Эмприк тақсимот функцияси. Статистик жадваллар. Полигон ва гистограмма - Алгебра - Рефераты

Эмприк тақсимот функцияси. Статистик жадваллар. Полигон ва гистограмма

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

112.5 KB

Эмприк тақсимот функцияси. Статистик жадваллар. Полигон ва гистограмма Режа: 1. Эмприк тақсимот функцияси. 2. Статистик жадваллар. Мисоллар. 3. Тақсимотларни график тасвирлаш. Полигон ва гистограмма.

1 . Эмприк тақсимот функцияси. Тўплам варианталарининг бир қисми (улуши) Х нинг қийматидан кичик, қолганлари эса ундан катта ёки унга тенг бўлади. Шунинг учун ҳар бир Х га йиғилган нисбий частоталар мос келади; уларни F n (X) орқали белгилаймиз Х нинг ўзгариши билан йиғилган нисбий частоталарнинг қийматлари ҳам ўзгаради. Шунинг учун F n (X) ни Х нинг функцияси деб ҳисоблаймиз. Варианталарнинг Х сондан кичик бўлган қийматларининг нисбий частотаси эмприк тақсимот функцияси дейилади. Яъни F n (X) =,) ( ( n x m n х Х т   Бу ерда Т (X) ифода Х дан кичик бўлган варианталар сони, n- тўплам (танланма) ҳажми. Мисол. 5-жадвалда берилган тақсимот учун эмприк тақсимот функциясини топинг. Ечиш. Х нинг - ~ дан 10 гача (10 сон ҳам киради) бўлган барча қийматлари учун изланаётган эмприк тақсимот функцияси нолга тенг. Аввал унинг х = 10 да нолга тенглигини курайлик. Таърифга кўра F n (10) = , 60 ) 10( m Бу ерда m (10)-асосий поясида бўғинлари 10 тадан кам бўлган ғўзалар сони. Кўрган мисолимизда асосий поясида бўғинлари 10 тадан кам ғўзалар йўқ эди, яъни m(10) =0. демак, Х нинг Х ≤10 бўлган ҳамма қийматлари учун ҳам F n (10) =0, Энди х 10 < Х ≤ 11 тенгсизликни қаноатлантирисин. Масалан, Х =10,1 ни олайлик, у ҳ олда F n (10,1) = , 60 )1, 10( m

Бу ерда m(10,1) асосий навдадаги бўғинлар сони 10,1 тадан кам бўлган ғўзалар сонини ифодалайди. Бунга 10 та бўғинли ғўзалар сони киради. Шунинг учун F n (10,1) =. 033,0 30 1 60 2   Х нинг олинган тенгсизликни қаноатлантирувчи бошқа ҳар қандай қийматлари учун ҳам F n (Х) нинг 0,033 га тенглигини шунга ўхшаш кўрсатиш мумкин. Х энди 11 < Х ≤ 12 тенгсизликни қаноатлантиради деб фараз қиламиз. Масaлан, Х=(12) ни олайлик, у ҳолда F(12)= m(12) 160, бу ерда М(12)-асосий поясида бўғинлари 12 тадан 10 та бўғин бўлган ғўзалар сони. Кўрган мисолимизўда асосий поясида 10 та бўғин бўлган ғўзалар сони 2 та, асосий поясида 11 та бўғин бўлган ғўзалар сони 15 та эди. Демак, F n (12) = . 28,0 60 17 60 15 2    Х нинг 11 < Х ≤ 12 негсизликни қаноатлантирувчи бошқа ҳар қандай қийматлари учун ҳам F n (12) ≈0,28. Шунга ўхшаш мулоҳаза юритиб ва йиғилган частоталарни ҳисоблаб, х нинг ҳар қандай қиймати учун изланаётган эмприк тақсимот функциясининг қийматларини топамиз. Натижада изланаётган эмприк тақимат функциясининг қуйидаги ифодасини ҳосил қиламиз: 0, агар - ∞ < Х ≤ 10 бўлса, 60 2 ≈ 0,033, агар 10 < Х ≤ 11 .. , 60 17 ≈ 0,28, агар 11 < Х ≤ 12. .. , F n (Х) = 60 37 ≈ 0,61, агар 1 < Х ≤ 13. .. , 60 53 ≈ 0,8, агар 13 < Х ≤ 14. .. , 60 59 ≈ 0,98, агар 14 < Х ≤ 15. .. , 1, агар 15 < Х ≤ + ∞ . .. , Тўғри бурчакли координаталар системасида бу фуннкциянинг графигини ясаймиз (1-чизма)

Энди интервалли вариацион қаторлар учун эмприк тақсимот функцияларини қандай топишни кўрайлик. Мисол . 6 – жадвалда берилган маълумотлар бўйича эркаклар бўйларининг эмприк тақсимот функциясини топинг. Ечиш . Изланаётган тақсимот функсияси х нинг-∞ дан 143 гача бўлган қийматларида о га тенг. Масалан F n (143) =0, чунки бўйи 143 см дан кичик эркаклар сони нолга тенг. Кийин биз Х=146 учун эмприк тақсимот функциясининг қийматини топишимиз мукин, лекин 143-146 см оралиқнинг бирарта ҳам нуқталари учун уни топа олмаймиз. Ҳақиқатан ҳам, масалан, Х=145 см бўлсин, у вақтда F n (145) = m (145)/1000, бу ерда m (145) – бўйи 145 см дан кичик бўлган эркаклар сони. Лекин биринчи интервалга киритилган эркакларнинг бўйи қанчалигини билмаймиз, шунинг учун m (145) нинг қийматини кўрсата олмаймиз. Демак, F n (14 5 ) нинг қийматини билмаймиз. Аммо Х = 146 см да F n (14 6) = 1 / 1000 =0,001 га эгамиз, чунки м(146) =1. Аргументнинг кейинги қийматлари учун ҳам эмприк тақсимот функциянинг қийматлари шунга ўхшаш топилади. Масалан, Х = 149 да F n (14 9 ) = 003,0 1000 2 1 1000 ) 149(    m бўлади, чунки m(149) =3; Х = 152 да F n (152) = 011,0 1000 8 2 1 1000 ) 152(     m ни ҳосил қиламиз, худди шунга ўҳшаш F n (155) = м(155)/1000=0,037 ва ҳо казо. Натижада изланаётган F n (Х) эмприк тақсимот функцияси қийматларининг қуйидаги жадвалини ҳосил қиламиз: Х:- ∞ < Х ≤ 143 146 148 152 155 158 161 164 167 170 173 F n ( Х ) 0 0,001 0,003 0,011 0,037 0,102 0,222 0,403 0,604 0,774 0,894 Давоми Х: 176 179 182 185 188 ≤ Х < + ∞ F n ( Х ) : 0,958 0,986 0,996 0,999 1

Ҳосил бўлган функциянинг графигини ясашимиз мумкин. (2- чизма) Амалий татбиқлар F n ( Х ) эмприк тақсимот функцияси lim 0 ) ( ) ( ) ( ) (      h X f X F h X F h X F n n n n ҳосилага эга бўлган ҳол айниқса муҳим. 2. Статистик жадваллар. Берилган статистик тўпламларни гуруҳларга ажратиш натижасида юқоридаги 2,5- жадваллар ҳосил бўлди. Бундай жадваллар статистик жадвалллар дейилади. Статистик жадваллар кўпинча ўрганилаётган белгининг ўзгариш характеринb яққол тасаввур этишга ёрдам беради ва турли статистик кўрсаткичларни ҳисоблаш техникасини соддалаштириш имконини беради. Тўпламнинг (такланманинг) ўрганилмоқчи бўлган хусусиятларига қараб, статистbк жадваллар турили кўринишда бўлади. Бундай жадваллар тўплам элементларининг бир ёки бир неча ўзаро боғлиқ бўлмаган ёки ўзаро боғлиқ бўлган белгилари бўйича тақсимланишини ифодаловчи маълумотларни ўз ичига олиши мумкин. Мисоллар келтирасиз. 10-жадвалда Белоцерковская навли кузги бўҳдой уруғли сорти 500 та бошоғининг оғирлиги бўйича тақсимланиши берилган (узликсиз ўзгарувчанлик). 10-жадвал 1 бошоқ уруғининг оғирилиги (мг ҳисобида) 401-500 501-600 601-700 701-800 801-900 901-1000 1001-1100 1101-1200 1201-1300 1301-1400 1401-1500 Ж ам и 8 16 32 49 84 126 75 45 34 20 11 500

Л-13 нав пахта 60 туп ғўзасидаги биринчи ҳосил шохи жойлашган бўғин (h s доналарда) бўйича тақсимланиши (дискрет ўзгарувчанлик) (11-жадвал) 11-жадвал Биринчи ҳосил шохи жойлашган бўғин 5 6 7 8 9 10 Жами 4 9 20 16 10 1 60 Сифат белгиларининг тақсимланиши бир неча белги учун 12- жадвал кўринишида ва иккита белги (алътернатив ўзгарувчанлик) учун 13 – жадвал кўринишда тасвирланган. 12-жадвал Қизил рангли Оқ рангли Жами Серқи лтиқ Қилти қсиз Серқи лтиқ Қилти қсиз Қиз ил О қ Серқи лтиқ Қилти қсиз Бошо қла- рнинг жами 506 1912 216 698 241 8 91 4 722 2610 3332 Жўҳори уруғининг эндосперма ранги бўйича тақсимланиши (13-жадвал) 13-жадвал Оқ Сариқ Жами 206 33 239 Тўплам (танланма)нинг бир вақтда икки белги бўйича тақсимланишини тассирловчи статистик жадваллар корреляцион жадваллар деб аталади (14-жадвал) 14-жадвал Х У 1 ,4 5 1,50 1,55 1,60 1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 1,90 n у

3,2 0 1 - 1 - 1 - - - - - 3 3,2 5 - - 1 1 - - - - - - 2 3,3 0 1 1 3 1 1 1 - - - - 8 3,3 5 - - 5 3 4 4 1 - - - 17 3,4 0 - 1 5 8 3 4 3 - - - 24 3,4 5 - - - - 6 5 2 - - 1 14 3,5 0 - - - 2 1 3 3 1 1 - 11 3,5 5 - - - - - 2 1 1 - - 7 3,6 0 - - - 1 2 2 1 2 1 - 9 3,6 5 - - - - 1 1 2 - 1 - 5 n x 2 2 15 16 22 22 13 4 3 1 100= n Жадвалда верти к аль бўйича пилла бўйининг узунлигига кўра тақсимланиши, горизантал бўйича эса пилла энининг узунлигига кўра тақсимланиши кўрсатилган (14-жадвал). Бир тўплам намуналаридаги бирор белгининг маълум бир вақт оралиғида, яъни динамикада кўрисатувчи жадваллар хронологик жадваллар дейилади. Воронежская 76 жўхори ўсимлиги поясининг 50 марта ўлчашдаги ўртача узунлигининг ҳар 10 кунликда ўсиши (см ҳисобида) 15-жадвал Кузатишлар куни 18. VI 28 VI 8 . VII 18 . VII 28. VIII 7. VIII Узунлиги 10 29 55 110 124 129 4. Тақсимотларни график тасвирлаш.

Тўпламда варианталар гуруҳларга ажратилгандан сўнг, тақсимотнинг ҳарактери озми-кўпми ойдинлашади. Лекин тақсимотни график тасвирланганда унинг характери яна ҳам яққоллашади. Тақсимотни график тасвирлаш усуллари ичида жуда кўп қўлланадиган тасвирлаш усуллари ичида жуда кўп қўлланадиган икки тасини: полигон ва гистограмма ясашни кўриб чиқамиз. А. Гистограмма ясаш. Абсциссалар ўқига гуруҳларнинг чегаралари қўйилади ва ҳар бир гуруҳда уни асос қилиб, сатҳи шу гурҳнинг такрорланишига тенг бўлган тўғри туртбурчак чизилади. Гистограмма ясаш учун ҳар бир гуруҳнинг такрорланишини гуруҳнинг кенглигига (оралиғга) бўлиб ҳосил бўлган сонни тўрбурчакнинг баландлиги қилиб олиш керак. Гуруҳларнинг кенглиги бир хил бўлганда тўғри тўртбурчакларнинг баландликлари (n i /h – частоталар зичлиги) мос такрорланишларга пропорционал бўлади. Гистограммани ясаш усулидан унинг т ў ли қ сат ҳ и бирга тенглиги келиб чи қ ади. Мисол сифатида 9-жадвалда берилган таысимот учун 3- чизмада г истограмма ясалган. Б. Полигон ясаш. Гистограмма ясашда бир гуру ҳ га кирган ҳ амма қ ийматлар текис та қ симланган деб ҳисобланган бўлса, полигон ясашда уларнинг ҳаммаси шу группанинг ўртасига тўпланган деб ҳисобланади. Масалан, 9 жадвалда 36-38 гуруҳга 9 туп ғўза баландликлари тегишлидир. Уларнинг барчаси 37 см баландликка эга деб ҳисоблаймиз. Бошқа гуруҳларда ҳам ўрталарини олмиз. Абсциссаси ҳар бир гуруҳнинг ўртасига, ординатаси эса шу гуруҳнинг такрорланишига пропорционал бўлган (Ni(ΔX ) нуқталар топилади ва бу нуқталар тўғри чизиқ кесмалари билан туташтирилади. 4- чизимада 9-жадвалда берилган 60 туп ғўза баландлиги тақсимотнинг полигони ясалган

Похожие

Танланманинг статистик таксимоти. Эмпирик таксимот функцияси. Полигон ва гистограмма

Тажрибавий материалларни қайта ишлаш. Танланманинг статистик тақсимоти. Гистограмма

Тажрибавий маълумотларни қайта ишлаш. Тақсимот қонунлари. Гистограмма

Тақсимот параметрларини статистик баҳолаш

Олий математика