Tuyoqli sutemizuvchilar. 7- sinf - Зоология - Учебники (по школьные предметы)

Tuyoqli sutemizuvchilar. 7- sinf

Загружено в:

08.10.2019

Скачано:

0

Размер:

3027.28515625 KB

57- §. Tuyoqli sutemizuvchilar Company Name

• Juft tuyoqlilar turkumi. Juft tuyoqlilarning barmoqlari bir yoki ikki juft bo‘lib, tuyoqlar bilan qoplangan. Juft tuyoqlilar kavsh qaytaruv chi va kavsh qaytarmaydigan guruhlarga bo‘linadi.

• Kavsh qaytaruvchijuft tuyoqlilar – oyoqlari ancha uzun, oshqozoni to‘rt bo‘lmali, o‘simlikxo‘r hayvonlar. Odatda, o‘simlik tarkibida qiyin hazm bo‘ladigan kletchatka ko‘p bo‘ladi. Kavsh qayta ruvchilar oshqozonida yashaydigan mayda mikroskopik bakteriyalar va infuzoriyalar kletchatkaning hazm bo‘lishiga yordam beradi. Ular dastlab oziqni yaxshi chaynamasdan yutadi. Oziq oshqozonda mikro- organizmlar ta’sirida yengil hazm bo‘ladigan holatga keladi. Bunday oziq og‘iz bo‘shlig‘iga qaytarib chiqariladi va tishlar yordamida qayta yaxshi chaynalib (kavshalib), yana oshqozonga yutiladi.

• Kavsh qaytaruvchilarga sigir, qo‘y, echki, zubr, sayg‘oq, jayron, bug‘u va boshqa ko‘pchilik juft tuyoqlilar kiradi. Odatda ularning boshida bir juft muguz shoxlari bo‘ladi. Bu shoxlar hayvonning butun hayoti davomida o‘sib boradi. Bug‘u va los kabi hayvonlarning shoxlari har yilda almashinib, o‘rniga yangisi o‘sib chiqadi.

• Jayron (ohu yoki g‘izol) O‘zbekiston cho‘llarida yakka holda, juft-juft yoki 30 tagacha hayvondan iborat poda bo‘lib yashagan. U cho‘l sharoitiga yaxshi moslashgan: rangi qo‘ng‘ir tusda bo‘lganidan atrof-muhitda ko‘zga tashlanmaydi. • Jayron go‘shti juda mazali bo‘lgani uchun ovlangan. O‘zbekistonda jayron faqat qo‘riqxonalarda saqlanib qolgan. Kavsh qaytaruvchi juft tuyoqlilardan Buxoro bug‘usi (xongul) Qizilqum qo‘riqxonasida va Termiz yaqinidagi Payg‘ambar oroli da boqilmoqda; Ustyurt dashtida sayg‘oq uchraydi.

• Kavsh qaytarmaydiganjuft tuyoqlilar ning qoziq tishlari kuchli rivojlangan, oshqozoni bo‘lmalarga bo‘linmagan; bo‘yin, oyoq lari va dumi kalta. Ularga to‘ng‘iz (yovvoyi cho‘chqa) va suv ayg‘iri (begemot) kiradi (113-rasm). • To‘ng‘iz ancha yirik hayvon; tanasining uzunligi 180 sm gacha, vazni 200–240 kg keladi. To‘ng‘iz Yevropa va Osiyo qit’asida tarqalgan; O‘zbekistonda tog‘li joylarda va to‘qaylarda uchraydi.

• O‘simlik ildizi va tugunaklarini kovlab olib yeydi; to‘kilgan mevalar, hatto hasharotlar va boshqa mayda jonivorlar bilan ham oziqlanadi. To‘ng‘iz to‘da bo‘lib yashaydi. Uning bolasi yo‘l-yo‘l tusda. To‘ng‘iz xonaki cho‘chqalar naslboshisi hisoblanadi. • Begemot tropik Afrikada tarqalgan. • Toq tuyoqlilar turkumi. Bu hayvonlarning oyog‘ida bitta yoki uchta barmog‘i bo‘ladi, biroq faqat uchinchi barmog‘i kuchli rivojlangan. Hayvon tanasining og‘irligi, asosan, shu barmoqqa tushadi. Oshqozoni sodda tuzilgan, ammo ko‘richak o‘simtasi juda uzun bo‘ladi.

• Toq tuyoqlilar yalanglikda yashaydigan hayvonlar bo‘lib, ular ga ot, eshak, karkidon, tapir, zebra va qulon kiradi. • Yovvoyi Prjevalskiy oti XX asr o‘rtalarigacha Mar kaziy Osiyo (Mo‘g‘uliston va Xitoy) cho‘llarida yashagan; hozir qo‘riq xona lar va hayvonot bog‘larida saqlanib qolgan. Tanasining uzunligi 230 sm, balandligi 130 sm, vazni 300 kg keladi. Xonaki otlar qirilib ketgan yovvoyi ot – tarpandan, xonaki eshak esa Afrika yovvoyi eshagidan kelib chiqqan. • Tapirlarning bir necha turlari Janubiy Amerika va Janubi-Sharqiy Osiyodagi o‘rmonlarda yashaydi. Karkidon tropik Afrika va Janubiy Osiyoda tarqalgan.

Savol va topshiriqlar • Tuyoqli sutemizuvchilar qanday tuzilgan? • Juft tuyoqlilar uchun xos belgilar nimadan iborat? • Kavsh qaytaruvchilar oshqozoni qanday tuzilgan? • Kavsh qaytarmaydigan juft tuyoqlilar qanday tuzilgan? • Toq tuyoqlilar yashash muhitiga qanday moslashgan?

Похожие

Sutemizuvchilar sinfiga mansub chorva mollari. 7- sinf

Parrandachilik. 7- sinf

Yirtqich qushlar. 7- sinf

Xivchinlilar sinfi. 7- sinf

Pardaqanotlilar turkumi asalarilar. 7- sinf