Omon Matjon hayoti va ijodi - Литература - Рефераты

Omon Matjon hayoti va ijodi

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Omon Matjon hayoti va ijodi (1943 yilda tugilgan) REJA: 1.Omon Matjon hayot yo’li haqida. 2.Omon Matjon she’riyatining o’ziga xos xususiyatlari. 3.Omon Matjon she’riy kitoblari. 4. «Ardaxiva» dramatik qissasi haqida. 5.Omon Matjon ijodining o’zbek adabiyotidagi o’rni.

Omon Matjon hozirgi o’zbek she’riyatida muxlislarining chuqur va samimiy muhabbatini qozongan ijodkor hisoblanadi. Omon Matjon 1943 yilda ko’hna Xorazm viloyatining Gurlan tumanida tavallud topdi. Bo’lajak shoir yoshligidan ilmga chanqoq, tirishqoq, zehnli yigit bo’lib etishgan. Omon Matjon o’rta maktabni bitirib, qishlogida montyorlik qilgan, harbiy xizmatda bo’lib qaytgan. Ijodga bo’lgan havas uni Samarqand dorilfununining filologiya fakul’tetiga kirishga undadi. O’qishni 1969 yilda tugatdi. Shundan beri Toshkent shahrida turli lavozimlarda ishlab kelmoqda. Shoirning 1970 yilda «Ochiq derazalar» she’riy kitobi nashr etildi. To’plamdagi she’rlar Omon Matjonning chuqur mulohazali, atrofdagi voqealarga qiziquvchan shoir ekanligidan darak berardi. To’plamga kirgan «Bobur», «Afrosiyob», «Go’dak qadam bosdi» kabi she’rlarida shoir kitobxonni sergaklikka chaqiradi. Omon Matjonning 1973 yilda «Karvon qo’ngirogi», 1977 yilda «Quyosh soati», «Yonayotgan daraxt» she’riy kitoblari e’lon qilindi. She’rlarida shoirninng yillar davomida fikrlari teranlashib, qalami o’tkirlashib borayotganini sezish mumkin. Omon Matjon barcha she’rlarida kitobxon ruhiy holatiga kirib boradigan, badanini jimirlatib, chuqur xayolot olamiga olib kiradigan qandaydir kuch bor. 1979 yili Omon Matjonning navbatdagi «Yarador chaqmoq» deb nomlangan yangi she’riy to’plami chop etildi. Shoir 80-yillarda rus shoiri Evgeniy Evtushenko bilan ancha yaqin, do’stona munosabatda bo’lib qolgan. Buning natijasida Omon Matjon Evtushenkoning «Santyago kabutari» poemasini, ayrim she’rlarini o’zbek tiliga tarjima qilgan. Hatto Evgeniy Evtushenko stsenariysi asosida suratga olingan «Bolalar bogchasi» badiiy fil’mida o’zbek askarining epizodik rolini ham o’ynagan.

Omon Matjonning jahonga mashhur rus shoiri bilan yaqinligi 1986 yili Gafur Gulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyotida chop etilgan «Gaplashadigan vaqtlar» nomli she’riy qissasida ham yaqqol sezilib turibdi. Shoir ijodi uchun xos bo’lgan xususiyatlardan eng asosiysi-voqeaband asarlar yozishdir. Bu fikrni uning 1979 yilda chop etilgan «Haqqush qichqirigi» she’riy to’plamidagi 39 ta voqeaband afsonasi ham tasdiqlaydi. Omon Matjonning 1984 yilda «Seni yaxshi ko’raman», «Daraxtlar va giyohlar kitobi», 1989 yilda «Ming bir yogdu», 1990 yili esa «O’rtamizda birgina olma» degan kitoblari o’quvchilar hukmiga havola etildi. To’plamlarga kirgan ayrim she’rlariga bir e’tibor bering-a?: O’rtamizda birgina olma – Olam ichra yumaloq ilinj. O’rtamizda birgina olma – Balki gam u yo balki sevinch. . . . O’rtamizda birgina olma, Gard tegmagan, biram pokiza. Hozircha u rangin bir havas, Lab tegsa boshlanar mo’’jiza.. . Quyidagi she’riy kitoblariga kiritilgan to’rtliklarida esa Omon Matjon katta mazmunni qisqa satrlarga terib, o’z ijod tamoyiliga xulosa qilayotganini, xalq dardi bilan yashayotganini his qilish mumkin: Yashash, bu- orzular qanotin kermoq, Yashash, bu- muhabbat gullarin termoq. Yashash, bu- umrning gulgin damlarin El uchun yashamoq , el uchun bermoq. * * * Shu yil yoz, To’rtko’lga qayiqda o’tib,

Dilim to’lqinlandi, ko’zim yoshlandi. Amudaryo suvi sho’r edi, taxir- Hovuchimdan ko’z yoshidek tashladim. * * * Ko’kdan erga bir ne tutash ko’rinar, Umr -o’z burchingni o’tash ko’rinar. «Avlodlar almashar !»-degan gap bekor, Bu -har kimni bir-bir sinash ko’rinar. Omon Matjon «Avesto» kitobining yaratilganiga 2700 yil to’lishi munosabati bilan asar haqida o’ziga xos yangi bir shaklda «Ardaxiva» nomli dramatik qissa yaratdi. Asar yaqinda (2000 yil) «Sharq yulduzi » jurnalida bosildi va shu yili alohida kitob holida chop etildi. «Ushbu voqea tariximizning Islomgacha bir necha ming yil burungi davrida bo’lib o’tadi»- deydi, adib asarning boshlanishida va fikrini davom ettirib: «Qabila-bo’luk, hali goh onaboshchilik, o’tyoqarlik, goh hayvonot, tabiat unsur-voqealariga e’tiqod urflari aralash, kishining joni goh chigirtkacha bo’lmay, goh tabiat kuchlaridan qo’rquv-vahm sharoitida yashagan odamlar, baribir yoruglik, erk orzulariga imkon, muqim makon istaydilar». Adib asar voqealarini qadim tarixda bo’lib o’tgan, deb so’zlaydi va shunday sharoitda ham odamlar erk uchun intilayotganliklarini ta’kidlayapdi. Bu bilan 70 yillik mustabid sho’ro tuzumi davridagi xalqimiz hayoti nazarda tutilmayotganmikin?. . . Mustaqillik sharofati bilan ushbu asar adabiyotimizda katta voqea bo’ldi. Omon Matjonning xalq hayotidan olib yozilgan «Erkin havolarda», «Cho’lpon yogdusi», «Qush yo’li» asarlari, yaqinda «Sharq yulduzi»

jurnalida chop etilgan. «Xoja Ahror ziyoratgohlari» nomli yana bir yangi asari ham badiiy jihatdan yuksak asarlardandir. Omon Matjon Mustaqillik yillarida «Yoshlik» jurnali bosh muharriri bo’ldi, «Cho’lpon» nashriyotiga direktorlik qildi , 2002 yildan buyon respublika bolalar nashri «Gulxan» jurnaliga bosh muharrirlik qilib kelmoqda. Shoir o’z ijodiga munosib «O’zbekiston xalq shoiri» unvoni bilan taqdirlandi.

ADABIYOTLAR: 1.Gafur Gulom . Asarlar. O’n ikki tomlik. T., «Fan», 1970-1978y. 2.H.Yoqubov. Saylanma.Adabiy portretlar. Gafur Gulom. T., G.Gulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1984 yil. 3.S.Mamajonov. Gafur Gulom prozasi. T., «Fan», 1966y. 4.Said Ahmad. Nazm chorrahasida. T., 1982 y. 5. www.ziyonet.uz

Похожие

Zavqiy hayoti va ijodi

Zavqiyning hayoti va ijodi

Mirmuhsin hayoti va ijodi

Mаjlisiy hayoti va ijodi

Xoja hayoti va ijodi