан  0u t оптимал бошқарувнинг таркиби келиб чикади:  (1) 0 (1) (1) 1, '( ) ( ( ), ) 0 1, '( ) ( ( ), ) 0 [ 1,1] '( ) ( ( ), ) 0 агар t f x t t u t агар t f x t t t f x t t            (4) (3) объект хакида кушимча маълумот берилганда, куп холларда,  0u t бошқарув чекли сондаги утишларга (+1 кийматдан -1 кийматга ва аксинча) эга булишини исботлаш ёки (1) '( ) ( ( ), ) 0t f x t t   булган оралиқда махсус бошқарувни топиш мумкин булади. Бу фактлар (3) тизимнинг динамикаси хакидаги аник тасаввурлар билан бирга мутахассисларга оптимал бошқарувга етарли якин якинлашиш то пиш ёки уни аник айтиш имконини беради. Ушбу чизикли , | | 1 x Ax bu u   тизим учун бошқарилувчанлик критерийси 1 { , , ..., } n rank b Ab A b n   бажарилганда оптимал бошқарув (4) га асосан, факат ± 1 қийматларни кабул килади ва чекли сондаги сакрашларга эга булади (релели бошқарув). Шунинг учун оптимал бошқарувнинг чексиз улчовли масаласи сакраш нукталари 1 2, , ..., k    ларни ва биринчи интервалда бошқарувнинг ишорасини аниклашга келтирилади, бу чекли улчовли масаладир. Оптимал бошқарувнинг мух им характеристикаси у буйлаб тизим гамильтониани ( , , , ) H x u t  нинг узгаришидан иборат. Мувофик бошқарувлар ( ), t t T u булакли- узлуксиз булганлигидан ( ) ( ( ), ( ), ( ), ) H t H x t t u t t   функция улар буйлаб, умуман айтганда, булакли узлуксиздир . Шу факт ажойибки, U — компакт бўлганда гамильтониан ( ),t t T  0u оптимал бошқарув буйлаб (хар бир ( ),t t T  0u Понтрягин экстремали буйлаб) узлуксиздир. Бунга кушимча равишда, агар /f t C   булса, ( ),t t T  0u бошқарувнинг узлуксизлик нукталарида вакт б ў йича тула х осила / H t  мавжуд булиб, у / H t  хусусий хосилага тенгдир. Хакикатан, максимум шартидан t T ва *t t t T     моментлар учун ушбуларни оламиз: * * * * * * * * ( ) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), ), ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), )H t H x t t u t t H x t t u t t H x t t u t t H x t t u t t        Биринчи тенгсизликни иккинчисидан айириб, * * * * * * * * *( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ) ( ) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), )H x t t u t t H x t t u t t H t H t H x t t u t t H x t t u t t          (5) ни оламиз. ( ), ( )x t t  функцияларнинг узлуксизлигидан (5) даги чап четки ифода нолга интилади. Фараз килайлик, * , 1, 2, ... k t t t k    кетма- кетлик буйлаб ( ( *), ( *), *) ( ( ), ( *), ) 0 H x t t t H x t t t       бўлсин. U - тўпламнинг компактлигидан ( ) , 1, 2, ...k u t U k   кетма- кетликдан якинлашувчи кисм кетма-кетлик ажратиш мумкин, уни ёзувда соддалик учун бошланғич ( ) *,k u t u k    кетма- кетлик сифатида оламиз. ( , , )f x u t функциянинг U бўйича узлуксизлигига асосан (5) дан 0 lim[ ( ( ), ( ) ( ), ) ( ( ), ( ) ( ), )] k k k k k k H x t t u t t H x t t u t t         зиддиятни оламиз. Шундай килиб, (5) даги унг четки ифода *t t  да нолга интилади, яъни ( *) ( ) ( ) H t H t ва H t  функция узлуксиздир. (5) тенгсизликларни 0t  га бўламиз. 0 t  деб олиб, амалларни аввало (5) даги чап тенгсизлик учун амалга оширамиз: ( ( *), ( *), ( ), *) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( *), ( *), ( ), *) ( ( ), ( *), ( ), *) ( ( ), ( *), ( ), *) ( ( ), ( ), ( ), *) ( ( ), ( ), ( ), *) ( ( ), ( ), ( ), ) ( *) ( ) H x t t u t t H x t t u t t t H x t t u t t H x t t u t t t H x t t u t t H x t t u t t t H x t t u t t H x t t u t t H t H t t t                         Бунда 0 t  да лимитга утсак, '( ) ( ( ), ( ), ( ), ) / '( ) ( ( ), ( ), ( ), ) / ( ( ), ( ), ( ), ) / ( ) / x t H x t t u t t x t H x t t u t t H x t t u t t t dH t dt               (6) булади. Шунингдек, / , / x H H x        булганлигидан, (6) тенгсизлик соддалашади: ( ( ), ( ), ( ), ) / ( ) / H x t t u t t е dH t dt     (7) Шунга ухшаш, ( )u t функциянинг t нуктада узлуксизлигини хисобга олсак, (5) даги унг тенгсизлик учун ( ( ), ( ), ( ), ) / ( ) / H x t t u t t е dH t dt     (8) булади. (7), (8) дан исбот килинадиган хосса ( ( ), ( ), ( ), ) ( ( ), ( ), ( ), ) dH x t t u t t dH x t t u t t dt dt    келиб чиқади. (1) тизимлар стационар ( ( , , ) ( , ))f x u t f x u  бўлганда хусусий хосила нолга тенг булиши тушунарли ва шунинг учун тизимнинг гамильтониани Понтрягин экстремали буй лаб узгармасдир. Оптимал тизимни аник амалга ошириш, бошқарув конунларининг мураккаблигидан, куп харажатлар билан борликдир. Бу эса куп холларда тизимлардан воз кечиш учун далил қ илиб курсатилади. Аслида эса оптимал тизи м лар уларда оптимал тизимларга я қ инлашиш аниклиги амалга оши риш харажатлари билан мослаштирилган субоптимал тизимларни қ уришда эталон сифатида фойдаланилади. 3. Жоиз бошқарувларни яхшилаш. Амалий масалаларни текширишда оптимал бошқарув масаласини ечиш урнига купинча мавжуд (яхши булиши хам мумкин булган) бошқарувларни янада яхши сифатлироқлари билан алмаштириш хақидаги чегараланган масалани ечиш етарлидир. Тизим курсаткичларини 10—15% га яхшилашга имкон берувчи самарали яхшилаш алгоритмлари катта ахамиятга эгадир. Оптималликнинг хар бир зарурийлик шарти билан бу шартни қаноатлантирмайдиган жоиз бошқарувни яхшилаш алгоритмини боғлаш мумкин. Мазкур бандда максимум принципи ва унинг натижалари билан бо ғ ли қ алгоритмлар баён қ илинади. Айтайлик, ( ), t t T u терминал бошқарувнинг энг содда масаласи (2-§):0 1 0 0 0 1 ( ) ( ( )) min, ( , , ), ( ) , ( ) [ , ]I u x t x f x u t x t x u t U t t       да жоиз бошқарув бўлсин, (9) тизимнинг ( ), t t T u бошқарувга мос траекториясини ( ), ( ),x t u t t T  деб белгилаймиз. Ушбу 1 1 ( ( )) ( ( ), ( ), ( ), ) ( ) d x t dH x t t u t t t dt dx       кушма тизимни ( ), ( ),x t u t t T  лар буйлаб унгдан чапга интеграллаш натижасида ( ),t t T   функцияни топамиз. Га мильтонианга максимум берувчи функцияни *( ) u t ор қ али белгилаймиз: *( ) max ( ( ), ( ), , ) u U u t Arg H x t t u t    Агар * ( ) ( ),t u t t T   u булса, бошланғич бошқарув (9) масалада максимум принципини қ аноатлантиради ва уни оптималликнинг бу зарурийлик шарти ёрдамида яхшилаш мумкин эмас. Айтайлик,   0 1,t t  тўпламнинг шундай нуктаси бўлсинки, унда * ( )u u   ва ( )u t функция узлуксиз бўлсин. Мувофик булган кичик сохада *( ) u t бошқарувнинг парчаси киритилган ушбу     *( ), , , ( ) ( ), , , 0 u t t u t u t t                    бошқарувни курамиз. Сифат критерийси орттирмасини тахлил қилиб шундай 0 0   сон мавжуд булишини ва барча 0 , 0     учун ( ), t t T u бошқарув ( ), t t T u дан яхши эканлигини курамиз: ( ) ( )I u I u  (9) масалада жоиз бошқарувни яхшилашнинг иккинчи усулини баён қилиш учун аввало максимум принципидан килинган фаразларга кушимча ( , , )f x u t функция u бўйича дифференциалланувчи, U тўплам эса каварик деб олганда келиб чиқадиган натижани оламиз: хар бир 0( ) u t оптимал бошқарув ва (9) масаланинг бошланғич хамда кушма тизимларининг унга мос 0 0( ), ( ) x t t  ечимлари учун   0 0 0 0 0 0 0 0 1 '( ( ), ( ), ( ), ) '( ( ), ( ), ( ), ) ( ) max , , u U dH x t t u t t dH x t t u t t u t u t t t du du      ш а рт бажарилади. х а қ и қ атан, агар шундай 0 1] , [t t  мо мент ва U  элемент мавжуд бўлсаки, 0 0 0 0 0 0 0 0 '( ( ) ( ), ( ), ( ), ) / ( ) '( ( ) ( ), ( ), ) / , 0 H x u u u u H x u u v                        булса, етарли кичик 0  лар учун максимум шартига зиддият олинади: 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ( ( ), ( ), ( ) ( ( )), ) ( ( ), ( ), ( ), ) '( ( ), ( ), ) / ( ( )) 0( ) 0( ) 0 H x u v u H x u H x u u                                    (10) шартни текшириш чизикли функция н и максималлаштириш билан бо ғ ликдир. У максимум шартини текширишдан соддарокдир. Оптималликнинг (10) муносабатга асосланган зарурийлик шартини чиз иқ лилаштирилган максимум прин цип и деб аташ қ абул қ илинган. Айтайлик, ( ),u t t T  (10) муносабат бажарилмайдиган жоиз бош қ арув бўлсин. Ушбу ( ) ( ) ( * ( ) ( )), 0,u t u t u t u t t T        (11) жоиз бошқарувни курамиз, бу ерда * ( ) max ' ( ( ), ( ), ( ), ) / ,u t Arg u H x t t u t t u u U      (11) бошқарувни орт т ирма формуласига келтириб қўйсак, *( ) ( ), u t u t t T   бўлганда шундай 0  топиладики, барча 0 , 0     учун ( ) ( )I u I u  тенгсизлик бажарилади, яъни (11) бошқарув бошланғич бош қ арувдан яхширокдир . (9) масала учун максимум принципининг бошқа натижаси олдинги натижадагидек, ( , , )f x u t функция u бўйича дифференциалланувчи, U тўплам эса очик бўлганда олинади.