Birlashgan Arab Amirliklari - Алгебра - Рефераты

Birlashgan Arab Amirliklari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

344 KB

Birlashgan Arab Amirliklari Reja:  Geografik o‘rni va chegaralari.  Tabiiy sharoiti va resurslari.  Tarixi.  Davlat tuzumi.  Aholisi va mehnat resurslari.  Xo‘jaligiga umumiy ta’rif.  Sanoati.  Qishloq xo‘jaligi.  Transporti.  Tashqi iqtisodiy aloqalari.  O‘zbekiston va Birlashgan Arab Amirliklari o‘rtasidagi munosa - batlar

Tayanch so‘z va iboralar: neft; tabiiy gaz; iqlim mintaqasi; emigrant; immigrant; erkin iqtisodiy hudud; neft quvurlari; Geografik o‘rni va chegaralari. Birlashgan Arab Amirliklari Arabiston yarimorolining sharqiy qismida joylashgan yeti arab davlatlari federatsiya sidan iborat – Abu-Dabi, Dubay, Ajiman, Ras-ul-Xayma, Umm-ul-Kayvayn, Sharja, Al-Fujayra. Janub va janubi-g‘arbda Saudiya Arabistoni bilan(457 km), shimolda Ummon bilan(410 km), shimoli -g‘arbda Qatar bilan chegaradosh. Shimolda sohillarini Fors ko‘rfazi(700 km), sharqda Ummon ko‘rfazi(90 km) suvlari yuvib turadi. Sohil bo‘yining uzunligi 1318 km. Mamlakatning umumiy maydoni – 83657 km². Poytaxti – Abu-Dabi. BAA juda qulay geografik o‘ringa egadir, chunki Fors ko‘rfazi bilan Hind okeanini birlashtiradigan suv yo‘li Ormuz bo‘g‘ozi BAAga tegishli. Bu shundan dalolat beradiki, BAA nafaqat geografik, balki xarbiy – stra tegik jihatdan ham juda qulay o‘riinda joylashgan. Tabiiy sharoiti va resurslari. Relyefi. Mamlakat hududining katta qismi tekislikdan iborat bo‘lib, cho‘l va sho‘hoklar keng maydonlarni egallaydi (⅔ qism). Sohilbo‘yi tekisligi asta-sekin ko‘chib yuruvchi qum dyunalari bilan almashinib boradi. Malakat g‘arbiy qismi sohilbo‘yining deyarli hamma yerida botqoqlashgan yerlar, shuningdek sho‘rhoklar bilan qoplangan cho‘kmalar(sabha) uchraydi. Eng katta sabha – Matti, Fors ko‘rfazi bo‘ylab 60kmga cho‘zilgan. Sharqda Hajar tog‘ tizmasi joylashgan. Eng baland cho‘qqisi Jabal-Yibir 1527m. BAA neft va tabiiy gazga boy. Asosiy neft konlari Abu-Dabi, Dubay amirliklarida joylashgan. Aniqlangan neft zahiralari 7mld.tonnadan ortiq. Geologik qidiruv ishlari natijasida mamlakat hududidan oltin, mis, temir, qo‘rg‘oshin va qimmatli uran konlari aniqlangan. Iqlimi va ichki suvlari. Mamlakat iqlimi tropik. BAAda yil fasllari unchalik ajralib turmaydi. Bu yerda faqat yoz va qish ajratiladi. Yoz maydan

oktabrgacha davom etadi, kunduzi o‘rtacha harorat +38+45ºC, iyul va sentabrda harorat +55ºCdan oshadi. Qish faslida esa(dekabr-aprel) harorat +20+30ºC issiq bo‘ladi. Ba’zan qishda kechasi Birlashgan Arab Amirliklari tabiiy xaritasi. -8-10ºCga tushib ketadi.Yillik yog‘in miqdori 70-100mm ni tashkil etadi, qor umuman yog‘maydi, faqat qishda yomg‘ir yog‘adi(dekabr-yanvar). Eng ko‘p yog‘in Ras-ul-Hayma amirligiga 250-300mm tushadi. Yozda Saudiya Arabistonidan esgan issiq shamollar ta’sirida qum bo‘ronlari bo‘ladi. Tabiiy suv manbalari BAAda umuman yo‘q. Shuning uchun suv bilan ta`minlash juda keskin muammo. BAAda Fors ko‘rfazi sohilbo‘yida bir nechta dengiz suvini chuchuklashtiruvchi zavodlar qurilgan. O‘simlik va hayvonot dunyosi. O‘simliklari cho‘lga moslashgan – yantoq, astrogal, qurg‘oqchilikka chidamli o‘tlar. Vohalarda yovvoyi va madaniylashgan daraxtlar xurmo, tamariks, aktsiya o‘sadi. Hayvonot dunyosiga boy emas. Eng yirik hayvonlari – chiyabo‘ri, g‘uzol, cho‘l tulkisi, quyon, turli xil kaltakesaklar va ilonlar. Fors va Ummon

ko‘rfazi baliqlarga boy – tunes, makrel, stavrida va boshqalar. Sohillarda qushlardan - chayka, flamingo, laylak, o‘rdak, g‘ozlar uchraydi. Tarixi. BAAning qadimiy va o‘rta asrlaridagi tarixi Ummon tarixidan ajralmagan holda, bu amirliklar uning bir qismi bo‘lgan, lekin uning ba’zi birlari, asosan Dubay va Sharja o‘zining mustaqilligi bilan farq qilgan. Amir - liklar Ummondan XVIIIasrning oxirida ajraldi. Mana shu yuz yillikda bu amiliklarning aholisi Fors va Ummon ko‘rfazida o‘rnashib olgan ingliz Ost- Indiya kompaniyasiga qarshi qurolli kurash olib bordilar, bunga inglizlarning keyinchalik mamlakatni “Qaroqchilar sohili” deb nomlashi sabab bo‘ldi. 1892- yilda Arabiston yarimorolining sharqiy qismida joylashgan arab dav latlari federatsiyasi Buyuk Britaniya bilan birgalikda Fors ko‘rfazi rayonida qaroqchilarga qarshi kurash maqsadida shartnomani imzolashdi. Birinchi jahon urushidan so‘ng BAA hududida milliy ozodlik harakatlari boshlanib ketdi. Bu yerda 50-yilda neft konlari qo‘lga kiritilgandan keyin bu harakatlar kuchayib ketdi. Dunyo mustamlakachilik tuzimi inqirozga yuz tutgan sharoitda Angliya hukumati 1968-yilda o‘zining sharqdan Suvaysh kanaligacha bo‘lgan, asosan Fors ko‘rfazi rayonidagi hamma bazalaridan harbiy kuchlarini olib chiqib ketishini e’lon qilishga majbur bo‘ldi. 1971-yil dekabrda oldingi Shartnomaviy Ummonning olti amirligi suveren davlat BAA tashkil qilinganligini e’lon qiladi. 1972-yil fevralda BAAga Ras-ul-Xayma amirligi qo‘shildi. BAA mustaqillikka erishgandan keyin oldingi protek torat haqidagi kelishuv “do‘stlik haqidagi shartnoma” bilan almash tirildi. Angliya BAAda o‘z maslahatchilarini saqlab qoldi va vaqti-vaqti bilan o‘zlarini qurolli kuchlarini almashtirish uchun amirliklarga kelib turish huquqini oldi. U harbiy bazalarini federatsiya hukumatiga rasmiy topshirdi va amirliklarga iqtisodiy hamda harbiy “yordam” berishni va’da qildi. 1971-yil oxirida BAA Arab davlatlari ligasining a’zosi bo‘ldi va BMTga qabul qilindi.

Davlat tuzumi. Markaziy hokimiyati maxsus vakolatlarga ega bo‘l gan amirliklar federatsiyasi. Federatsiyaga yetti arab amirliklari kiradi. BAA 1971-yil 2-dekabrda mustaqillikka erishdi. Mustaqillikka qadar u Buyuk Britaniya protektorati(qaram davlati) hisoblanib, uning oldingi nomi Shartnomaviy Ummon bo‘lgan. BAAga mustaqillik bergan kun (1971-yil 2- dekabr) milliy bayram – Federatsiyaning tashkil topgan kuni sifatida nishonlanadi. Ijro etuvchi hokimiyat Prezidentga hamda hukmdor larning Oliy Kengashiga tegishlidir. Amaldagi prezidenti shayx Xalifa bin Sulton Al- Nayyan(2-dekabr 2004-yildan). Aholisi va mehnat resurslari. Mamlakatning umumiy aholisi 6mln kishi(2009-yil), shu jumladan 1576472 kishi chet el fuqarolari. O‘rtacha zichlik 1km²da 35 kishi. Emiratlilar – 19%, arablar va eronliklar – 23%, janubiy Osiyodan kelganlar - 50%, g‘arbiy va sharqiy Osiyodan kelganlar – 8%. BAA fuqarolari aholining 20%ini tashkil etadi. Davlat tili – arab tili, shuningdek ingliz, fors, hind, urdu tillari tarqalgan. 96% aholi islom diniga e’tiqod qiladilar(ularning 16%i shiyalar), xristian va xindular 4%. Tug‘ilish har 1000kishiga 18ta,o‘lim har 1000 kishiga 3,79 ta(bolalar o‘limi har 1000 bolaga 16,68 ta). O‘rtacha umr qurish erkaklarda 71,84 yosh, ayollarda 76,86 yosh. Yosh tarkibi: 14 yoshgacha bo‘lganlar - 28,86%; 15 yoshdan 64 yoshgacha bo‘lganlar - 68,74%; 65 yoshdan katta bo‘lganlar - 2,4%. Mehnatga yaroqli axoli 1,4 mln.kishi (15 yoshdan 64 yoshgacha bo‘lgan - larning 75%i xorij fuqarolari). Aholining bandligi: xizmat ko‘rsatishda – 60%, sanoatda – 32%, qishloq xo‘jaligida – 8%. Yirik shaharlari: Abu-Dabi, Dubiy, Sharja. Aholining ⅔qismidan ko‘prog‘i o‘troq hayot kechiradi, ichki rayonlarda, asosan g‘arbda ko‘ch - manchi va yarim ko‘chnanchi qabilalar bor.

BAA uchun har doim qishloq xo‘jaligi va dengiz sanoatida, mavsumiy ishlarda qo‘shimcha ishchi kuchlariga ehtiyoj sezilganda imigratsiya xos bo‘lib kelgan. Neft konlarini intensiv qayta ishlash natijasida mamlakatda imigrantlar oqimi yana ham oshdi. Xo‘jaligiga umumiy ta’rif. Neft konlari ochilgunga qadar unchalik aholisi ko‘p bo‘lmagan bu mamlakatda asosan chorvachilik, palma yetish - tirish, baliqchilik va marvarid qidirish bilan shug‘ullanar edilar. Maravarid eksportidan Dubay amirligi mintaqaning yirik savdo markaziga aylandi, biroq sun’iy marvarid paydo bo‘lgandan so‘ng mahalliy savdogarlar oltin va qimmatbaho toshlar bilan shug‘illanishga o‘tib olishdi. Sanoati. BAA sanoatida neft asosiy o‘rinni egallaydi. Birinchi neft koni 1958-59-yillarda Abu-Dabi amirligida topilgan. 1962-yil neftning tijorat yo‘lida qazib chiqarish boshlandi. O‘sha vaqtda mamlakat Britaniya protek torati ostida bo‘lganligi sababli neft qazib chiqarishni ingliz kompaniyalari olib borar edi va mahalliy hukumatga ma’lum foizlar ajratar edi. 1975-yil neft qazib chiqarish tarmog‘ini milliylashtirish amalgam oshirildi va undan olinadigan daromad davlat budjetiga kelib tusha boshladi. 1966-yil Dubay amirligida ham neft konlari topildi. 1971-yil Britaniya qo‘shinlari mamlakat dan chiqarilib yagona davlat BAA tashkil topdi. BAA dunyo neft bahosining ko‘tarilishi bilan kichik cho‘l amirligidan hayot tarzi yuqori bo‘lgan davlatga aylandi. 1966-yil Abu- Dabi amirligi neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti “OPEK” ga a’zo bo‘ldi. 1971-yil amirliklarning yagona davlat bo‘ lib birlashishi natijasida OPEK ka a’zolik BAA ga o‘tdi. Mamlakat OPEK ka bir vakil bo‘lib a’zo bo‘lsada, har bir amirlik o‘z hududidagi neft qazib chiqarish, eksport qilish hajmini o‘zi belgilaydi. Neft va mineral resurslar vazirligining hukumronligi cheklangan bo‘lib, u faqatgina neft qazib chiqa rish tarmog‘i rivojlanishining umumiy yo‘nalishlarini belgilab beradi va uni rivojlantirishda cheklangan holda ishtirok etishi mumkin. Neftning yirik zahirasiga ega bo‘lgan Abu-Dabi amirligi o‘z

iqtisodiyotining rivojlantirish uchun katta sarmoyalarni jalb qilish siyosatini olib bormoqda. Asosan aero portlarga, yo‘llar qurilishiga,portlarni rivojlanishiga, bank va turistik tarmoq larga katta mablag‘lar sarf qilmoqda. Mamlakat iqtisodiyoti neftga tobelikni kamaytirish maqsadida diversifikatsiyaga yo‘naltirilgan ko‘pgina loyihalarni amalga oshirmoqda. Mamlakatdagi qulay investitsion iqlim ko‘pgina chet el kompaniyalarini jalb etmoqda. Mamlakatdagi har 55-odam millioner, davlat yosh oila quruvchilarga $100ming to‘yana beradi, arab ayoli har bir tug‘ilgan farzandi uchun $20ming va yer uchastkasi oladi. Shuning uchun shunday maqol yuradi “har bir arab neft konining egasi bo‘lib tug‘iladi”. O‘z kuchi bilan moliyaviy jihatdan o‘zini ta’minlay olmaganlarga davlat o‘z hisobidan uy qurib beradi, yoshlarni xorijda o‘qish sarf-xarajatlarini o‘z zimmasiga oladi. So‘ngi vaqtlarda neft qazib chiqarish va neftni qayta ishlash sanoati ning hissasi YAIMda asta-sekin kamayib bormoqda va o‘z o‘rnini ko‘ch mas mulk, savdo, qishloq xo‘jaligiga bo‘shatib bermoqda. Mamlakat o‘zi ning oziq- ovqatga bo‘lgan ichki ehtiyojini faqat chorak qismini qondiradi, shuning uchun qishloq xo‘jaligiga qo‘yilgan investitsiyalar hajmi katta. Investitsiyalar birinchi navbatda suvni chuchuklashtiruvchi zavodlar qurili shiga kelib tushmoqda, bu esa nafaqat dala va bog‘larni suv bilan ta’min lash, balki o‘tqizilgan daraxtlarni sug‘orish imkonini beradi. Sayyohlik milliy daromadda yuqori o‘rinlarni egallaydi, sayyohlarga xizmat ko‘rsatish darajasi eng yuqori yevropa standartlariga javob beradi. Hozirgi vaqtda Rossiyadan sayyohlar oqimi bir yilda 250ming kishini tashkil etmoqda. Biznes va sayyohlikning rivojlanishi amirlikda qurilish ning shiddat bilan avj olishiga turtki bo‘ldi. Abu-Dabi va Dubay shahar laridagi osmono‘par binolar va besh yulduzli mehmonxonalarga milliard lab dollarlar ajratilmoqda.

Dubay amirligining iqtisodiyoti ishlab chiqarish tarmoqlariga shuning dek, mintaqadagi savdo aloqalarini rivojlantirishga qaratilgan. Abu-Dabi amir ligi esa aksincha, uning rivojlanishi asosan neft qazib chiqarishga qaratilgan. Abu- Dabida yiliga 2,5-3mln.tonna neftni qayta ishlovchi zavod qurilgan. Neftdan tashqari BAA yer osti tabiiy gaz resurslariga ham boy. Zahiralari 6,06trl.m³. Eng yirik konlari Abu-Dabi, Dubay, Sharja amirlik larida joylashgan. Tabiiy gaz IESlarda yoqilg‘i sifatida ishlatiladi, lekin uning katta qismi eksport qilinadi. Ba’zi shimoliy amirliklar esa tog‘-kon sanoatini rivojlantirishga yo‘naltirilmoqda. 1979-yil “Mina Jabal-Ali”da alyuminiy zavo di ochilishi bilan Dubay amirligining sanoati rivojlana boshladi. Agar zavod 1982-yil yiliga 130ming tonna alyuminiy ishlab chiqargan bo‘lsa, 1991-yil qayta ta’mirlangandan so‘ng yiliga 290ming tonna alyuminiy ishlab chiqara boshladi. Asosiy sanoat shov-shuvi 1985-yil “Mina Jabal-Ali” shah rini erkin iqtisodiy hudud deb e’lon qilingandan so‘ng boshlandi. Birinchi yildayoq 40ga yaqin korxonalar ro‘yhatdan o‘tdi. 2008-yilda esa bu yerda 2800ta firmalar faoliyat yurita boshladi. Amirlikda erkin iqtisodiy hududda faoliyat ko‘rsatayotgan chet el firmalariga nisbatan bir nechta qonunlar qabul qilingan: ular mulklarga 100% egalik qilib, kapitallarini erkin olib kirish va olib chiqishga ruhsat berilgan hamda importga bo‘lgan barcha soliqlar va bojlar bekor qilingan. Shimoliy amirliklarning sanoati yengil sanoat korxonalariga ixtisos lash - gan. Bu yerda mebel, turli idishlar, plastik mahsulotlar, portlovchi moddalar hamda sement ishlab chiqariladi. Ras-ul-Xayma amirligida dori-darmon zavodlari faoliyat yuritadi, lekin asosiy e’tibor qurilish sanoatiga qaratilgan. Bu yerda sement, qurilish toshlari hamda asfalt zavodlari faoli yat yuritmoqda. Fujayra amirligi ichki bozorni marmar, ohaktosh, sement, asbest va qurilish bloklari bilan ta’minlaydi. Umm-ul-Kayvayn amirligi mahsulotlarni harid quvvatidan ortiqcha ishlab chiqargani uchun 1990- yillarda ancha inqirozga uchragan. U ham qo‘shni amirliklar kabi qurilish

sanoatini rivojlantirganligi va bozor qurilish mollariga to‘la bo‘lganligi uchun amirlik katta zarar ko‘rdi. YaIM ning sanoatdagi ulushi – 52%, xizmat ko‘rsatishda esa – 45% ni tashkil etadi. Qishloq xo‘jaligi. Qishloq xo‘jaligi mamlakat YaIM da 3%ni tashkil etadi. Yagona davlat bo‘lib tuzilgandan beri hukumat qishloq xo‘jaligini rivojlantirishga katta e’tibor berib, uni rag‘batlantirmoqda. Ekin ekiladiga may - donlar hududining 10%ini tashkil etadi. Qishloq xo‘jaligiga yaroqli yerlarga Al- Fujayra, Ras-ul-Xayma amirliklari boy. Ular tog‘ etaklarida joylash ganligi uchun suv bilan yaxshi ta’minlangan. Dehqonchilik hamma yerda sun’iy sug‘orishga asoslangan. Donli ekinlardan bug‘doy, tariq, makkajo‘xori, meva lar poliz ekinlari, sitruslar, sabzavotlar, texnika ekin laridan – tamaki, paxta, yetishtiriladi. Asosiy yetishtiradigan ekini xurmo, u aso san vohalarda va sohil bo‘yida yetishtiriladi. Mahalliy hukumat fermer larga subsiydiyalar bermoqda: o‘g‘it va ko‘chatlar narxini 50%ga kamayt moqda, qishloq xo‘jalik mashina larini fermerlarga xarid qilishga yordam bermoqda. Qishloq xo‘jaligini rivojlantirish uchun to‘sqinli qiladigan omillar quyidagilar: 1. iqlimning quruq va issiqligi; 2. hosildor yerlarning kamligi; 3. vaqti-vaqti bilan chigirtkalar yog‘ini; 4. aynan chuchuk suvning yo‘qligi. Qishloq xo‘jaligining serunum rivojlantirilishi yer osti suv resurs larining kamayib ketishiga va yerlarni sho‘rlanib ketishiga olib kelmoqda. Shu sababli ko‘pgina fermerlar o‘z faoliyatini to‘xtatishga majbur bo‘l dilar. Mamlakatni ko‘kalamzorlashtirishga katta ahamiyat berilyapti. Biror-bir zavod yoki fabrika atrofida 200-300ga bog‘ tashkil qilish shart. Chorvachilikda yirik shoxli qoramollar faqat Ras-ul-Xaymada boqi ladi, mayda shoxli mollar asosan tog‘li rayonlarda boqiladi.

Ko‘chmanchilar xo‘jalik ishlarida tuyalardan keng foydalanishadi. Sohilbo‘yidagi aholining asosiy mashg‘uloti baliqchilik, marvarid, karallar olish bilan shug‘illanadi. Fors ko‘rfaziga neft va neft mahsulotlari to‘kilishi natijasida suvning ifloslanishi oqibatida baliq ovlash kamayib bormoqda. Yirik shaharlar atrofida parrandachilik rivojlangan. Transporti. Avtomobil yo‘llarining umumiy uzunligi 4835km. Temir yo‘llari umuman yo‘q. Yirik portlari: Ajiman, Umm-ul-Kayvayn, Al-Fujayra, Mina-Rashid, Mina-Sakr, Mina-Holid, Mina-Zayid. Neft quvurlarining uzunligi – 830km, tabiiy gaz quvurlarining uzunligi – 870km. 40 ta aeroporti bor, shulardan eng yiriklari Abu-Dabi, Dubay, Sharja. Tashqi iqtisodiy aloqalari. Eksporti neft – 45%, tabiiy gaz, baliq, tamaki, xurmo, marvarid, teri xom ashyosi. Importi – sanoat mahsulotlari, transport jihozlari, ximikatlar, oziq-ovqat, qurilish materiallari. Hamkorlari – Yaponiya, AQSH, Buyuk Britaniya, Italiya, Germaniya, Janubiy Koreya, Hindiston, Ummon. O‘zbekiston va Birlashgan Arab Amirliklari o‘rtasidagi munosa - batlar. 1992-yil 25-oktabrda ikki davlat o‘rtasida diplomatik aloqalar o‘rna tildi. 1992-yilda O‘zbekiston konsulxonasi Dubay shahrida o‘z faoliyatini boshladi va 1994-yildan bu umumiy konsulxonaga aylantirildi. 1997-yil mayida O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirining o‘rinbosari B.Parpievning Du bay ga qilgan tashrifi chog‘ida “O‘zaro hamkorlik memorandumi” imzolandi. O‘zbekiston Tashqi ishlar vaziri A.Komilovning ikki tomonlama kelishuv laridan keyon “O‘zbekiston va BAA o‘rtasida havo yo‘lini ochish to‘g‘risida” kelishuv imzolandi. ”O‘zbekiston havo yo‘llari” milliy aviakompaniyasining Toshkent- Sharja-Toshkent havo yo‘li 1992-yil fevral oyida ochildi va muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. 1998-yil may oyida Toshkentda Arab savdo ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tdi. Bu ko‘rgazmada Fors ko‘rfazi hamda BAAdan kelgan korxona vakillari qatnashdi va bir qancha foydali kelishuvlar imzolandi. Shuningdek, bir

paytning o‘zida Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi muntazam ravishda seminarlar uyushtirib turdi. O‘zbekiston BAAga asosan qora metal, turli xil xizmatlar va o‘g‘it eksport qilsa, BAAdan o‘ziq-ovqat mahsulotlari, kiyim- kechak, elektronika qurilmalari, mebel import qiladi. Hozirgi kunda ikki davlat o‘rtasida turizm sohasi ham rivojlanib bormoqda.

ADABIYOTLAR RO‘YXATI. 1. Алиев М. Г. , Ишанходжаева Д. А. , Хачиев Г. А. Экономи ка и финанс ы регионов мира в цифрах сравнения. – Т. , 2003. 2. Вавилова Е. В. Экономическая и социальная география мира. Учебное пособие. – М. , 2006. 3. Soliyev A . , Muhammadaliev R . . Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya asoslari. –T., 2005. 4. Soliyev A., Ahmedov E., Muhammadaliyev R. va b. Mintaqaviy iqtisodiyot. O‘quv qo‘llanma. – T. : Universitet, 2003. 5. Социально – экон омическая география зарубежного мира. Под ред В. В. Вольского –М.: Крон-пресс, 2003. 6. Социально – экономическая география зарубежного мира. – Дрофа , 2001. 7. Энциклопедический справочник Страны мыра. – Смоленск : Русич , 2002. 8. Страны и на роди. Восточная и централная Азия. –М.: Мысль 1982. 9. Страны и народи Юго-Восточная Азия. –М.: Мысль, 1982.

Похожие

Matematikaning rivojlanish davrlari

Matеmatikaning asosiy rivojlanish bosqichlari. Hozirgi zamon matеmatikasining tarkibi, ahamiyati va tadbiqlari.doc

Islom mamlakatlarida matematika

Hisoblash matematikasi fanining axamiyati. Masalani ehmda echish bosqichlari

Qadimgi qo′lyozma asarlardan o′quv jarayonida foydalanish bo′yicha uslubiy qo′llanma