Xonadonlardagi elektr zanjirlar va ulashlar 8 - sinf - Физика - Учебники (по школьные предметы)

Xonadonlardagi elektr zanjirlar va ulashlar 8 - sinf

Загружено в:

06.09.2022

Скачано:

0

Размер:

945 KB

8-sinf fizika darsligi asosida 37-mavzu:Xonadonlardagi elektr zanjirlar va ulashlar

Xonadonning elektr zanjiri Elektr toki elektr energiyani ishlab chiqaradigan elektr stansiyalaridan xonadonlarga , ishlab chiqarish korxonalariga va barcha iste ' molchilarga tar - qatiladi . Xonadonlarga berilgan elektr energiyasi ham o ' tkazgichlar orqali iste ' molchilarga tarqatiladi . Xonadon elektr zanjiri boshqa xonadonlar bilan o ' zaro parallel ravishda 220 V kuchlanishli umumiy elektr tarmoqqa ulangan bo ' ladi . Xonadondagi barcha elektr iste'molchilar o'zaro parallel ulangan bo’ladi.

95-rasmda namuna sifatida xonadon elektr zanjiri va uning sxemasi tasvirlangan.

Saqlagichlar Xonadonlarda xavfsizlik chorasi tariqasida umumiy elektr tarmoqdan xona don elektr zanjiriga ulanadigan joyga saqlagichlar ulanadi. U xonadon elektr zanjiriga kcluvchi ikkala simga ulangan bo'ladi. Saqlagichning vazifasi zanjirdagi tok kuchi me'yordan ortib ketganda zanjirni uzishdan iborat.

Radio, televizor kabi elektr bilan ishlaydigan asboblar hamda avtomobillarda ham eruvchan saqlagichlardan foydalaniladi. Bunday eruvchan saqlagichda ingichka sim shisha naycha o'qi bo'ylab tortilgan holda kavsharlangan bo'ladi (96-a rasm). Shisha naychaning uchlarida metall uchliklari bo'lib, ingichka simning uchlari shu metallarga kavsharlab qo'yiladi. Naycha maxsus tutqichga o'rnatiladi.

Tarmoqdagi elektr kuchlanish 220 V dan ortib ketganda yoki elektr asbob ichida biror nosozlik tufayli belgilangandan katta miqdorda tok oqib o ' tsa , saq - lagichdagi ingichka sim shu zahoti erib , uziladi va elektr asbobga tokning o ' tishi to ' xtaydi . Bu esa elektr asbob ishdan chiqishining oldini oladi . Elektr asbobga yangi saqlagich qo ' yib , undan kundalik turmushda yana foydalanish mumkin . Texnikada elektromagnit va issiqlik ta ' sirida ishlovchi kontaktli hamda qayta tiklanuvchi saqlagichlar ham keng qo ' llaniladi (96- b , d rasm ). Ularning elektr sxemada belgilanishi 96 -e rasmda keltirilgan,

Xonadon elektr zanjirining tarmoqqa ulanishi Elektr simyog'ochlarda kamida ikkita sim bo'ladi. Bu simlardan biri neytraldir. Neytral simda elektr kuchlanish bo'lmaydi, u yerga ulangan bo'ladi. Simyog'och simlarining eng pastdagisi neytral sim bo'ladi.

Aytaylik, simyog'ochdagi simlar soni to'rtta bo'lsin (97- rasm). Pastdagi neytral (O)-sim bilan boshqa uchtasining har biri orasidagi kuchlanish 220 V ga teng. Shuning uchun har bir xonadonning bitta simi neytral simga, ikkinchisi esa boshqa simlardan biriga ulanadi. Masalan, I xonadon 0-va 1-simga, II xonadon 0- va 2- simga, in xonadon 0- va 3- simga ulanadi. Shunday ulanishda har bir xonadondagi elektr kuchlanish 220 V dan bo'ladi. Agar yanglishib, xonadonning elektr zanjiri 1-va 2-sim, 2- va 3-sim yoki 1- va 3-simga ulab qo'yilsa, bu xonadonda tarmoqqa ulangan elektr asboblari shu zahoti kuyadi. Chunki, simyog'ochdagi bunday tartibdagi simlar orasidagi kuchlanish 380 V ni tashkil etadi.

Kuchlanishning bor-yo'qligini aniqlash O'tkazgichlarda, elektr asboblarda elektr kuchlanish bor-yo'qligini aniqlash, o'tkazgichlardan qaysi biri neytral ekanligini bilish uchun turli asboblardan foydalaniladi. Ulardan eng oddiysi otvyortka- indikatordir (98-rasm). Otvyortka-indikator o'rtasiga neon lampa (i) o'rna- tilgan. Lampaning bir tomoni otvyortka-indikatorning uchiga (2), ikkinchi tomoni esa uning dastasi oxiriga (5) ulangan.

O'tkazgichda kuchlanish bor-yo'qligini aniqlash uchun otvyortka-indikator dastasi oxiriga ko'rsatkich barmoqni qo'yib, uchi o'tkazgichga tekkiziladi. Agar o'tkazgichda kuchlanish bo'lsa, otvyortka-indikatordagi lampochka yonadi. Bunda o'tkazgich — lampochka -odam zanjiri orqali tok o'tib, lampochka yonadi. Lampochkaga ketma-ket katta qarshilik ulangan bo'ladi. Shuning uchun ham odamdagi kuchlanish bir necha voltni tashkil etadi. Bunday kuchlanish otvyortka-indikatordagi lampochkaning yonishi uchun yetarli bo'ladi.

Agar tekshirilayotgan o'tkazgichda kuchlanish bo'lmasa, otvyortka-indikatordagi lampochka yonmaydi. Vilka va rozetkani ulash Ko'chadagi simyog'ochdan xonadon elektr zanjiriga ulangan simlardan biri neytral, ikkinchisida esa kuchlanish mavjud. Kuchlanishli sim bilan neytral sim orasidagi kuchlanish 220 V ga teng bo'lishini aytib o'tdik.

Xonadon elektr zanjiriga ulangan bu ikkita sim xonadonning barcha qismida o'zaro yonma-yon va parallel bo'ladi. Bu simlar hech bir joyda bir- biriga bevosita ulanib qolishi kerak emas. Aks holda qisqa tutashuv ro'y beradi. Elektr asboblar xonadon elektr zanjiriga to ' g ' ridan to ' g ' ri emas , balki vilka va rozetka orqali ulanadi . Elektr asbobdan chiqqan shnur ichida bir-biridan izolatsiyalangan ikkita o'tkazgich (sim) mayjud. Vilka shnurga vintlar yordamida mahkamlanadi (99-a rasm).

Buntng uchun shnurdagi har bir o'tkazgich uchidan 10-15 mm uzunlikdagi izolatsiyasi tozalanadi. So'ngra izolatsiyadan tozalan-gan o'tkazgichlar uchi halqa qilib buraladi, vintlar yordamida vilkaga mahkam lanadi va kavsharlab qo'yiladi. Rozetkani ulashdan avval xonadondagi elektr simlar tarmoqdan uzilishi shart. Bu ish elektr hisoblagichga qo'yilgan (o'rna-tilgan) avtomat saqlagichli kalitlar yordamida amalga oshiriladi. Rozetkani ulashda ham yuqoridagi kabi ishlar bajariladi (99-b rasm). O'tkazgichlarga ulangan rozetka tegishli joyga mahkamlab qo'yiladi.

Ba'zi hollarda elektr asboblar rozetkaga uzaytirgich orqali ulanadi. Uzaytirgichning bir uchi vilkali bo'lsa, ikkinchi uchi rozetka vazifasini o'taydi. Uzaytirgichning ikkinchi uchi bir emas, balki bir nechta rozetkali bo'lishi mumkin (99-d rasm).

Patron va uzib-ulagichni ulash Patronni ulash uchun ikkala o'tkazgich uchlari izolatsiyadan tozalanadi. Patronning 1-qismini burab, u 2-qismidan ajratiladi (100-rasm). O'tkazgichning uchlari patronning ichidagi 3-qismiga vintlar bilan mahkamlanadi. So'ngra patronning 3-qismini joyiga o'rnatib, 1-qismi 2-qismiga burab mahkamlanadi.

Vilka, rozetka va patronni ulashda qaysi o'tkazgich neytral, qaysinisida kuchlanish bo'lishiga e'tibor berilmaydi. Agar lampochkaga ulangan o ' tkazgichlardan biri uzib qo ' yilsa , lampochka o ' chadi . Uzib - ulagich ana shu uzib - ulash vazifasini bajaradi . Uzib - ulagichni lampochkaga boradigan kuchlanishli o ' tkazgichga ham , ncyrtal o ' tkazgichga ham ulasa bo ' ladi . Vilka , rozetka , patron va uzib - ulagichni ulashda ikki o ' tkazgichning izolat - siyadan tozalangan qismlari bir - biriga tegib qolishiga yo ' l qo ' ymaslik , albatta xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishi shart .

Похожие

Elektr qarshilik 8 - sinf

Elektr maydon 8 - sinf

Elektr zaryad 8 - sinf

Vakuumda elektr toki 8 - sinf

Elektr sig'imi. Kondensatorlar 8 - sinf