Elektr maydon 8 - sinf - Физика - Учебники (по школьные предметы)

Elektr maydon 8 - sinf

Загружено в:

06.09.2022

Скачано:

0

Размер:

1059.5 KB

8-sinf fizika darsligi asosida 5-mavzu:

Elektr maydon haqida tushuncha Jismlarni bir-biriga ishqalab yoki zaryadlangan jismga tekkizib ularni zaryadlash mumkinligi haqida oldingi mavzularda tanishdingiz. Zaryadlangan jismlar o'z atrofidagi boshqa jismlarga ta'sir ko'rsatadi. Maykl Faradey bunday ta'sir elektr maydon orqali sodir bo'lishini tushuntirib bergan.

MAYKL FARADEY (1791-1867) Ingliz fizik-eksperimentatori. U hayoti davornida ming-lab tajribalar o'tkazgan, Unga olimlar «eksperimentlar qiroli» deb nom berishgan. Uning eng ulkan kashfiyotlaridan biri elektromagnit induksiya hodisasidir. Maykl mazkur tajribada hosil qilgan kichik tok bugungi kunda butun dunyoni yoritmoqda.

Elektr zaryadlar bir-biriga bevosita tegmasdan ham ta'sirlashishi, ular atrofida elektr maydon hosil bo'lishini bildiradi. Birinchi zaryadning elektr maydom ikkinchi zaryadga, ikkinchisining maydoni birinchi zaryadga ta'sir qiladi. Zaryaddan uzoqlashgan sari elektr maydon zaiflasha boradi.

Qo'zg'almas zaryadning yoki zaryadlangan jismning maydoni elektrostatik maydon deb ataladi. Elektr maydonni bevosita tajribalarsiz ko'ra olmaymiz, sezmaymiz ham. Uning mavjudligini zaryadlangan jismlarning o'zaro ta'sirlashishiga qarab bilishimiz mumkin.

Elektr maydon kuch chiziqlari Stoldagi oyna ustiga doira shaklidagi musbat zaryadlangan metall plastinkani qo'yib, uning atrofiga maydalangan soch tolalarini sepib oynani chertsak, tolalar ma'lum tartibda joylashib qoladi (15-a rasm).

Agar oyna ustiga doira shaklidagi ikkita musbat zaryadlangan metatl plas- tinkalarni qo'yib, mayda soch tolalari sepilgan oyna chertiladigan bo'lsa, 15-b rasmdagidek manzara kuzatiladi. Shuningdek, plastinkaning biri musbat, ik-kinchisi manfiy zaryadlangan bo'lsa, soch tolalari 15-d rasmdagidek joylashib qoladi. O'tkazilgan bu tajribalar, birinchidan, elektr maydon mavjudligini, ikkinchidan, elektr maydon kuch chiziqlariga ega ekanligini ko'rsatadi.

Elektr maydon kuch chiziqlari musbat zaryaddan boshlanib, manfiy zaryadda tugaydi yoki cheksizlikda tugaydi. Musbat ishorali va manfiy ishorali zaryadlangan sharchalarning alohida turgan holdagi elektr maydon kuch chiziqlari 16-a,b rasmlarda va ularning o'zaro ta'sirlashgan holdagi elektr maydon kuch chiziqlari turlicha bo'lishi 16-d, e rasmlarda tasvirlangan.

Elektr maydon kuchlanganligi Elektr maydonning unga kiritilgan elektr zaryadiga ta ' sirini miqdor jihatdan baholash uchun elektr maydon kuchlanganligi deb atahivchi kattalik kiritilgan va u E harfi bilan belgilanadi . Musbat q zaryadli sharcha hosil qilgan elektr maydonning A nuqtasiga musbat qo nuqtaviy zaryadni kiritaylik (17- rasm ).

Sharchaning maydoni nuq taviy zaryadga malum F kuch bilan ta'sir ko'rsatadi. q zaryadning A nuqtada hosil qilgan elektr maydon kuchlanganligi quyidagicha ifodalanadi: Elektr maydon kuchlanganligi nuqtaviy zaryadga maydon tomonidan ta'sir qiladigan kuchning shu zaryadga nisbatiga teng.

Elektr maydon kuchlanganligi ( E ) ning yo ' na - lishi ^ i nuqtada musbat zaryadga ta ' sir etadigan kuch F ning yo ' nalishi bilan bir xil bo ' ladi (18- rasm ). Elektr maydon kuchlanganligi vektor kattalikdir. Maydon kuchlanganligining birligi N/C da ifo- dalanadi. Nuqtaviy zaryadning biror masofada hosil qilgan elektr maydon kuchlanganligini qan-day topilishini qarab chiqaylik.

Kulon qonuniga ko'ra, maydon kuchlanganligi (1) ifodasini quyidagicha yozish mumkun: Demak, ixtiyoriy nuqtaviy zaryaddan r masofadagi elektr maydon kuch langanligini quyidagi formula orqali topish mumkin:

Nuqtaviy zaryad atrofida hosil qilgan elektr maydon kuchlanganligi zaryad joylashgan muhitning xossalariga bog'liq. Agar q nuqtaviy zaryadning vakuumda hosil qilgan maydon kuchlanganligi E 0 bo'lsa, uning atrofi biror dielektrik bilan to'ldirilganda hosil bo'lgan maydon kuchlanganligi kamayar ekan. Chunki, dielektrik elektr maydonni zaiflashtiradi. Maydonning vakuum dagi maydon kuchlanganligining moduli E B ni bir jinsli dielektrik ichida hosil qilingan elektr maydon kuchlanganligining moduli E ga bo'lsak, ya'ni nisbat berilgan dielektrik ichidagi maydon kuchlanganligi vakuumdagi maydon kuchlanganligidan necha marta kichik ekanligini ko'rsatadi.

Shuningdek, bir jtnsli dielektrik ichida joylashgan ikki nuqtaviy zaryadlar orasidagi o'zaro ta'sir kuchi ularning vakuumdagi ta'sir kuchidan g marta kichik bo'ladi, ya'ni: Dielektrik singdiruvchanlik o'lchamsiz kattalikdir.

Muhitning dielektrik singdiruvchanligi - zaryadning muhitdagi elektr maydon kuchlanganligiiiing vakuumdagi elektr maydon kuchlanganligiga nlsbatan necha marta kichik ekanligini ko'rsatuv- chi kattalikdir.

Похожие

Elektr qarshilik 8 - sinf

Elektr zaryad 8 - sinf

Elektr maydon energiyasi. 10-sinf, 43-mavzu

Vakuumda elektr toki 8 - sinf

Elektr sig'imi. Kondensatorlar 8 - sinf