Дарслик, ўқув қўлланмаларнинг асосий мазмуни ва тахлиллари - Алгебра - Рефераты

Дарслик, ўқув қўлланмаларнинг асосий мазмуни ва тахлиллари

Загружено в:

12.09.2022

Скачано:

0

Размер:

78.5 KB

Дарслик, ўқув қўлланмаларнинг асосий мазмуни ва тахлиллари Режа: 1. Кириш. 2. 5-6 синф китобнинг мазмуни, таҳлили. а. 3. 7-синф. Алгебра китоби мазмуни ва таҳлили. 4. 7-9 синф. Геометрия китоби. Мазмуни ва таҳлили. 5. 10-11 синф алгебра ва анализ асослари, геометрия китоблари таҳлили (семинар тариқасида) 6. Хулоса

«Таълим тўғрисида» ги қонун, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури», Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 16 августдаги 390-сонли қарори «Умумий ўрта таълим давлат таълим стандарларини тасдиқлаш тўғрисида»-ни ва халқ таълимига оид қатор қарор ва кўрсатмалардаги талабларни бажариш учун ўқитувчиларни 5-6 ва 10-11 синфлардаги дарслик, ўқув қўлланмалари билан яқиндаш танишиб, уларнинг мазмунини, таҳлилини яхши билиш зарур бўлиб қолмоқда. «Умумий ўрта таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида» ги 390-сонли қарорни 2-пунктида шундай жумлалар бор. «Янги давлат таълим стандартлари ва ўқув режаларига асосан оргинал дарсликларни яратиб, белгиланган тарбиб ва муддатларда нашриётга топширилсин.» бундан кўринадики, Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигиюқоридаги қарорга асосан оригинал дарсликларни яратиб бериш керак экан. Ҳозирги кунда 5-9 синфлар учун асосан математика бўйича кўпроқ ўқув қўлланмалари мавжуд. Мактабларда ишлаётган айрим педагогларимиз дарслик, ўқув қўлланма ва муқобил дарсликларни бир-биридан фарқини тўла ажратиб олмайдилар. (Чунки улардан сўраб, ўрганишга мажбур қиладиган ўқувчилар, муҳит кам) Шунинг учун қуйидаги қўлланма, дарслик ва муқобил дарслик деганда нималарни тушиниш мумкинлигини айтиб ўтамиз: 7-9. алгебра мазмуни, таҳлили. 7-9 синф. Геометрия мазмуни, таҳлили. Ўқув қўлланмаси деганда: Республика халқ таълими вазирлиги томонидан маъқулланган, бирор дастур асосида маълум бир синфга мўлжалланган ҳолда ёзилган ва ишлатиш учун тавсия этилган китоб бўлиб, унга иш фаолияти жараёнида айрим ўзгартиришлар киритишни тавсия этиш мумикн. (бошқача қилиб айтганда синов иши олиб бориш учун фойдаланиш дейиш мумкин.)

Дарслик деганда Республика халқ таълими вазирлиги томонидан тасдиқланган, маълум бир синф учун дастур асосида тайёрланган ва узоқ муддат ўзгаришсиз ишлатиш учун ёзилган китоб тушинилади. Демак дарслик аввал синовдан ўтиб, кўпчилик муҳокамасидан ўтганлиги сабабли энди унга ўзгариш киритиб талаб этилмайди. Муқобил дарслик деганда: Республика халқ таълими вазирилиги томонидан тасдиқланган, маълум бир синф учун дастур асосида мустақил равишда ёзилган ва ишлатиш учун тавсия этилган икки ва ундан ортиқ дарсликлар тушунилади. Муқобил дарсликларда мазмуни бир хил бўлиши, талаб, дастур бир хил бўлиши зарур. Аммо фикрни баён этиш турлича бўлиши мумкин. 5-6 синф математика ўқув қўлланмаси тахлили. 1. «Математика-5» ўқув қўлланма Ж.Икромов ва бошқалар Тошкент Ўқитувчи нашриёти. 1998, 1999 йил (Лотин ёзуви асосида) 2. «Математикадан масалалар тўплами-5» муаллифи А.Рахимқориев. Мазкур масала ва машқлар тўпламини дидактик материал сифатида ишлатиш мумкин. Математика-5 китоби янги дастур асосида ёзилган бўлиб ҳозирги кун талабига жавоб беради. Китобда машқлар икки гуруҳга бўлиб берилган. А Ва Б гуруҳ. А гуруҳ ҳамма ўқувчилар учун умумий бўлиб, синф иши ҳисобланади. Б гуруҳдаги масала ва мисоллар эса иқтидорли ва қизиқувчан болалар учун мўлжалланган. Китобда мустақил ишлар, уйга вазифалар ва ҳар хил бобдан кейин такрорлаш учун машқлар ҳам берилган. Тестлар бериб қўйилган. 5-синф математика китоби. 1-боб. Натурал сонлар 2-боб. Каср сонлар

3-боб. Тўғри-тескари пропарция, нисбат, масштаб тушунчаси бошланғич синфдаги тушунчани такрорлаш, умумий такрорлаш кабилардан иборатдир. Дидактик материал-масала, мисоллар тўплами 141 та мустақил иш 2- вариантда берилган. Б гуруҳдаги битта масалани кўрайлик. 21-машқ. Биттадан чўпни ўрнини алмаштириб билан тўғри тенглик ҳосил қилинг. XIIIқVIII-VI. VIIқV-I 147. Масала . Китоб 312 саҳифасидан иборат . Саҳифаларни номерлаш учун ҳаммаси бўлиб неча рақам ( белги ) ишлатилган ? Ечиш: 1. Бир хонали рақам бет 7 та белги 2. Икки хонали рақамлар 90 та 3. Уч хонали белги ишлаган бет. 312-97қ215 4. Уч хонали белги. 215*3қ645 5. Жами 645Қ97Қ90қ645Қ187қ832 Рим рақамлари1,2,3,4........ LI , LII , LIII ,...... I , V , X , L , C , М 1қ1, V қ5, Хқ10, L қ50, Сқ100, ДҚ500, Мқ1000 МСМХС IX -1999 йил. 25. Ни XXV , 65 ни LXV кўринишида ёзилади. Рим рақамлари билан арифметик амаллар бажариш лозим. «Математика-6» ўқув қўлланма. Тошкент-Ўқитувчи. Ж. Икромов, А.Раҳимқориев ва бошқалар. 1999 йил а) 4 та боб бор. 1-2 боблар аввалги китобга мос келади. . 3-боб масала ечиш усули. Аввалги китобни 8-параграфи 8 4-боб. Эҳтимоллик назарияси ва элементи. 8 соат б) Масалалар ва Б кўринишида ажратиб берилган. Такрорлиш ва уйга вазифалар ҳам алоҳида берилган. В) Китоб охириди тест иши берилган. Математика-6 да

-Ўнли каср 85 соат -Рационал сонлар 60 соат -Эҳтимоллик элементлари 8 соат -Масала ечиш усули. 8 соат Г) Промиль ҳақида тушунча. 1-1000 мингдан бир улуш деган маънони билдириш 5-6 синфда мисол-масалалар арифметик усулда ечилади. Тенглама ечиш 54-пунктгача ўтилмайди. Унгача компонентлар орасидаги боғланиш билан ишланади. Мисол: 14хҚ5қ5хҚ7 5хҚ9хҚ5қ5хҚ5Қ2; (5хҚ5) Қ9хқ(5хҚ5)Қ2; 9хқ2; хқ2/9 (5х-7)Қ5қ8 ни янги номаълум киритиш йўли билан ечиш маъқул яъни 5х-7қУ десак УҚ5қ8; Уқ3; 5х-7қ3; 5хқ10 хқ2 Экуб топиш масаласи 1-усул. А) Бир неча сонни экуб шу сонлар ичидаги энг кичик сондан катта бўлмайди. Б) Шу энг кичик сонни экуб бўлиш бўлмаслигини тек-ди В) Қолган сонни излаётган сонга бўлиш керак. Яъни бўлиниш бўлинмаслиги аниқланади. Ҳамма сонлар шу охирги сонга бўлинганлиги учун шу бўлувчи эса экуб ҳам ток. 2-усул. Берилган сонларни ичида ток сон бўлса экуб ҳам тоқ бўлади ва энг кичик сондан катта бўлмайди. Демак текширишда энг кичик ва тоқ бўлган сонни текшириш керак. 3-усул. Туб кўпайтувчиларга ажратиб топиш туб кўпайтувчиларга ажратиб, бир хил кўпайтувчиларни кўпайтириб чиқилади. Масалан: Экуб (168, 231, 60) А) 168 Б) 231 С) 60 Д) 3 У) 9240 1-Экуб. 60 дан катта эмас. Демак А, Б, Е жавоб йўқ. С ва Д жавоб қолди. 168: 60 С жавоб ҳам йўқ. Демак Д (3) жавоб бўлади.

Масала. 22 та гугурт чўпидан (синлдирмасдан) энг катта тўғри тўртбурчак ясанг. АВ ва ВД қўшни томон. АВқа ВДқВ Ҳисоблаш: Рқ2(аҚв)қ22; аҚвқ11 11қ10Қ1қ1Қ10қ9Қ2қ2Қ9қ8Қ3қ3Қ8қ7Қ4қ В С 10 18 24 4Қ7қ6Қ5қ5Қ6 28 30 А Д Демак энг катта бўлиши учун ақ6, вқ5 ёки ақ5, вқ6 бўлиши керак. Юлдузчалар ўрнига қандай сонлар қўйилса 3*2*7 сони (3 га, 9 га бўлинувчи сонлдар ҳосил бўлади) 1) 3 га бўлинувчи сонларни топинг. 3 га бўлиниш белгиси рақамлар йиғиндиси 3 га каррали бўлса, бу сон 3 га бўлинади. 3*2*7 да *Қ*Қ12 йиғиндиси 3 га бўлиниши учун *Қ*қ0 бўлиши керак. демак изланган сон А) 30207 бўлади. 3) *Қ*қ6 бўлсин 6қ5Қ1Қ5қ6Қ0қ0Қ6қ4Қ2қ2қ2Қ4қ3Қ3 бунда 7 та сон ҳосил бўлади. 7-синф алгебра китоби. Муаллифлар: Ш.О.Олимов, О.К.Холмухаммедов, Й.М.Колячик, .В.Сидоров, М.И.Шабунии Китобдаги шартли белгилашлар: -билиш ва эслаб қолиш фойдали бўлган материал -масалани ечиш бошланади -масалани ечиш тугади -математик тасдиқни асослаш ёки формулани келтириб чиқариш бошланади.

-асослаш ёки келтириб чиқариш тугайди. -мажбурий масалалардан қўшимча масалаларни ажратиш -бошқаларига нисбатан бироз қийинроқ масалалар Китобимиз. 1. Алгебраик ифодалар бўлиб, 5 та § дан иборат. 2. Бир номаълумли тенгламалар-3 та § дан иборат 3. Бир ҳадлар ва кўпҳадлар. 10 та § дар иборат. 4. Кўпҳадни кўпайтувчиларгаа ажратиш. 5 та § дан иборат 5. Алгебраик касрлар 5 та § дан иборат. 6. Чизиқли функция ва унинг графиги. 4та § дан иборат. 7. Икки намаълум иккита тенглама системаси. 5 та § дан иборат. Демак 7-синф алгебра китоби 7-боб. 37 та § дан иборат бўлиб, ҳар бир бобнинг охирида такрорлаш учун машқлар берилган. Юқоридагилардан ташқари умумий ҳолда такрорлаш учун масала, мисоллар, синфдан ташқари ишлар учун ҳам масала-мисоллар намунаси алоҳида берилган. Ўқитувчиларга ёрдам тариқасида китобда учрайдиган олимларнинг исм, фамилялари ҳам алоҳида саҳифада ёзиб қўйилган. Умумий ўрта таълим давлат таълим стандартига мослашган дастурда асосан ёзилган бу китобда қисқа кўпайтириш формулалари кўпҳадни кўпайтувчиларга ажратиш бобида қўшиб берилган. Китоб ўқувчиларга, ўқитувчиларга тушунарли тилда ёзилган. Трахий материаллар ҳам ҳисобга олинган. Ўқувчи ва ўқитувчиларга ёрдам тариқасида китобнинг 2-ва охиридан иккинчи саҳифаларида қўшиш ва кўпайтириш формулалари, қавсни очиш қоидалари, қисқа кўпайтириш формулалари, даражанинг хоссалари, тўғри тенгликларни хоссалари, чизиқли тенглама, алгебраик касрлар, тўғри тўртбурчакли координаталар системаси, чизиқли функцияларга оид формула ва графиклар берилган. 7-синф алгебра китобида жами 979 та масала ва мисоллар берилган бўлиб, шундан 94 таси қўшимча, 40 таси синфдан ташқари ишлар учун, 80 таси 7-синф алгебра курсини такрорлаш учун, 1-бобни такрорлашга 14 та.

2-бобни такрорлаш учун 8-та; 3-бобни такролаш учун 22 та; 4-бобни такрорлашга 11 та; 5-бобни такрорлаш учун 8 та; 6-боб учун 10 та ва 7-боб учун 12 та. Жами 1-7 бобни такрорлаш учун , 85 та масала, мисол танланган. Болалар билимини синаш, мавзуларни мустаҳкамлаш учун 79 та масала, мисолар тавсия этилган. Умуман тавсия этилган --------масала, мисоллардан 33 таси бироз қийинроқ типига киради. 7-синф геометрия. "7-синф геометрия" китоби (2000 йил. Ўқитувчи нашриёти) ўқув қўлланма бўлиб, муаллифлари Н. /айбуллаев ва А.Ортиқбоевлардир. Китоб 14 та § дан иборат бўлиб асосий мавзу ва мавзучаларга бўлинган. Мазкур ўқув қўлланма янги дастур асосида, ДТС талабларига жавоб берадиган ҳолада тайёрланган. Ҳар бир мавзуни мустаҳкамлаш учун ҳам китобни мавзулардан кейин масалалар берилган. Мавзулар тушунарли бўлиши учун расм ва чизмалардан фойдаланилган. Китобда жами 492 таси мавзуларни мустаҳкамлаш учун қўшимча машқлар номида берилган. 492 та машқ, масаладан 148 таси исботлашга оид; 140 таси ҳисоблашга оид 103 таси савол-жавобга оид 101 таси ясашга оид Йил охирида такрорлша учун 30 та савол ва 46 та масала берилган. Юқоридагилардан кўринадики, геометрия китобида асосий эътибор ўқувчиларни ҳисоблаш ва фикрлаш қобилиятларини ўстиришга қаратилган.

Китобда мавзуларни асосий тушунчалари, таърифлари келтирилган бўлиб, уларни машқлар ишлаш орқали мустаҳкамлашга ҳаракат қилинган. Китоб содда ўқувчиларга тушунарли қилиб ёзилган. Ўқувчиларга ёрдам мақсадида машқ ва масалаларнинг жавоблари ҳамда асосий тушунчалар рўйхати ҳам берилган. 9-синф геометрия Янги дастур ва ДТС талаблари асосида яратилган 9-синф геометрия дарслигининг муаллифлари А.Ортиқбоев ва Н./айбуллаевлар бўлиб, бу китоб асосан аввалги10-11-синф материаллари асосида яратилган. Чунки, "Умумий ўрта таълимни ташкил этиш тўғрисида" ги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 13-майдаги 203-сонли қарорига мувофиқ дастурдаги ўзгаришларга 9-синфдаги геометрия машғулотларида 64 соатлик материалини ўзгаргани маълум. 9-синф геометрия мавзулари 9 та § га ва 42 та мавзуларга ажратилган. Дарс жараёнидаа фойдаланилган олимлар ҳақида маълумотлар берувчи тарихий маълумотлар. Асосий тушунчалар кўрсаткичи масалалар жавоби берилган. Китобдаги мавзуларни осонроқ тушуниш, тасаввурга келтириш учун чизмалардан ўринли берилган. Иккита синфдаги геометрия машғулотлари асосан 9 синфга ўтказилганлиги муносабати билан мавзуни асл мазмуни тиғизланган ҳолда берилган. Ҳамда мавзуни мустаҳкамлаш мақсадида масалалардан фойдаланилган. Бунинг учун дасрликда 219 та масала танланган. Шундан: 87 таси ҳисоблашга, 61 таси исботлашга, 41 таси ясашга, 30 таси савол-жавобга оиддир. Мазкур дарсликда боблар бўйича қизиқарли масалалар берилган. 219 та масаладан 29 таси қўшимча, 12 та такрорлаш учун масала берилган. Дарслик охирида ҳам қизиқарли масалалар берилган.

10-11 синф алгебра ва анализ асослари ҳамда геометрия дарсликларининг асосий мазмуни ҳамда таҳлили Семинар машғулотини ташкил этиш учун: Малака ошириш курсига келган тингловчилардан синфлада дарс ўтувчиларни аниқлаб қуйидаги мавзуларда тайёргарлик кўриш тавсия этилади: 1. 10-синф алгебра ва анализ асослари материалларини мазмуни, таҳлили. 2. 11-синф. Алгебра ва анализ асослари материалларининг мазмуни ва таҳлили 3. Геометрияни 10-синфга оид материаллари мазмуни ва таҳлили 4. 11-синф геометрияси мазмуни ва таҳлили қолган тингловчилар ҳам 10-11 синф учун алгебра анализдан дарслик ҳамда геометрия китобини 10-11 синфга оид қисмини ўрганиб келишини топширилади. Семинар машғулоти пайтида аввалдан тайёрланган ўртоқлар ўз фикрларини айтадилар. Тингловчилар эса, тушунмаган жойларини сўраб оладилар. Берилган жавоблар эшитиб, таҳлил қилиниб, айрим қолдириб кетилган жойларини тўлдириб ўтиш зарур бўлади. Бунинг учун эса, маърузачи олдин 10-11 синфлар бўйича алгебра ва анализ асослари ҳамда 7-11 синф геометрия дарслигини 10-11 синфга доир қисмларини яхшилаб ўрганиб, асосий мазмунлари ва таҳлилларини кўриб чиққан бўлиш керак. Акс ҳолда тангловчилар олдида хижолат бўлиб қолиши мумкин. Шундай қилиб 10-11 синф алгебра ва анализ асослари ҳамда геометрия дарсликларининг асосий мазмуни ва таҳлили бўйича ўтказиладиган семинар машғулоти тингловчиларнинг фаол фикрларини умумлаштирилиб битта хулосага келинар экан.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. "Таълим тўғрисида" ги қонун. Тошкент-1997 йил 2. "ДТС-талаблари" Тошкент-1999 йил 3. 5-9 синф математика ва алгебра ўқув қўлланма, дарсликлари Тошкент- 2000 йил 4. 7-9 синф. Геометрия ўқув қўлланма дарсликлари. Тошкент-2000- 2002 йил 5. 10-11 синф. Алгебра ва анализ асослари дарслиги. Тошкент-1996 йил 6. 7-11 синф геометрия дарслигиЁ Тошкент-1996 йил 7. Математика дастури 8. www.ziyonet.uz

Похожие

Группа ва унинг асосий хоссалари

Халка ва унинг асосий хоссалари

Буль алгебрасининг асосий аксиома ва қонунлари

Узаро туб сонлар ва уларнинг асосий хоссалари

Шахсий компьютернинг асосий курилмалари ва ишлаш тамойиллари