Sutemizuvchilar sinfiga mansub chorva mollari. 7- sinf - Зоология - Учебники (по школьные предметы)

Sutemizuvchilar sinfiga mansub chorva mollari. 7- sinf

Загружено в:

08.10.2019

Скачано:

0

Размер:

2179.990234375 KB

59-§. Sutemizuvchilar sinfiga mansub chorva mollari 7-sinf zoologiya darsligi asosida. 2017.

• Chorvachilik aholini oziq-ovqat mahsulotlari (sut, go‘sht, yog‘ va boshqalar), yengil sanoatni xomashyo (jun, teri, mo‘yna), qish- loq xo‘jaligini ish hayvonlari (ot, ho‘kiz, eshak, tuya) va organik o‘g‘itlar bilan ta’minlaydi.

• Qoramolchilik. Hozirgi qoramollar qadimda Osiyo va Yevropa qit’alarida keng tarqalgan, bundan 3–4 asr avval qirilib ketgan tur dan kelib chiqqan. Oxirgi tur 1627-yilda Polshada nobud bo‘lgan. Tur eramizdan 7 000 yil ilgari qadimgi Gretsiyada xonakilashtirilgan. Qoramol zotlari xo‘jalikda foydalanish xususiyatlariga binoan: sut, sut- go‘sht va go‘sht yo‘nalishidagi zotlarga ajratiladi

• Sersut zotlar qoramollarning asosiy qismini tashkil etadi. O‘zbekistonda sersut sigirlardan Qora-ola Xolmogor va Yaroslavl zotlari , Qizil dasht, Bushuyev va boshqa zotlar boqiladi. Sersut sigirlar yili ga 4 000 l , ayrim govmishlar 6 000 l va undan ham ko‘proq sut beradi. Sersut-go‘shtdor zotlar ko‘p sut berishi bilan birga go‘shti ham ko‘p va sifatli bo‘ladi.

• Shveysariyaning Simmental, Shvits va Rossiyaning Kostroma zotlari sersut-go‘shtdor zotlar hisoblanadi. Simmental zoti yiliga 4 000 l gacha sut beradi. Go‘shtdor zotlar, asosan, sifatli go‘sht yetishtirish uchun ko‘pay tiriladi. Ular vazni va tez yetilishi bilan sersut zotlardan ustun turadi. Go‘shtdor Shortgorn zotli sigirlarning o‘rtacha vazni 650 kg, buqalarniki esa 1 000 kg dan ortiq bo‘ladi. Yosh buqalarning vazni bir kecha-kunduzda 1 kg ga ortadi. O‘zbekistonda Qozog‘iston oqboshi, Santa-Gertruda, Gereford va Shortgorn zotlari boqiladi.

• Qoramollardan sut va go‘sht bilan birga teri olinadi. Teridan charm poyabzallar, teri-galantereya buyumlari tayyorlanadi. Kushxonalardagi chiqindilardan turli preparatlar, yelim, sovun va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi.

• Qo‘ychilik. Qo‘ylar yovvoyi qo‘y – muflon dan kelib chiqqan. Qo‘y bundan 8 ming yil ilgari xonakilashti rilgan. Qo‘y zotlari junining sifatiga ko‘ra mayin junli, chala mayin junli va dag‘al junli zotlarga ajratiladi. • Mayin junli qo‘ylarning juni bir xil uzunlikdagi (8–10 sm) tivit dan iborat. Mayin jundan nafis gazlamalar to‘qiladi. Shimoliy Kavkaz, Volgabo‘yi va Qozog‘istonda boqiladigan merinos zotidan 10–12 kg mayin jun olinadi.

• Dag‘al junli qo‘ylarning juni dag‘al qil va tivitdan iborat. Bu qo‘ylar ham, o‘z navbatida, po‘stinbop terili, qorako‘l terili, go‘sht-yog‘li va go‘sht-junli zotlarga ajratiladi. Romanov zotli qo‘ylar eng yaxshi po‘stinbop teri beradi. Qorako‘l terisi 1–3 kunligida so‘yilgan qorako‘l qo‘zilarining terisidan iborat. Qora- ko‘l terisi ko‘proq qora rangda bo‘ladi; ko‘k, jigarrang, sur, oq va boshqa xillari ham bor. Havorang va tillarang xillari yuqori baholanadi. Go‘sht-yog‘ yo‘nalishidagi qo‘ylardan O‘zbekiston- da Hisor qo‘ylari boqiladi. Bunday qo‘ylar vazni 150 kg ga, dumbasining og‘irligi 25 kg ga boradi.

• Yilqichilik. Baland tog‘li joylarda va qishloq xo‘jaligida yordamchi ishlarni bajarishda otlar asosiy ishchi kuchi hisoblanadi. Ot sporti dunyo miqyosida ommalashib bormoqda. Otlar go‘sht va sut olish uchun ham boqiladi. Ularning sutidan shifobaxsh qimiz tayyorlanadi. Otlar qonidan shifobaxsh preparatlar va zardob tayyorlashda foydalaniladi.

• Otlar miloddan taxminan 3 000 yil ilgari xonakilashtirilgan. Xonaki otlarning ajdodi bir vaqtlar Yevropa cho‘llarida yashab, hozir qirilib ketgan tarpan hisoblanadi (118-rasm). Otlar og‘ir yuk tortadigan, salt miniladigan, yengil yuk tortadigan (yo‘rg‘a), go‘sht va qimiz uchun urchitiladigan zotlarga bo‘linadi. Og‘ir yuk tortadigan otlardan Vladimir zoti, salt miniladigan otlardan O‘zbekistonda yetishtirilgan Qorabayir, Tojikiston va Turkmanistonning Laqay va Axaltaka zotlarini, yengil yuk tortadigan otlardan Orlov yo‘rg‘asi va Rus yo‘rg‘asi ni ko‘rsatish mumkin.

Savol va topshiriqlar • Qoramol zotlari xo‘jalikda foydalanishiga binoan qanday yo‘nalishlarga bo‘linadi? • O‘zbekistonda qoramollarning qaysi zotlari boqiladi? • Qo‘ylarning qanday zotlari mavjud? • O‘zbekistonda qo‘ylarning qaysi turlari boqiladi? • Otlardan qanday maqsadlarda foydalaniladi? • Otlarning qanday zotlari mavjud?

Похожие

Tuyoqli sutemizuvchilar. 7- sinf

Parrandachilik. 7- sinf

Yirtqich qushlar. 7- sinf

Xivchinlilar sinfi. 7- sinf

Pardaqanotlilar turkumi asalarilar. 7- sinf