Hujayralar evolutsiyasi. 9 - sinf - Биология - Учебники (по школьные предметы)

Hujayralar evolutsiyasi. 9 - sinf

Загружено в:

04.10.2019

Скачано:

0

Размер:

19933.293945312 KB

16- §. Hujayralar evolutsiyasi 9- sinf “Biologiya. Sitologiya va genetika asoslari” darsligi asosida. 2014

• Hayot, binobarin hujayra ham o‘z rivojlanish tarixiga ega. Paleontologiya dalillariga ko‘ra prokariot hujayralar bundan 3,5 mlrd. yil avval paydo bo‘lgan deb taxmin qilinadi.

• Birmuncha murakkab tuzilishga ega bo‘lgan eukariot hujayralar prokariotlardan kelib chiqqan deb faraz qilinadi. Bu taxminlarni tushuntiruvchi bir qator gipotezalar mavjud.

• Simbioz gipotezasi. Simbioz ikki va undan ortiq turlarning birgalikda yashashidir. Bunda ular bir-birlari bilan hamkorlik qilib yashaydi. Hujayralar va hujayra ichida ham simbiotik munosabatlar mavjud.

• Xlorella deb ataluvchi yashil suv o‘ti, ayrim infuzoriyalar sitoplazmasida fotosintez jarayonini amalga oshiradi va xo‘jayin hujayrani ozuqa moddalar bilan ta’minlaydi.

• Simbioz gipotezasiga ko‘ra eukariot hujayra bir- biri bilan simbiot holda yashovchi, har xil tiplarga mansub, ko‘p hujayralardan hosil bo‘ladi.

• Gipotezada ta’kidlanishicha mitoxondriya va xloroplastlar mustaqil kelib chiqishga ega va prokariot hujayra sifatida paydo bo‘lgan. Masalan, mitoxondriyalar aerob prokariotlardan kelib chiqqan deyiladi.

• Yadroning paydo bo‘lishini xo‘jayin hujayraning DNKsi bilan bog‘liq degan taxmin mavjud. Yadro hosil bo‘lgandan so‘ng, uning membranalaridan endoplazmatik to‘r, Golji majmuasi va undan esa lizosoma hamda vakuola hosil bo‘lgan deyiladi.

• Bu taxminlarni isbotlovchi bir qator dalillar ham mavjud. Bularga mitoxondriya va xloroplastlarda DNK va RNKning mavjudligi, ularning bo‘linishini prokariot hujayrani bo‘linishiga o‘xshashligi va boshqalar.

• Invaginatsiya gipotezasi. Bu gipotezaga ko‘ra, eukariot hujayraning ba’zi organellalari hujayraning tashqi membranasini invaginatsiyasi (sitoplazmaga botib kirishi) natijasida hosil bo‘lgan. Invaginatsiya gipotezasi eukariot hujayra ko‘p hujayralardan emas, balki bitta hujayradan kelib chiqqan deb tushuntiradi. Bu gipoteza xloroplast, mitoxondriya va yad roning qo‘sh membranalarining kelib chiqishini oson tushuntirib beradi.

• Boshqa yana bir gipotezaga ko‘ra eukariot hujayralar genomning ayrim elementlarini to‘planishi tufayli paydo bo‘lgan deyiladi. Bu gipotezaning asosida ham qandaydir prokariot hujayra bo‘lib, uning ko‘p genomlari ayrim pufakchalarga bo‘linib, hosil bo‘lgan qismlar ma’lum funksiyalarni bajarishga moslashgan. Ko‘p genomli taxmin haqiqatga yaqin bo‘lib, yadro va sitoplazmani plastik jarayonlarni o‘xshashligi bilan isbotlanadi.

Savol va topshiriqlar • Hujayra evolutsiyasi deganda nima tushuniladi? • Invaginatsiya gipotezasining mohiyati nimada? • Eukariot hujayraning yadrosi qanday paydo bo‘ladi? • Eukariot hujayrani evolutsiyasini tushintiruvchi yana qanday gipoteza mavjud? • Prokariot hujayralar taxminan qachon paydo bo‘lgan?

Похожие

Biosfera evolutsiyasi. Noogenez. 11 - sinf

Biosfera evolutsiyasi. Biogenez. 11 - sinf

Antropologiya odam evolutsiyasi haqidagi fan. 10 - sinf

Hayvonlarning qon aylanish organlari evolutsiyasi. 11 - sinf

Hayvonlarning nafas olish organlari evolutsiyasi. 11 - sinf