Лебег интеграли. Математик кутилма. Алгебрага нисбатан шартли эҳтимоллик ва шартли математик кутилма

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

614.5 KB

Скачать

Лебег интеграли. Математик кутилма. Алгебрага нисбатан шартли эҳтимоллик ва шартли математик кутилма Режа: 1. Шартли математик кутилма. 2. Шартли математик кутилма хоссалари. 3. Хоссаларнинг исботи. 4. Лебег интеграли. 5. Математик кутилма хоссалари. 6. Радона-Никодим теоремаси.

     P, ,F эҳтисоллар фазоси бўлсин ва      -содда тасодифий миқдор бўлсин, яъни       n k A k kI x 1    , бу ерда    n k k k A A 1 , - F ўлчовли тўпламлар,   содда тасодифий миқдорнинг математик кутилмаси худди олдинги таърифга ўхшаш аниқланади, яъни     n k k k A P x M 1    содда бўлган ҳол учун   M хоссалари (олдин исботланган) ўринли бўлади. Энди   тасодифий миқдор учун математик кутилма таърифини берамиз. Фараз қилайлик      0    номанфий тасодифий миқдор бўлсин. Теорема 1 га кўра   га яқинлашувчи намонфий тасодифий миқдорлар кетма- кетлигини куриш мумкин, яъни  1 } { n n шунақаки,          n n , 1  n n M M   бўлгани учун   n n M  lim д бўлди. Таъриф 1. Номанфий тасодифий миқдор      0 нинг Лебег интеграли ёки математик кетилмаси деб   dp M   0  учун математик кутилма таърифини аниқладик. Энди  бўлганда аниқлаймиз. Фараз қилайлик   тасодифий бўлсин ва        0, min 0, max     бўлади. У ҳолда   0,0,        h Таъриф 2.  тасодифий миқдорнинг  M -математик кутилмаси мавжуд ёки ақинланган дейилади, агарда ҳеч бўлмаганда  M ёки  M чекли бўлса: (    M дейилади, агар M ёки бўлса)        M M , min бўлса,  0 ,      h бўлгани учун таъриф 1 дан      M M аниқланган.

Бу ҳолда       бўлгани учун       M M M   M математик кутилма Лебег интеграли дейилади. Таъриф 3.   тасодифий миқдорнинг математик кутилмаси  M чекли дейилади, агарда  M ва M бўлса)  0 ,r M r  тасодифий миқдорнинг r тартибли моменти дейилади.  0 ,r M r   тасодифиф миқдорнинг r тартибли абсолют моменти дейилади. Математик кутилма хоссалари. А. Фараз қилайлик const c ва  M -бўлсин. У ҳолда   c M ҳам   д бўлади ва     cM c M  Исбот: Содда тасодифий миқдорлар учун бу хосса ўринли. Фараз қилайлик      n ,0 , бу ерда - n -содда тасодифий миқдор кетма- кетлиги ва 0c бўлсин. У ҳолда   c c n  0 бўлади ва (     n c M  д бўлади)         cM M c c M c M n n n n      lim lim Умумий ҳолда қуйидагилардан келиб чиқади:       ва                 c c c c c , , ,0 0c учун   ,     c c        c c 1)         0 0 0 0               c M c M c M c M c ( 0  учун исботланган)              Mc M Mc cM cM c M c M              2)                                  cM cM c M c M c M c M c M c ,0      cM M Mc      B ) Фараз қилайлик,    бўлса   M M  бўлади. С) Агар   M бўлса, у ҳолда   M M 

D ) Агар  M -д бўлса, у ҳолда ҳар бир  A F учун    AI M д бўлади; агар  M чекли бўлса, у ҳолда  AI M  ҳам чекли бўлади. Е) Агар  ва   номанфий тасодифий миқдорлар бўлса, ёки       M M , бўлса, к ҳолда       M M M    бўлади. D ) хоссадан        A A A dP dP I I M    билан белгиланади.   A dP   тасодифий миқдор A тўплам бўйича Лебег интеграли дейилади. В) Агар    бўлса    M M  таърифидан келиб чиқади. С) Агар  M -д бўлса, у ҳолда   M M  бўлади. Исбот.       бўлгани учун, у ҳолда A ва B хосаларидан     M M    ,   M M M    яъни   M M  D ) Агар  M -д бўлса, у ҳолда    A учун    AI M  д бўлади; агар  M чекли бўлса,   AI M  чекли бўлади. Исбот.           A A I I           AAA III тенгсизликлардан ва D хоссадан (*) ёки                       A A A A I M M I M I M M I M       (*) чадан   M чекли бўлса, яъни       M M ,   AI M  -чекли бўлади E ) Агар  ва   номанфий тасодифий миқдорлар ёки у ҳолда       M M M    бўлади. Исбот. Фараз қилайлик 0 ,0     ва } { n ва } { n -шунақа содда функциялар кетма-кетлиги       n n , . У ҳолда   n n n n M M M        ва тенглик содда функциялар кетма-кетлиги учун ўринли                   M M M M M M n i n n n ,        M M M                      M M M M M M M M M n n n n n n n               lim lim lim Фараз қилайлик      тасодифий миқдор бўлиб,   M аниқланган (  M  ёки  M  ) бўлсин. У ҳолда D хоссадан  AI M  аниқланган, ва қуйидагича тўплам функция қурамиз:           A A A dP A Q I M ,   F

Бу тўплам функциясини  G аддитив эканлигини кўрсатамиз. Фараз қилайлик   0     тасодифий миқдор. , ,.....,2 1   j nA A kA F, A ,j i n A  A У ҳолда                                    1 1 1 1 k k k k k k k k A A Q IA M IA M A I M I M A Q            бўлганда   G A Q  аддитивлиги қуйидагилардан келиб чиқади:      A Q A Q A Q     бу ерда            A A dP A Q dP A Q   , Бу  A Q Q  ўлчов P эҳтимолликли ўлчовга нисбатан абсолют узлуксиз ўлчов бўлади, яъни    F    A AQ AP 0 0 Бундан эса, Лебег интеграли     A dP A Q   P ўлчовга нисбатан абсолют узлуксиз ўлчов бўлар экан, лекин тескариси ҳам бўлади: Теорема (Радона-Никодим теоремаси). Фараз қилайлик ( ,  F ) ўлчовли фазо,  G чекли ўлчов ва   га нисбатан абсолют узлуксиз ўлчов бўлсин. У ҳолда F -ўлчовли ] , [    R дан қиймат қабул иладиган  f f (ўлчовли ) функция   д бўлиб, унинг учун қуйидаги тенглик ўринли:        A d f A A ,     F  f f -функция Радон-Никодим ҳосиласи дейилади: ва қуйидагича белгиланади:          f d d d d   МАВЗУ :   алгебрага нисбатан шартли эҳтимоллик ва шартли математик кутилма.

$Фараз қилайлик (P, ,F,  ) – эҳтимоллар худди чекли эҳтимоллар фазосидаги таъриф билан бир хил, яъни      A P BA P A B P  \ Таъриф: B ҳодисани чекли ёки саноқли ,.....}, , { 2 1 P P D    ,......2,1 ,0   i D P i бўлинишига нисбатан шартли эҳтимоллиги деб, қуйидаги тасодифий миқдорга айтилади:      ,.....2,1 , , \ \    i D D B P D B P i i    тасодифий миқдор бўлиб,  M  бўлсин. Таъриф:  тасодифий миқдор    0 A P A ҳодисага нисабатан шартли математик деб қуйидаги қийматга айтилади:      A P I M A M A    \ Энди умумий ҳолларда таърифларни берамиз. (   J -алгебра учун) Фараз қилайлик ( P, ,F  )-эҳтимоллар фазоси,  J бирорта   алгебра, FJ ( FJ ни қисм   алгебрани)       тасодифий миқдор. Олдинги дарсда кўрганимиздек, математик кутилма  M иккита этап бўйича аниқланган эди: а) аввал номанфий  тасодифий миқдор учун, б) кейин қуйидаги тенгликдан фойдаланиб умумий ҳолда аниқланган эди:       M M M        M M , min бўлганда   J M / шартли математик кутилмани аниқлаш учун ҳам шу икки этапли конструкциядан фойдаланамиз. Таъриф 1 1) 0  номанфий тасодифий миқдор  J алгебрага нисбатан шартли математик кутилмаси деб қуйидаги шартларни қаноатлантироувчи номанфий   JM \  ёки     J M \ тасодифий миқдорга айтилади: а)    J J M \ ўлчовли (тасодифий миқдор) тасодифий миқдор бўлади; б)       A A dPJ M dP J A \  (1) г)   тасодифий миқдор   J алгебра нисбатан шартли   JM \  ёки     J M \ математик кутилмаси аниқланган дейилади, агар$ $ P нисбатан деярли ҳамма ерда (  P д.ҳ)          J M J M \ , / min   бўлса, ва қуйидаги формула билан берилади:      J M J M J M \ / /        0  номанфий тасодифий миқдор учун  J M /   лигини кўрсатамиз.           A A J A dP A Q I M ,   (2)      J J, F да ўлчов бўлиб,  P га нисбатан ассолют узлуксиз, яъни     F    A A Q a P 0 0 , P Q  (белгиланади). У ҳолда Радона-Никодим теоремасига кўра номанфий  J ўлчовли   J M / тасодифий миқдор.      A dP J M a Q \ (3)  -булиб, (2) ва (3) дан (1) га келиб чиқади. Бундан эса  J M / шартли математик кутилма Радона-Никодим ҳосиласидан иборат экан      dP dQ J M  / Таъриф 2. Фараз қилайлик  B F учун  J B P / шартли математик кутилма B ҳодисанинг J -алгебрага нисбатан шартли эҳтимоллиги дейилади ва  J B P | ёки    J B P / орқали белгиланади.  F J      BB IB   ,0,1 1,2 таърифларда  ориксирланган FB учун  J B P / шартли эҳтимоллик шунақа тасодифий миқдорки: а)   J J B P  \ ўлчовли тасодифий миқдор бўлади; б) J   A               A A B dP J B P B A P dP I / Фараз қилайлик   тасодифий миқдор F да        R B B B      : шунуқа кўринишдаги таўламларни кўрамиз. Бу тўпламлар ҳосил қилган минимал  -алгебра (бўлсин) дейилади ва F орқали белгиланади. Таъриф 3 1) Фараз қилайлик  -тасодифий миқдор бўлсин ва nJ тасодифий миқдор ҳосил қилган   алгебра бўлсин. У ҳолда     J M \ аниқланган бўлса, бу математик кутилма   тасодифий миқдорнинг  -$ $тасодифий миқдорга нисбатан шартли математик кутилмаси дейилади ва  / M ёки     \ M орқали белгиланади. 2)   J B P / шартли эҳтимоллик B -ҳодисанинг  тасодифий миқдорга нисбатан шартли эҳтимоллиги дейилади ва  \B P ёки    \B P билан белгиланади. Шартли математик кутилма хоссалари. Фараз қилайлик энди    тасофий миқдор учун  M аниқланган ва  J F -  алгебра. A *. Агар const c бўлиб, c  (д.ҳ) бўлса    c J M  \ (д.ҳ) бўлади. Исбот c  ўзгармас функция J га нисбатан ўлчови бўлади. c  у ҳолда тенг бўлгани учун математик кутилма хоссасидан Mc M   (д.ҳ) бўлади, яъни     A A J A cdP dP ;  Бундан эса   c J M  / бўлади     J M / таърифидан. B *.    (д.ҳ), у ҳолда    P M J M    / (д.ҳ) Исбот. Агар    (д.ҳ), у ҳолда математик кутилма (В) хоссадан (   M M  )     A A J A dP dP ,   яъни,         A A J A dPJ M dPJ M , \ \   яна математик кутилма хоссасидан            A A I M I M ( (д.ҳ))          A A J M J M dP dP / /     (д.ҳ) С*    J M J M / /    (д.ҳ) Исбот       бу тенгсизликдан ва В* хоссадан    J M J M / /          J M J M J M / / /       (д.ҳ)$ $   J M J M / \    (д.ҳ) D * b a, ўгармас бўлиб ва   bM aM  аниқланган бўлса, у ҳолда      J bM J aM J b a M \ / /        (д.ҳ) ИСБОТ J  A , у ҳолда     A dP J b a M /                           A A A A A A dP J bM J aM dP J bM dP J aM dP b d a dP b a / \ / /         2-томондан          A A dP J b a M dP b a /         J bM J aM J b a M / / /         (д.ҳ) Е* Фараз қилайлик     } { *F тривиаль   алгебра. У ҳолда     M M  * /F (д.ҳ) Исбот: *F  M -ўлчовли функция бўлади ва  A ёки  A бўлса, у ҳолда    A A dP M Pd   бўлади.  * /F   M M   (д.ҳ) F *.      F/ M (д.ҳ) Исбот.   тасодифий миқдор бўлгани учун, у F -ўлчовли функция ва     A A A dP dP F ,    F/  M def   (д.ҳ) G *. Агар 2 1 J J  бўлса, у ҳолда    1 1 2 / ] / / [ J M J J M M    (д.ҳ) Исбот. Фараз қилайлик 1J  A у ҳолда  A M / таърифидан      A A dP dP J M   1 / 2 1 J J  бўлгани учун 2J A           A A A dP dP J M dP J J M M    2 1 2 / ] / / [ 1J  A$ $      A A dP J J M M dP J M ] / / [ / 1 2 1  ва математик кутилма хоссасидан    A A I M I M    (д.ҳ)     (д.ҳ)     ] / / [ / 1 2 1 J J M M J M    (д.ҳ) H *.       M J M M  / Исбот. Агар } , { 1    J ва J J 2 олсак E * ва B *-хоссалардан      2 1 2 \ ] / / [ J M M J J M M           M J M J J M M   1 1 2 / ] \ \ [ (д.ҳ)        M J M M   / АДАБИЁТ: 1. ҲАТАМОВ НОСИРЖОН МУЙДИНОВИЧ 2. WWW.ZIYONET.UZ$

Лебег интеграли. Математик кутилма. Алгебрага нисбатан шартли эҳтимоллик ва шартли математик кутилма

11.09.2022

0

614.5 KB

Похожие