Nutqning ifodalaligi 11-sinf - Лингвистика - Учебники (по школьные предметы)

Nutqning ifodalaligi 11-sinf

Загружено в:

13.04.2023

Скачано:

0

Размер:

1365.5 KB

Taqdimot 11-sinf Ona- tili darsligi asosida tayyorlangan

17- Mavzu:Nutqnin g ifodalaligi.

Qaro qoshing, qalam qoshing, Qafasda qalb qushin qiynab,1-topshiriq. Quyidagi she’rni o’qing, undagi q tovushining takrori natijasida yuzaga kelayotgan ifodalilikni izohlashga harakat qiling .

2-topshiriq. Berilgan so’z juftliklarini qiyoslang. Bu so’zlarning ifodalilik imkoniyatlaridagi farqni izohlashga harakat qiling. Izn bermoq – ruxsat bermoq; raqam qilmoq – qayd qilmoq

. 80-mashq. Muhammad Yusuf qalamiga mansub she’riy parchalarni o’qing. Ulardagi nutqiy ifodalilikni ta’minlayotgan leksik va fonetik vositalarni aniqlang. Qadim yurtga qaytsin qadim navolarim, Qumlar bosib qurimasin daryolarim. Bo’lar elning bolalari bir-birin der, Bo’lmas elning bolalari bir-birin yer. Kapalakday kelib, qoshingga qo’nib, Ko’zingga termulib umrim o’tsaydi...

81-mashq. Matnni o’qing. So’zlarni ko’chma ma’noda qo’llash orqali nutq ifodaliligining ta’minlanishiga diqqat qiling . Zebi yuragida tugilib yotgan zo’r tugunni yechib yuborgan edi. Razzoq so’fining sovuq yuzlari uning ko’zlaridan yiroqlashganlar; nasihat yo’li bilan minglarcha marta aytilgan va ta’kidlangan so’zlar unutilgan; sovuq so’filar ning «harom» degan da’volari sinib, parcha-parcha bo’lgan; to’rt devorning bu tutqun qizi o’ziga o’xshagan tutqunlardan boshqa hech bir guvoh va tilchi bo’lmagan shu keng dalaning quloch yetmas bag’rida yillardan beri tugilib kelgan alamlarini kuyga aylantirib, cheksiz bo’shliqlarga yoyib yuborgan edi. (Cho’lpon

82-mashq. Gaplarni o’qing. Nutqiy ifodalilikni ta’minlash maqsadida qo’llangan birliklarni aniqlang. himmatni qarang! Tarixchilarning yozishicha, «oqposhsho» Aleksandr Ikkinchi oliy hazratlari ko’p «adolatpesha» bo’lgan ekanlar. Chernyayev ayni saratonda Toshkentni qariyb ikki oy suvsiz qoldirib qamal qilganini, shaharga bostirib kirgach, aholini ayovsiz qirganini eshitib, podshoyi olam qattiq ranjibdilar. Shu qadar xafa bo’libdilarki, Chernyayevni kapitanlik unvonidan mahrum qilib, general unvonini beribdilar. Bandi brilliant bilan jilolangan oltin qilich hadya qilibdilar. Bir «bechora»ni «jazolash» bo’lsa, shunchalik bo’ladi-da! (O’. Hoshimov)

.83-mashq. Berilgan she’rni ifodali o’qing. So’zlarni ko’chma ma’noda qo’llash orqali nutq ta’sirchanligini ta’minlashdagi o’rnini izohlang.

Qaro qoshing, qalam qoshing, Qafasda qalb qushin qiynab,Qora qushlar qo’narlar Qushlar qochar, majnuntol Majnuntolning shoxiga. Ko’taradi boshini. Boshin suvga egarlar, Bulutning orasidan Boqmay sira ohiga. Quyosh kulib qaraydi.

Sh. Rahmatullayevning «O’zbek tilining izohli frazeologik lug’ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular ishtirokida gaplar tuzing .

• qildan qiyiq axtarmoq Yomon niyat bilan deyarli aybi yo’q odamning faoliyatidan ayb topishga harakat qilmoq. Varianti: qildan qiyiq qidirmoq. Ma’nodoshi: tirnoq orasidan kir izlamoq. • qora terga botmoq Haddan tashqari zo’r berish natijasida mo’l- • ko’l terlamoq. Varianti: qora terga tushmoq. .

• Nutqning ifodalilik sifatini tavsiflang. • Nutqning ifodalilik sifatiga qaysi uslubda ko’proq ehtiyoj seziladi? • Qaysi nutqiy uslubda ifodalilik sifati u qadar muhim emas? • Til estetik vazifasining amalga oshishida nutqning qaysi kommunikativ sifati favqulodda muhim o’rin tutadi? • Nutq ifodaliligini yuzaga chiqarishda so’z va ibora ma’nodoshligi qanday ahamiyat kasb etadi?

84-mashq. Tugadi – bitdi, keldi – qadam ranjida qildi kabi so’z va iboralar juftligi ishtirokida gaplar tuzing. Tuzilgan gaplar asosida bu birliklarning ifodalalilik imkoniyatlarini izohlang.

E’TIBORINGI Z UCHUN RAHMAT !

Похожие

Nutqning boyligi 11-sinf

Nutqning jo’yaliligi 11-sinf

Nutqning to’g’riligi 11-sinf

Nutqning mantiqiyligi 11-sinf

Nutqning sofligi 11-sinf