O'zbekiston muzeylari 2 - Литература - Рефераты

O'zbekiston muzeylari 2

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

196.58203125 KB

O‘zbekiston tarixi davlat muzeyi Bugun yurtimizda 1,5 mingga yaqin muzey faoliyat ko ‘ rsatmoqda . Ulardagi eksponat va kolleksiyalarni boyitish , asrab - avaylash , chuqur va puxta o ‘ rganish , targ ‘ ib etish , muzeylar faoliyatini davr talabi darajasida tashkil etish masalasiga alohida e ’ tibor qaratilayotir . Xususan , davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan qabul qilingan “ Muzeylar to ‘ g ‘ risida ” gi qonun ushbu ma ’ naviyat maskanlari faoliyatini qo ‘ llab - quvvatlash , takomillashtirish , ulardagi nodir ashyolar , osori - atiqalarni saqlash , o ‘ rganish , mazmun - mohiyatini keng targ ‘ ib etishda muhim ahamiyat kasb etmoqda . O‘zbekiston tarixi davlat muzeyi ham yurtimizning ilmiy va madaniy- ma’rifiy markazi hisoblanadi. Muzey O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi tarkibida faoliyat ko‘rsatib keladi. Vazirlar Mahkamasining 1992-yil

21-apreldagi 203-son qaroriga muvofiq mustaqil ilmiy-tadqiqot muassasasi sifatida qayta tashkil etilib, 1994-yil 5-avgustdagi 402-sonli qarorga binoan unga davlat muzeyi maqomi berildi. Muzeydagi ilmiy-tadqiqot ishlarining asosiy yo‘nalishi muzey buyumlari, kolleksiyalar to‘plash va o‘rganish, hujjatlashtirish, ilmiy asoslangan konsepsiyalar, statsionar ekspozitsiya, ko‘rgazmalar tizimi va rejalarini ishlab chiqish, shuningdek, arxeologik va etnografik yo‘nalishlarda izlanishlar olib borishdan iborat. O‘zining ko‘p yillik faoliyati davomida muzey keng qamrovli ilmiy ishlar, arxeologik qazishmalar, etnografik ekspeditsiyalar olib bordi. Olimlar tomonidan topshirilgan kolleksiyalar hamda aholidan muzey fondlari uchun sotib olingan osori-atiqalar muzey fondini yanada boyitdi va bugungi kunda eksponatlar soni 267 mingdan ortdi. Eksponatlardan 60 mingtasi arxeologiyaga, 100 mingdan ziyodi numizmatikaga va 16 mingi etnografiyaga oid. Muzey ma’muriyati ma’lumotlariga qaraganda, hozirgacha muzey arxivida 35 mingda ortiq negativ, fotosurat va hujjatlar mavjud.

O‘zbekiston Olimpiya shon-shuhrati muzeyi Toshkent shahridagi O‘zbekiston Olimpiya shon-shuhrati muzeyi 1996- yilning 2-sentabridan boshlab faoliyat yuritib keladi. Uzoqdan quyoshning zarrin nurlariga burkangan mahobatli inshoot atrofi turli-tuman manzarali daraxtlar bilan o‘ralgan. Sekin-asta u tomon yurib borarkanman, oqayotgan suvning maftunnavo ohangiyu, betakror me’moriy echim, zamonaviylik va milliylik ruhi singdirilgan go‘zal arxitektura namunasi bo‘lgan bino aqlimni shoshirdi. Bu inshoot O‘zbekiston Olimpiya shon-shuhrati muzeyidir. Darhaqiqat , muzey qimmatbaho eksponatlari , betakrorligi hamda so ‘ lim joyda joylashganligi bilan ajralib turadi . Xalqaro sport tashkilotlarining yorliqlari, sportchilarimizning Olimpiya o‘yinlari va nufuzli musobaqalarda qo‘lga kiritgan kuboklari, medallari, esdalik sovg‘alari hamda Sidney, Afina, Pekin olimpiadalari mash’alalari kabi eksponatlar joy olgan.

Temuriylar tarixi davlat muzeyi

Sohibqiron Amir Temur tavalludining 660 yilligi respublikamizda keng nishonlanishi munosabati bilan Toshkent shahrida barpo etilgan Temuriylar tarixi davlat muzeyi xalqimiz va xorijiy mamlakatlardan tashrif buyurgan mehmonlar ishtirokida 1996 yilning 18 oktyabrida tantanali ravishda ochildi. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov uning ochilish marosimida nutq so‘zlab, jumladan shunday dedi: «Bugungi zo‘r shodiyona bilan ochilayotgan Temuriylar tarixi davlat muzeyi Sohibqiron shaxsiyatiga nisbatan yurtimizda tarixiy adolat tantana qilishining yana bir amaliy isbotidir. Aytish mumkinki, Amir Temur xiyoboni go‘zal bir uzuk bo‘lsa, bu muzey shu uzukning yoqut ko‘zidir». Binoning tashqi ko‘rinishiga, salobatli moviy gumbaziga nazar tashlagan kishi ko‘z o‘n gida shaklan Samarqanddagi Go‘ri Amir maqbarasi namoyon bo‘ladi. Muzey O‘rta asrlar me’morchiligi an’analaridan foydalanib qurilsa-da, zamonamiz ruhiga mos holda yaratilgan. Muzey ekspozitsiyasidan Amir Temurning shajarasi, hoki miyat tepasiga kelishi, harbiy yurish lari, diplomatik munosabatlari, savdo-sotiq, hunarmandchilik, obodonchilik, ilm-fanni rivojlantirish va mashhur temuriy hukmdorlar haqida hikoya qiluvchi eksponatlar (xaritalar, qurol-aslahalar, kumush va mis tangalar, miniatyuralar, noyob qo‘lyozmalar, kulolchilik, misgarlik, zargarlik buyumlari, matolar) o‘rin olgan. Amir Temur va temuriylar davrida me’morchilik san’atining yuksak rivojlanganligini aks ettiruvchi me’moriy obidalar: Oqsaroy, Ahmad Yassaviy maqbarasi, Bibixonim jome masjidi, Ulug‘bek madrasasi, Ulug‘bek rasadxonasi, Go‘ri Amir, Tojmahal maqbaralarining maketlari ham namoyishga qo‘ yilgan.

“Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyi O’zbekiston mustaqil Respublika deb e’lon qilingandan keyin mamlakatda Prezident I.A.Karimov rahbarligida amalga oshirilgan xayrli ishlardan biri chor va sovet mustamlakachiligi yillarida begunoh qurbon bo’lgan, o’tgan asrning 30-50- yillarida “xalq dushmani” sifatida qatag’on etilgan va shu sababli nomlari o’zbek xalqi hamda madaniyati tarixidan o’chirib yuborilgan siymolar xotirasini abadiylashtirish orqali tarixiy adolatni tiklash bo’ldi. Respublika Prezidentining 1999-yil 12-mayda imzo chekkan Farmoyishiga ko’ra, Mustamlakachilik davri qurbonlari xotirasini abadiylashtirish komissiyasi tuzildi. Shu yili iyul oyida hukumat qarori asosida “Shahidlar xotirasi” xayriya jamg’armasi tashkil etildi. Natijada bo’lg’usi muzeyning ko’rgazma vositalarini shakllantirish boshlandi.

2000-yil 12-may kuni Toshkentning Yunusobod tumanida barpo etilgan “Shahidlar xotirasi” yodgorlik majmuining tantanali suratda ochilishi mamlakat va xalqning ijtimoiy, madaniy va ma’naviy hayotida ulkan voqea bo’ldi, qisqa muddatda mazkur majmua tabarruk ziyoratgohlardan, yosh avlodlarni vatanparvarlik va millatparvarlik ruhida tarbiyalashga xizmat qiladigan maskanlardan biriga aylandi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 2001-yil 1-may sanali “Qatag’on qurbonlarini yod etish kunini belgilash to'g’risida”gi Farmoni asosida “Shahidlar xotirasi” yodgorlik majmuida “Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyi barpo etildi. Muzey 2002-yil 31-avgustda – mamlakatda ilk bor nishonlangan “Qatag’on qurbonlarini yod etish kuni”da tantanali ravishda ochildi. Yodgorlik majmui va muzey barpo etilgan joy XX asrning 20-yillaridan to Ikkinchi jahon urushi boshlanguniga qadar sovet davlatining jazo organlariga qatlgoh bo’lib xizmat qilgan. Toshkent shahrida otilgan qatag’on qurbonlari shu yerdagi uchta qatlgohga dafn etilganlar. Yodgorlik majmui ana shu sobiq uch qatlgoh hududlarini o’zaro birlashtirib turadi. Agar ramziy sag’ana yodgorlik majmuining memorial markazi hisoblansa, muzey binosi uning ma’rifiy markazi bo’lib xizmat qiladi. Muzey binosi Bo’zsu bo’yida, bahavo joyda joylashgan bo’lib, bir qavatdan iborat, yerdan balandligi 20 m. Dastlabki bino bir gumbazli 400 m2 hajimdagi yagona ekspozitsiya zalidan tashkil topgan. Bino atrofi 28 ta naqshinkor ustunlar ko’tarib turgan ayvondan iborat bo’lgan. Uning umumiy maydoni 784 m2 tashkil etgan. Bino o’zbek milliy me’morligi an’analari asosida qurilgan. Muzeyning birinchi ekspozitsiyasi 6 bo’limdan iborat bo’lgan. 2007-yilning 31-avgustida Prezident I.A.Karimovning muzeyga tashriflari chog’ida, ushbu muzey faoliyatini yanada takomillashtirish, qatag’on qurbonlari tarixi va achchiq qismatini yanada kengroq o’rganish va ask ettirish maqsadida unga qo’shimcha bino qurish haqida aytib o’tildi. Ajdodlarning an’analarini davom

ettirish, hozirgi kunlarning qadriga yetishga, ekspozitsiyada nafaqat bugungi kun, balki kelajak uchun ham g’oyat muhim ahamiyatga ega bo’lgan hujjat va eksponatlarni ko’rsatilishi lozimligi ta’kidlandi. 2008-yil 5-may kuni davlat rahbarining “Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyining faoliyatini yanada takomillashtirish to’g’risida”gi PQ-861-son Qarori qabul qilindi. Mazkur Qaror ijrosi natijasida muzeyda katta o’zgarishlar amalga oshirildi. Muzeyning qayta ta’mirlangan va kengaytirilgan binosi qo’sh gumbazli ekspozitsiya uchun mo’ljallangan 3 ta zaldan iborat inshoot bo’lib, atrofini o’yma naqshinkor ayvon o’rab turadi. Ayvonning to’rt tarafidan 42 ta milliy naqshlar o’yilgan, bo’yi 5 yarim metrli ustunlar ko’tarib turadi. Binoning ekspozitsiya zallarining maydoni 960 m2 tashkil etadi. Ayvon qismi 640 m2, yer to’lasi 1568 m2. Muzey ekspozitsiyasi 10 ta bo’limdan iborat. “Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyning yangi ekspozitsiyasini tashkil qilish jarayonida O’zR Fanlar akademiyasi, O’zR Arxiv agentligi, Kartografiya boshqarmasi, O’zbekiston matbuot agentligi, O’zbekiston milliy teleradiokompaniyasi, Madaniyat va sport ishlari vazirligi, O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi, Vesmistr Universiteti, O’zbekiston Badiiy akademiyasi, Mudofaa vazirligi, “Sovplastital” korxonasi bilan hamkorlikda ish olib borildi. Shu bilan birgalikda Ichki ishlar vazirligi, Milliy Xavfsizlik xizmati, Oliy sud fondlarida saqlanayotgan hujjatlardan ekspozitsiyada foydalanish uchun olindi.

O’zbekiston Fanlar akademiyasining Alisher Navoiy nomidagi Davlat Adabiyot muzeyi O’zbekiston Fanlar akademiyasining Alisher Navoiy nomidagi Davlat Adabiyot muzeyi ko’p asrlik o’zbek adabiyoti bilan bog’liq bo’lgan qo’lyozmalar, turli hujjatlar, rasmlar, xotiralar, fotosuratlarni to’plovchi, saqlovchi va ko’rgazmali materiallar tarzida namoyish etuvchi noyob madaniy-ma’rifiy va ilmiy maskandir. Muzey dastlab 1939 yili Alisher Navoiyning 500 yillik yubileyini o’tkazish bo’yicha tuzilgan Davlat komiteti qoshidagi ko’rgazma shaklida barpo etilgan. 1947 yili ko’rgazma zaminida Adabiyot muzeyi tashkil topgan. 1958 yildan Adabiyot muzeyi O’zbekiston Fanlar akademiyasining Til va

adabiyot instituti qoshiga o’tkaziladi. O’zbekiston hukumatining “O’zbekiston Fanlar akademiyasining Adabiyot muzeyi haqida”gi 1967 yil 18 yanvardagi qaroriga binoan muzeyga yangi 4 qavatli bino berilib, O’zbekiston Fanlar akademiyasining mustaqil ilmiy va ilmiy-ma’rifiy muassasasiga aylantirildi. Uning rahbari etib professor Hamid Sulaymonov tayinlandi. 1976 yil Adabiyot muzeyi bazasi asosida Qo’lyozmalar instituti tashkil etilib, Adabiyot muzeyi uning bo’limi sifatida faoliyat ko’rsatib keldi. O’zbekiston KP Markaziy komiteti va O’zSSR Vazirlar kengashining 1989 yil 13 sentyabrdagi qaroriga binoan Adabiyot muzeyi mustaqil ilmiy ma’rifiy muassasaga aylantirildi. 1991 yilning 31 mayidan boshlab O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidentining qaroriga binoan Adabiyot muzeyi Qo’lyozmalar istituti tarkibidan chiqarilib, o’ziga mustaqil ilmiy ma’rifiy tashkilot maqomiga ega bo’ldi. Adabiyot muzeyi ko’rgazma zallarida 17000 dan ortiq tasviriy va o’ymakorlik san’at asarlari, portretlar, noyob arxeologik yodgorliklar, xalq amaliy san’ati namunalari namoyish qilinmoqda. Adabiyot muzeyi binosining o’zi ham (1933-1936 yillar 7962,33 m2) noyob arxitektura yodgorligi hisoblanadi. Muzey Xalqaro muzeylar kengashi IKOM tashkiloti a’zosi. Muzey o’zbek adabiyoti tarixi bo’yicha tadqiqotlar olib boradigan alohida bo’limlarga ham ega. Har bir bo’lim boy ma’naviy merosimizni qo’lyozma fondlar va arxivlarda saqlanayotgan hujjatlar asosida o’rganib, ilmiy ishlar tarzida dastlab “Adabiy meros” va hozirda “Adabiyot ko’zgusi” ilmiy maqolalar to’plamlarini muntazam nashr etib kelmoqda. Folklor ekspeditsiyalarni uyushtirish va ilmiy komandirovkalar yo’li bilan respublikamizning shahar va viloyatlaridagi, xorijdagi o’zbek adabiyotiga oid materiallarni topib, mikrofilmlar qilish va shu asosda yagona qo’lyozmalar xazinasi va mikrofilmlar fondini barpo etishga erishdi. Muzey allomalarimiz va ularning merosi haqida qator multimedia qo’llanmalarini tayyorlash ishlarini amalga oshirmoqda.

O`ZBEKISTON SHARQ YULDUZI.

O`ZBEKISTON MUZEYLARI.

Похожие

O'zbekiston muzeylari 2

Ertaklar (2)

Uvaysiy 2

Поэтик кучимлар 2

Ozarbayjon adabiyoti 2