Ilm-fan taraqqiyoti. 8- sinf - История - Учебники (по школьные предметы)

Ilm-fan taraqqiyoti. 8- sinf

Загружено в:

08.10.2019

Скачано:

0

Размер:

3169.619140625 KB

8-sinf Jahon tarixi darsligi asosida 10-mavzuIlm-fan taraqqiyoti

Tabiat fanlari sohasidagi buyuk o'zgarishlar. XVI-XVII asrlarda ilm-fan taraqqiyotida katta yutuqlarga erishildi. Bu davrda fizika va astronomiya fanlari taraqqiyotiga ulkan hissa qo'shgan buyuk olimlar Nikolay Kopernik (1473-1543), Jordano Bruno (1548-1600) va Galileo Galiley (1564-1642)lar yashab ijod qildilar.

Nikolay Kopernik o'z davri uchun har tomonlama chuqur bilim oldi. Krakov (Polsha) va Italiya universitetlarida o'qidi. Tasviriy san'at, matematika, falsafa, huquqshunoslik va tibbiyot kabi fanlarni o'rgandi. Maxsus moslamalar yordamida 30 yil davomida osmon jismlarini kuzatdi.

N. Kopernik o'z tadqiqotlariga suyanib, ming yillardan beri davom etib kelayotgan Yerning harakatsizligi haqidagi ta'limotdan voz kechdi. Yerning Quyosh va o'z o'qi atrofida aylanishini isbotlab berdi.

Jordano Bruno. 1600- yil 17- fevral kuni Rim shahrida erkinlik va hurfikrlik dushmani inkvizitsiya hukmi bilan italiyalik faylasuf, astronom va shoir Jordano Bruno gulxanda kuydirilib o'ldirildi.

J. Bruno o'z qarashlarini «Nola falsafasi» deb atadi. Unda olamning cheksizligi to'g'risidagi ta'limot ilgari surildi. U bunday deb yozgan edi: «Olam cheksiz, o'lchovsiz, uning oxiri yo'q. Olam markazga ega emas. Yer ham, Quyosh ham olamning markazi emas.

Inkvizitsiya uni gulxanda yoqib o'ldirishga hukm qildi. Keyingi avlod unga haykal o'rnatdi. Haykal ostiga esa: «U barcha xalqlar uchun fikr erkinligini talab qildi va shu talabi uchun qatl etildi», deb yozib qo'yildi.

Galileo Galiley. G. Galiley ham italiyalik (1564-1642) buyuk astronom edi. U osmon jismlarini kuzatuvchi asbob - teleskopni yaratdi va shu teleskop bilan osmonni kuzatgan Yevropaning birinchi olimi edi.

G. Galiley o'z qarashlarini «Yulduzlar axboroti» kitobida bayon etdi. Cherkov bu kitobni taqiqlangan adabiyotlar ro'yxatiga kiritdi. Inkvizitsiya esa uning kashfiyotlarini qoraladi.

Ayniqsa, XVII asrda ijod qilgan Jon Lokk ilgari surgan g'oyalar keyingi asr faylasuflariga kuchli ta'sir ko'rsatdi. Uning asosiy xizmati insonning yashash, erkinlik va mulkka egalik qilish huquqlari haqidagi ta'limotni yaratganligi bilan belgilanadi. 42 03 0C 3D0504 04 200D1E 20 0A091B04 1C 252010

Yangi ixtirolar. XVI-XVII asrlar yangi ixtirolar davri ham bo'ldi. Odamlar uchun energiyaning yangi manbalari juda zarur edi. Busiz ishlab chiqarishni yanada rivojlantirishning iloji yo'q edi.

XVI asrdan boshlab odamlar suv va shamoldan energiyaning yangi manbai sifatida foydalanishni o'rganib oldilar. Shunday tegirmon g'ildiragi beradigan energiya yordamida teriga ishlov berildi va ruda maydalandi. Chunonchi, shu davrdan boshlab shamol-tegirmon ixtiro qilindi.

XVII asrda ruda portlatish yo'li bilan olina boshlandi. Bu davrning yana bir yangiligi - toshko'mirdan foydalanish bo'ldi. Olingan ruda esa yog'och izlarda yuruvchi kichik vagonchalarda tashila boshlandi.

1540- yildan 1640- yilgacha o'tgan yuz yil ichida ko'mir qazib chiqarish 250 ming tonnadan 1,5 mln tonnaga yetdi. Toshko'mir mamlakat hayotida kumushdan kam baholanmas edi.

Savol va topshiriqlar 1. N. Kopernik qanday olamshumul kashfiyotni amalga oshirdi? 2. Nega inkvizitsiya J. Brunoni gulxanda kuydirib o'ldirishga hukm qildi? 3. G. Galileyning ijodi va ayanchli taqdiri haqida nimalarni bilib oldingiz? 4. Cherkov ilm-fan namoyandalariga qarshi kurashda qanday usullardan foydalangan? 5. XVI-XVII asrlarda qanday yangi ixtirolar amalga oshirildi?

Похожие

Turkistonda ilm-fan taraqqiyoti 9 -sinf

O‘zbekistonda ilm-fan 11- sinf

Yevropada ilm-fan kashfiyotlari. 5 - sinf

XXI Asr – ilm-fan va taraqqiyot asri. 5 - sinf

XX asr oxiri XXI asr boshlarida ilmiy texnik taraqqiyot ilm fan adabiyot san'at 11- sinf