ZEBI, ZEBI, ZEBONA... - Литература - Рефераты

ZEBI, ZEBI, ZEBONA...

Загружено в:

10.09.2022

Скачано:

0

Размер:

2109 KB

Zebi, Zebi, Zebona... “Muloyim qo`llarda ivib, suvga aylangandan keyin go`zal ko`zlarning supasida yonboshlashni muncha yaxshi ko`rar ekan bu ko`kat...”- sezasizmi, adib o`sma bo`lib yaralmaganiga o`kinayotganday, o`kinchini sizga-da yuqtirayotganday; “ko`z ustiga” degan ibora bizda rasm emas-u, birodarlarimiz tojiklarning “ba chashmi”si — e`zozning yuksak ifodasi! Adib o`sma bo`lib yaralmaganiga o`kinmoqda, dedik, voh! — niyat ketgan ekan: o`smaday ezg`ilandi-ya... inshoolloh, endi ko`z ustiga ham chiqar... “Har yil keladigan bahor sevinchi yana ko`ngullarni qitiqlay boshladi. Yana tabiatning dildiragan tanlariga iliq qon yugurdi...”- roman boshlanishidagi lirik tabiat lavhasidanoq Cho`lpon-shoir bo`y berib turadi: “ko`nglingizni qitiqlab” zavqlantirmoq bo`ladi sizni. Boshdanoq sizni go`zallikka oshufta etib, ko`nglingizda ajib bir iliqlik paydo qilgachgina o`zining suyuklisi — Zebini ro`baro` qiladi sizga. Zebiday farishtani yaratib qo`yib, unga yana samimiy- beg`araz munosabatda bo`lish osonmas — shaydo ko`ngilgina uhdasidan chiqadi buning! Adib Zebini tasvirlarkan, so`zlaridan hayratga yo`g`rilgan mehr ufurib turadi... Uzoq yo`lga otlanishi kerak bo`lgan o`rtog`ini kutdirib qo`ygani, ustiga-ustak o`zining tashvishi bilan bo`lib mehmonini unutganidan Zebi hijolatda, “o`rtog`ini uzr aytib qarshi oldi: - O`rtoqjon, otam ovradda o`tirib qoldi shekilli, shunaqa odati bor. Endiyoq kirib kelsa kerak. Xafa bo`lmang-a?” Qizning andisha to`la nigohini tuyasiz, gaplarini eshitganday bo`lasiz, “Nahot sizdan-da xafa bo`lish mumkin?” degan hayolda o`tirganingizda, adib “Xafa bo`lmang-a?” deb turganida Zebining yuzini ko`rish kerak edi!”-deb qoladi. Alam qilib ketadi sizga, adib esa ayni shuni istaganday, “men ko`rdim, siz esa- yo`q!..” demoqchiday. Basma-basiga Zebini bir ko`rish istagida yonasiz, ne tongkim, adib uning qiyofasini chizmagan: siyrat bor-u, surat yo`q! Quvlikni ilg`amaysiz-da, Zebini ko`z oldingizga keltirishga tirishasiz. Kimdir bir umrlik armoni — ilk sevgisini, kimdir xayolida ardoqlab, uchratishini orziqib kutgani

malakni qo`yadi uning o`rniga: “Bir qo`lida supurgi, bir qo`li tizzasida, supurgi ham yerdan uzib olingan emas, faqat bosh yuqori ko`tarilganu — butun vujud...” sizning ixtiyoringizda! — entikib ketasiz, Zebi yana ham qadrdonroq ko`rinadi ko`zingizga, vujudingizning bir qismiga aylanadi — “yuqtirish” san`ati o`z ishini qiladi. O`zingiz sezmagan holda qahramon olamiga kirib qolasiz, endi uning hech bir harakati nigohingizdan qochib qutulmaydi. Ana, Zebi go`yo Salti bilan gaplashayotibdi-yu, ko`z qiri otasida: “Enam avray olarmikan? Otam ko`narmikan?” — ko`nglida qildekkina umidi boru, o`zi shuning ustida turibdi... tilida otasidan noliydi-yu, dilida unga yolvoradi. Shu mahal Salti kulib yubordi: essizgina, otasi endigina hovridan tushib, “yuborsammi, yo`qmi” deya o`yga ketgandi-ya... “- Voy anavi qizni! Yana beshbattar qilasiz ishni!” Bu hitobda o`pka-gina ham, o`kinch ham, yo`qqa chiqishga kelgan umid armoni va ham uning hosilasi sifatida to`kilmoqqa har dam shay ikki tomchi yosh ham... qo`ying-chi — hammasidan bor! Zebining Saltiga boqqan tubsiz ko`zlarida, chimirilgan qoshlarida ko`rasiz bularni... latofatidan sehrlanasiz. Qiz dilidagi iztiroblarni sezasiz, sezsangiz-da shu holatning uzoqroq davom qilishini tilaysiz: boshqa bir bokirai yakto aytmoqchi, “Zaynab bilan janjallashishning o`zi bir huzur va janjaldan bo`shalgach, qayin otamning qarshisiga o`tirib nasihat eshitish undan ham yaxshi huzur...” — tushunish ham kechirish mumkin bo`lgan xudbinlik!.. Arava ham keng-mo`lgina ekan: sizga ham joy topila qoldi, shoshib bir chekkaga o`tirib oldingiz — Zebidan ko`z uz(ol)maysiz. Ana, qizlar uni qistovga olib, qo`shiq aytishga undashadi: dilingizda ularga qo`shilasiz-u, tilingizga chiqarishga iymanasiz — nedir imkon bermaydi sizga... Salti esa bilganidan qolmaydi: “-...Bu yer tola joy bo`lsa, odam asari bo`lmasa, kechasi qorong`i bo`lsa. Bir-ikki juft aytib bermaysizmi? - Nomahramga eshittirib-A?” Zebining o`rtog`iga ilkis o`girilganini, ko`zlari bir qadar chakchayib, qoshlari chimirilganini tasavvur qiling-da, keyin eshiting bu gapni! Umid

qilamizki, yuklamaga tushayotgan URG`U qiz qanday andishalarga borib o`tirganini sizga anglatdi, siz uni tushundingiz, o`rtoqlari esa... Ular kuldilar: “- Shu ham nomahram bo`libdimi? - Shu O`lmasjon-a? - Nomahram o`la qolsin?..” Zebiga qaraysiz: bechora, bir tomoni, shu gapni aytganidan pushaymon, boshqa tarafi, gapini mundayroq tushunganlariga xafa — yuzlari hijolatdan lovullaydi, lablari cho`chchayib, ko`zlari pirpiraydi... Qiz bir lahzagina o`girildi, sassizgina to`kilgan tomchi yoshni sezdingiz — birov bilmadi: “... bir tomchi ko`z yoshingizga arzitdimmi?” — o`kinasiz, to qizlarning yallasiga Zebining “tiniq, g`uborsiz, jonon piyoladay jaranglagan” ovozi qo`shilmaguncha dilingiz vayron — tomchi yoshning yuki bosib turadi!.. Zebi tasvirida Cho`lpon chinakam evrilish (perevoploheniye) san`atini namoyon qiladi: qahramonining “ichi”ga (berilib o`ynayotgan aktyor singari) kirib oladi-da, sirtdan tasvirlaydi. Adibni rassomga mengzasak, qahramonining muayyan vaqtdagi holatini qog`ozga tushirishga shoshilganday, qilqalamini tez-tez yurgizib, punktirlar bilanoq chizib qo`yadi: “Ana, kamini o`zingiz to`ldiring!” — yuqorida tasavvurga erk berganimiz o`z chizgimizni tortishga bir urinish, xolos. Suyukli qahramoni ma`naviyatini akbaraliyu miryoqublar ma`naviyatiga qarshi qo`ygan adib Zebi bilan O`lmasjon munosabatini sirli- romantik ruhga chulg`aydiki, intim sahnalarning hozirgicha talqiniga o`rgangan kitobxonga bu narsa o`ta tiyiqlik, jo`nlik bo`lib tuyulsa ehtimol. Buning ziddiga inonmoq uchun shu xususda ozroq to`xtalish joiz. Zebiday qiz ko`ngliga muhabbat oralamasligi mumkin emasday, shu bois ham O`lmasjon paydo bo`lishi bilan kitobxon ajib sergak tortadi, gaplaridan, raftoriyu xatti-harakatlaridan nenidir uqmoqchiday diqqat bilan kuzatadi uni: “Qizlar jim edilar. Aravakash zerikdi shekilli astagina ashula boshladi. Uning ashulasi xom xirgoyidan nariga o`tmagandan keyin Salti ko`tarildi: - O`lmasjon, bormisiz? Durustroq aytsangiz-chi! Saltining yana bir o`rtog`i — Qumri uning so`zini quvvatladi:

- Ha, rost, shunday yaxshi ovozingiz bor ekan, sho`x-sho`x aytmaysizmi? Keng dalada qancha qo`ysangiz, shuncha ketadi varanglab... Yigitcha kuldi. U qorong`ida sekingina orqasiga qayrilgan edi. Orqa safdagi qizlar chimmatini ko`tarib o`tirganlaridan ularning yuzlarini sal-pal ko`rsa bo`lardi. Kulumsirab turib qizlarga biroz qaragach: - Orangizda dang`i ketgan ashulachingiz turib menga osilganlaring qiziq!- dedi.- Biz “suv bo`lmasa tayammum”ga yaraydigan ashulachilardan...” O`lmasjon Zebining ta`rifini, ehtimol, qo`shig`ini ham eshitgan va unga ertaklardagi kabi g`oyibona oshiq bo`lgan bo`lsa ne ajab?! Cho`lpon buni ochiq aytmaydi, ishora qiladi xolos: O`lmasjonga “sho`x-sho`x ayting” deyishmoqda, demak, u mungli kuylayapti. Sevgilisining shunchalar yaqin ham uzoqligidan emasmi bu mung?! Orqa safdagi qizlarga kulumsirab turib biroz qarab qolgani (birovning diydoriga to`ymoqchiday), “dang`i ketgan ashulachi” haqida yurak yutib gapirgani-chi?! “Shu choqqacha (ya`ni, boshqa qizlar kuylaganida- D.Q.) yor-yorga quloq berib, indamasdan otini asta-asta qamchilab ketayotgan aravakash”ning “bu ovoz chiqishi bilan og`ir bir “uh” tortgani” sharq ertaklaridagi oshiqni eslatmaydimi?! Yozuvchi dilni dilga payvndlagan LAHZA tasvirida so`zga xasislik qiladi. Poyloqchi kampirning qilig`ini ko`rib, “Zebi kamoli xayron bo`lganidan aravakashning nomahramligini ham unutib, haligi tangirqash nazari bilan unga qaradi. Bu vaqtda oy anchagina yuqori ko`tarilib qolgan edi. Yosh yigitning bu yosh va shirin tabassumini oy yorug`ida alayna ko`rib olgan yosh qiz, butun badanlaridan muloyimgina durkirash kechganini payqadi va qizarib, teskari qayrildi...” Qizning “badanlaridan muloyimgina durkirash kechgani” “erkak zoti bilan birinchi marta bu xilda uchrashgani”dangina emas — O`lmasjonning ko`zlarida porlagan ishq o`tining taftidan! Zebining “bittasi o`zimizning aravakash” degan gapni eshitiboq bezovta bo`lgani, kimsan Razzoq so`fining qizi ekanini, nainki buni, atrofida neki bo`lsa unutib, unga tomon intilgani ham shundan. Zebi bilan O`lmasjon ikki joyda ikki og`izdangina gap olishadi-yu, adib shunga ham dunyo-dunyo ma`no yuklaydi: “Ikkalasi ham anchagacha jim

qoldilar. Qaysi biri oldin gap boshlashini va nima deyishini bilmasidi. Nihoyat, yigitcha bir gap topgan bo`ldi: - Bugun sahar... aravani qo`shamanmi? - Nimaga?” Qizning mas`ud damlarni imkon qadar cho`zish istagi, tashvishiyu umidi, qo`rquviyu o`tinchini o`zida jamlab, nogoh bo`g`zidan otilgan “nimaga?”si — o`ziga xos dil izhori, buni tushunganidan bo`lsami, O`lmasjon quvonadi, xo`jayinidan qarzdor bo`lishini, busiz ham nochor oilasini qiynab qo`yishi mumkinligini o`ylab ham o`tirmay, munosib javob aytadi: “Xayr, mayli sizlar (SIZ -D.Q.) qachon qo`sh desanglar shunda qo`shaman”. Enaxonning soddagina onasi Zebi haqida aytgan: “Bir rahmdil, bir oqko`ngil, bir ilinchakki, bu zamonning yosh-yalangi orasida kam topiladi. Shuncha joydan kelib, shuncha kundan beri poylab yotgan bechora aravakash bolani boshqa qizlarning bittasi ham esga olmadi, yo`qlamadi; doim yo`qlab, xabar olib turgan Zebixon bo`ldi” - gaplaridan anglashiladiki, ikki yosh tez-tez diydorlashib turgan, lekin Cho`lpon tafsilotlardan qochadi: shabnamiy sof tuyg`uni nafaqat bizning, o`zining-da nigohidan asramoqchi bo`ladi. O`zining maftunligi orqasida kitobxon nazdida Zebini osmonlarga olib chiqqan adib, uni yana sezdirmaygina yerga olib tushadi: sevgisining intihosini nurli ko`rolmagan, shu bilan birga undan kecholmagan qizning iztiroblari — narvonning ilk pog`onasi. Mingboshi sovchilari rizolik olgach, “suratday, jonsizgina sudralib” yurgan qiz tamomila yer farzandi ekaniga imon keltirasan kishi. Qizning iztiroblari bejiz emasligi Aakbaraliga adib bergan ta`rifdan, xususan, mehmondorchilikdan qaytayotgan qizlarning “mingboshi - to`grisida gap ochilganda achchiq jirkanish bilan: “davlati boshida qolsin! “deya qichqirgan”laridan (shu gapni aytayotgan Zebini bir tasavvur qiling-a!) anglashiladi. Baxtidan sarxush Kumushbibining “Kishi davlat uchun erga tekkandan yerga tegsin...” deya sevib sevilmagan Zaynabning shusiz ham sadpora bag`rini tilmoq bo`lganini eslarsiz?! Unday bo`lsa, Zebining yig`i-sig`idan nariga o`tmaganini ko`rgan “Xujum”chi qizlarning “kurashsang bo`lardi-ku!” deya burunlarini jiyirib, malomat qilishlarini ham tasavvur qila olasiz. Yozuvchi bu kabi

malomatlarni nazardan qochirmaydi, shu bois kitobxonni ham, qahramonini ham “ko`nish”ga obdon tayyorlaydi: otasining oppoq soqoli bilan ko`z yoshlarini oqizib qarg`ashlari, “munday qarg`ashlarning ortuq darajada qo`rqunch ekanini har og`izdan eshita-eshita” o`sgan qizga ta`sir etmasligi mumkin emas; o`zi tufayli onasining, shundog`am umri azobda o`tayotgan ayolning, chekkan sitamlari yuragini ezishi tabiiy; kundoshlarining sa`y-harakatlari, negadir atrofdagilarning bari “shu”ni istashi “ojiz, irodasiz, ayanch va yakkabosh” qizni sindirishi aniq edi. So`fining tarbiyasida o`sgan qiz o`zini halok etmoq nechog`li og`ir gunoh ekanini biladi! — osmon uzoq, yer qattiq, — uning uchun bittagina yo`l bor — ko`nish. Shu bois ham adib: “Mamlakatning qizg`in quyoshida tez yetilgan tan bechora qizning mayus ko`nglini o`z issiq quchog`iga oldi”,- deydi-yu, gapni muxtasar qiladi. Aytmoqchimizki, Cho`lpon A.Qodiriy kabi “aynan men yozganchadir!” deya hayqirishga haqli, chunki u “ibratli qahramon” yaratgandan, real insonni kursatishni afzal biladi. Zebi xaqida xam bir chekkasi “kundosh balosining namoyon qurbonidur” deyish mumkin. A.Qodiriy “o`quvchining qimmatli vaqtini ayagani, qalamini ham bu g`idi-bididan ozod qilishni muvofiq ko`rgan”idan kundoshlar mojarosiga to`xtalmaganini aytsa, Cho`lpon bu haqda ancha mufassal yozadi. Diqqatimizni tortadigan narsa — Zebining kundoshlar davrasidagi xatti-harakati ham uning xarakter mantiqiga mosligi. Sultonxon arizachi kampir bilan suhbat qurganida, katta kundoshlar burunlarini jiyirishadi: “- Ana, topishib ham ketdi! -dedi Xadichaxon ichkaridan. - “Pes pes bilan... qorong`ida!”- dedi Poshshaxon. - Hay ana u xotinni. Nega unday deysiz? Nafasingiz qursin! Bu Zebining ovozi edi.” Sizu biz bilgan Zebining ayni shunday deyishi naqadar ishonarli! Qiz katta kundoshlari kutganiday Sultonxonga ashaddiy dushmanim, deb qaramaydi, aksincha, samimiy yaqinlikka intiladi. Sultonxon bosinqirash bahona uyga ko`chmoqchi bo`lganida, Poshshaxon “Eri yo`q sovqotib qolgandir, sho`rlik” deya nishini sanchsa, Zebi: “Qirov ham tushib qoldi o`zi. Yaxshi qilasiz, jonimni

qoqay!”-deydi. To`g`risi, Poshshaxonning kesatig`i o`rinli, chunki u kundoshi fe`lidagi bejolikni fahmlagan, lekin Zebimiz kishi xatti-harakatini yaxshilikkagina yo`yib o`rgangan. Uning samimiyati dushman kayfiyatidagi Sultonxonni ham rom etgani bejiz emas: “Shu “jonimni qoqay” so`zi Sultonxonning qulog`iga allaqanday shirin eshitilib ketdi... Sultonxon o`z kundoshini mahkam quchoqlab o`pdi”. Zebi mingboshi xotinlari orasiga ajib bir musaffolik olib kiradiki, buni adib juda katta mahorat bilan ko`rsata bilgan. “Tabarruk suv”ga zahar solib chiqqan Poshshaxonning rang-ro`yini ko`rgan Zebi shubha gumonga borib o`tirmaydi, butun vujudidan tashvish yog`ilgani holda: “nima bo`ldi, jonim, sizga? Shamollab-netib qoldingizmi?”- deydiki, Poshshaxonning o`sha suvni o`ziyoq ichib yubormaganiga, shunga bardoshi yetganiga lol qolasiz. Zebi olib kirgan musaffolik chaqmoqdan keyingi havo musaffoligiga o`xshamaydimi? Andishamizni ochiqroq aytaylik: Zebi, tuhmatga qolmaganida, kundoshlari taqdirini takrorlamas edimi? O`zimizga qarshi borayotganday bo`lsak- da, ayrim mulohazalarni aytib o`tish joiz. Zebi zohiran taqdirga tan bergani bilan, ko`ngli hamon tinchigan emas, shu boismi, o`zini ovutishga intiladi: “O`v, qiz bolaning peshonasi qursin! O`zi xohlab erga tegarmidi? Meni otam shu qari odamga berdi deb koyiyman; munga bermasa kimga berardi? O`zim suygan yigitga berarmidi, qalay? Tantiligi tutib ketganda eshonboboga berib yuborardi... U mundan beshbattar!” Anglash mumkinki, qiz o`zini tamomila “ko`nish”ga chog`layapti, zotan, shundagina alamlari bosiladi — xotirjamroq yashay boshlaydi. Xolis aytsak, Zebining bu harakati maqsad-mohiyatiga ko`ra Sultonxonning “satanglarga oshno bo`laman” deganiga yaqin — ikkalasi ham taqdir yukini yengillatmoq istagidan yuzaga keladi. Ha, Zebining taqdiri kundoshlari taqdiriga uyqash, Cho`lpon ham, nazarimizda, shunga ishora qilayotgandek: Sultonxonning ota-onasi haqidagi gaplar, mingboshining “kenja”siga nisbatan soviy boshlagani, nihoyat, “u kishanli jamiyatda... xotinni quldan battar xo`rlovchi muhitda, xotin chor-nochor xiylaning ustozi bo`ladi” deyilishi fikrimizning dalilidir. Aytmoqchimizki, Cho`lpon Zebini kundoshlar orasiga birmuncha “singdirib” yuborish bilan umumlashtirishga

intilgan: faqat Zebisi haqida emas, umuman ayollar taqdiri haqida qayg`ur(tir)gan, zebilarni sultonxonu poshshaxonlarga aylantiruvchi muhitni la`natlagan. Poshshaxon-ku Zebini zaharlamoqchi edi, bas, mingboshining o`limida kim aybdor? Savol o`rinsizday, shunday bo`lsa-da, adib Zebini zig`ircha bo`lsin gumondan holi qilishga intiladi, bunga erishadi ham: “Orada qancha uxlagandir, o`zi ham bilmaydi (demak, juda qattiq uyquda bo`lgan - D.Q.), besaranjom bir qichqiriq (diqqat qiling: Zebi qichqiriq ma`nisiga yetgani yo`q - D.Q.) bilan uyg`ondi: - Suv! Suv! - deb qichqirardi mingboshi. Zebi uyqusirab kelib, yana fonarni balandlatdi. Ungacha mingboshining qo`rqunch ovozi yana ko`tarila tushdi: - Sintaloqni qizi, suv deyman (Zebining hamon uyqusi ochilmaganidan mingboshi yana takrorlamoqda - D.Q.) ! Suv! Yuragim kuyib ketdi... Yonib ketdi! Suv! Suv! Zebi shoshib qoldi; borib choynakdagi “tabarruk” suvni qo`liga oldi...” Poshshaxon Zebi “tabarruk” suvni birovga tutmasligiga butkul ishongan, shu bois ham unga zahar solgan. Cho`lpon fojia tafsilotlarini shu qadar jonli tasvirlaydiki, Zebining ayni shunday harakat qilishiga ishonasan, inson psixologiyasini a`lo darajada bilgan va qog`ozga tushirolgan adib mahoratiga tahsin o`qiysan kishi. Sud jarayoni tasvirini o`qirkan, kitobxon yana o`sha o`zi bilgan bolalarcha sodda-beg`ubor Zebini topadi, uning taqdiriga kuygani holda, o`zini samimiy kulgidan tiya olmaydi: “Zebi xuddi o`yinda sherigiga araz qilgan boladay, teskari burilib oldi. U indamay turganidan sud raisi yana so`z oldi: - Yaxshilab tushuntiringiz: yuzini ochmasa sud majlisini olib borolmayman. - Olib borolmasa mayliga...- dedi Zebi.- Bilganini qilsin!” Kulmay bo`ladimi?! O`z manfaatlari yo`lida farishtadek beg`ubor narsani qurbon qilmoqchi bo`lganlardan nafratlanmay bo`ladimi?! Bu o`rinda kitobxon bir lahza bo`lsin andishaga borishi, “juday-la bo`rttirib

yuborilmaganmi?” deya o`ylab qolishi mumkin. Shu bois ozroq mulohaza yuritishga zarurat sezamiz: ma`lumki, roman boshlanishidan Zebining atigi o`n besh yoshlardagi qizcha ekani anglashiladi, uning keyingi harakatlari yetuk qizlar kabi bo`lganidan, kitobxon buni nazardan qochirgan bo`lsa ehtimol. Bu narsa xarakter mantig`iga zid emasmi? Fikrimizcha, yo`q! Kampirlardan eshitganimiz bor: arazlab “ketaman”ga tushgan kelinlarini qo`g`irchoq sovg`a qilib ovutgan qaynonalar bo`lgan ekan. Aytmoqchimizki, “do`ppi bilan ursa yiqilmaydigan” qizlar balog`at yoshida hisoblangan vaqtda, ularning ruhiy taraqqiysi ham shunga mos bo`lgan: xali bolaligi bilan xo`shlashib ulgurmagan go`dak “bir uyning egasi” bo`lishga ruhan hozir bo`lgan. Ruhiy rivojlanishdagi bunday ilgarilab ketish Zebi kabi qizlarda turli yosh xususiyatlarining nouyg`un birikuviga olib kelishi tabiiy edi. Ko`ramizki, qahramoni ruhiyasini a`lo darajada bilgan adib bu o`rinda ham hayot haqiqatiga sodiq qoladi. Cho`lpon Zebi obrazi talqinida umumiy va xususiy jihatlarning uyg`unligiga erishganki, bu obrazning hayotiyligini, barkamolligini ta`minlab, uni Kumushu Zaynablar qatoriga qo`yadi... ... sud jarayonini kuzatayotganingizda ham andak bo`lsin umidingiz bor edi: “O`libdi, ozgina bo`lsayam insofi, odamgarchiligi bordir bularning?!” Hukm o`qildi: ochiq-oshkor haqsizlikdan garangsib qoldingiz, ko`nglingiz jumbushga kelib, so`fi bilan birga isyon qiladi... telba Qurvonbibining dardli qo`shig`i bag`ringizni ezadi, chidamay quloqlaringizni chippa berkitasiz — befoyda, qo`shiq vujudingizdan oqib keladi, o`zingiz-da kuylayotgan bo`lasiz: Zebi, Zebi, Zebona, Men ko`yingda debona...

Похожие

Zebi, Zrbi Zebona

Psixologik tahlilning dramaturgik usuli

Kecha ning syujet qurilishi va uning badiiy niyat ijrosidagi roli haqida

«Kecha» ning kompozitsion butunligi masalasiga doir

Kecha romanining poetik xususiyatlari