Zaryadlangan sharning elektr maydoni. Dielektrik singdiruvchanlik 10 - sinf - Физика - Учебники (по школьные предметы)

Zaryadlangan sharning elektr maydoni. Dielektrik singdiruvchanlik 10 - sinf

Загружено в:

26.04.2022

Скачано:

0

Размер:

823.5 KB

10-sinf fizika darsligi asosida 31-mavzu: Zaryadlangan sharning elektr maydoni. Dielektrik singdiruvchanlik

Radiusi R ga teng bo‘lgan elektr o‘tkazuvchi shar q zaryad bilan zaryadlangan bo‘lsin (7.5-a rasm).

Zaryadlangan bunday shar (sfera) ning hosil qilayotgan elektr maydon kuchlanganligini uning markazida, sirtida va undan tashqarisida aniqlaylik.

Buning uchun biz dastlab q zaryadni sirt bo‘ylab tekis taqsimlangan bir qancha bir xil miqdordagi zaryadlarga ajratamiz, ya’ni q=q 1 +q 2 +q 3 +...+q' 1 +q '2 +q' 3 ...

Har qanday miqdori bir xil bo‘lgan q 1 va q' 1 kabi zaryadlarning sharning markazidagi natijaviy maydoni kuchlanganligi superpozitsiya prinsipiga ko‘ra nolga teng bo‘ladi Demak, zaryadlangan sferaning ichida maydon kuchlanganligi nolga teng bo‘ladi.

Shardan tashqarida undan r masofada joylashgan ixtiyoriy A nuqtadagi maydon kuchlanganligini topaylik. OA chiziqqa simmetrik joylashgan q 2 va q' 2 zaryadlar juftini ajratib olaylik.

Bu zaryadlar Or o‘qi boylab yo‘nalgan o‘qda kuchlanganlik hosil qiladi. Demak, shar tashqarisidagi nuqtadagi maydon kuchlanganligining kuch chiziqlari, shar markaziga qo‘yilgan musbat zaryadlangan nuqtaviy zaryad maydonining kuch chiziqlari bilan mos tushadi (7.5-b, rasm).

Zaryadlangan sharning sirtidagi elekrt maydon kuchlanganligi quyidagicha aniqlanadi.

Zaryadlangan shar tashqarisidagi nuqtada hosil qilingan maydon kuchlan ganligi bilan nuqtaviy zaryad hosil qilgan maydon bir xilligidan shar tashqarisidagi (r ≥ R) nuqtada hosil qilingan maydon kuchlanganligini quyidagi formuladan hisoblash mumkin:

Bunga ko‘ra shar sirtidan uzoqlashgan sari maydon kuchlanganligi masofa kvadratiga teskari proporsional ravishda kamayib boradi (7.5-c rasm).

Elektr maydon kuchlanganligi maydon hosil qiluvchi zaryad joylashgan muhitning xossalariga bog‘liq. Qarama-qarshi ishorada zaryadlangan ikkita plastina oralig‘iga dielektrik kiritilgan holni qaraylik (7.6-rasm).

Dielektrikda erkin elektronlar juda kam. Asosiy elektronlar atom elektron qobigida joylashadi. Plastinadagi elektr zaryadlarining maydoni ta’sirida elektron qobiq deformatsiyalanadi.

Natijada atomdagi musbat va manfi y zaryadlarning markazlari ustma-ust tushmaydi. Bu hodisaga dielektrikning qutblanishi deyiladi. Qutblangan atomlar (molekulalar) ning hosil qilgan maydon kuchlanganligi E →' , asosiy maydon kuchlanganligi E → 0 ga qarama- qarshi yo‘nalgan bo‘ladi.

Natijada umumiy maydon E → = E → 0 – E →' gacha susayadi. Dielektrik tufayli maydonning necha marta susayganligini ko‘rsatadigan kattalikka dielektrikning dielektrik singdiruvchanligi deyiladi: U holda, dielektrik ichida joylashtirilgan nuqtaviy zaryaddan r masofada turgan nuqtadagi maydon kuchlanganligi ham ε marta kamayadi:

Shuningdek, bir jinsli dielektrik ichida joylashgan nuqtaviy zaryadlar orasidagi o‘zaro ta’sir kuchi vakuumdagi ta’sir kuchidan ε marta kichik bo‘ladi va bu ta’sir kuchi quyidagi ifoda yordamida hisoblanadi: Dielektrik singdiruvchanlik o‘lchamsiz kattalikdir.

Похожие

Zaryadlangan sharning elektr maydoni.. 10-sinf, 40-mavzu

Elektr maydon 8 - sinf

Zaryadning saqlanish qonuni. Nuqtaviy zaryadning maydoni. Elektr maydon kuchlanganligining superpozitsiya prinsipi 10-sinf, 39-mavzu.

Elektr maydon energiyasi. 10-sinf, 43-mavzu

Vakuumda elektr toki. 10-sinf, 52-mavzu