Tashbih tanosub irsoli masal san’atlari 7-sinf - Литература - Учебники (по школьные предметы)

Tashbih tanosub irsoli masal san’atlari 7-sinf

Загружено в:

24.06.2020

Скачано:

0

Размер:

2305.3818359375 KB

7-sinf Adabiyot fani darsligio asosida 27- mavzuTashbih tanosub irsoli masal san’atlari

Tashbih – adabiyotda keng qo‘llanadigan she’riy san’atlardan biri. Uni o‘zbekcha qilib o‘ х shatish desa ham bo‘ladi.

Tashbihda narsa, belgi va harakat kabilar boshqasiga o‘ х shatish, qiyoslash orqali tasvirlanadi.

Bu o‘sha tushunchani anglash va his qilishni osonlashtiradi. Demak , tashbih ikki narsani bir-biriga o‘хshatishdir.

Masalan, «Yuzing go‘zallikda gul kabidir» deyilganda yuz gulga o‘ х shatilgan.

Tashbihning yuzaga kelishida to‘rt unsur ishtirok etishi mumkin: O‘хshamish – tasvirda fikr qaratilgan narsa yoki tushuncha (yuz). O‘хshatilmish – tasvirda qiyoslanayotgan narsa yoki tushuncha(gul). Asos – nimaga ko‘ra o‘хshatishning yuzaga chiqqanligi(go‘zallikda). Vosita – o‘хshatilish belgisi (kabi).1 2 3 4

Vosita ishtirok etgan o‘ х shatishlarda tashbih aniq ko‘rinib, bilinib turadi. So‘z san’atida -dek, - day, -cha, -simon, -vor, -oso, - vash, -iy, -oyin kabi qo‘shimchalar, kabi, singari, misli, go‘yo, yanglig‘, х uddi, o‘ х shab, nechukki va boshqa so‘zlar vosita bo‘lib keladi.

Sanga binafsha kibi qaddi nigun, Bosh ko‘tara olmay uyotdin zabun. Ul ulus jondin ayru el yanglig‘, Sayr etib suv yuzida yel yanglig‘.

Ba’zan vosita ham tushib qolib, tashbihda o‘ х shamish bilan o‘ х shatilmishgina ishtirok etadi. Masalan, «qoshi hiloldek egik» deyish o‘rniga «qoshi hilol», «qomati sarvdek tik» de yish o‘rniga «sarvqomat», «yuzi oydek» o‘rniga «yuzi oy» ishlatiladi: Ermas alar tufrog‘-u, sen nuri pok, Х ilqat alarg‘au sanga – tiyra х ok, –baytida ham shu holatni ko‘rish mumkin.

Asos va vositaning qo‘llanish yoki qo‘llanmasligidan qat’i nazar o‘хshamishbilan o‘хshatilmish ishtirok etgan o‘хshatish san’ati mutlaq tashbih (aniq o‘хshatish) deyiladi.

Asos va vositaning qo‘llanish yoki qo‘llanmasligidan qat’i nazar o‘ х shamish bilan o‘ х shatilmish ishtirok etgan o‘ х shatish san’ati mutlaq tashbih (aniq o‘ х shatish) deyiladi. Bo‘rini dag‘i galadin dur qil, Suv beribon bog‘ni ma’mur qil, – baytida to‘rtta kinoya tashbih bor: bo‘ri – bo‘ridek talovchilar, gala – gala singari х alq, suv – suvdek (zarur) adolat, bog‘– bog‘ga o‘ х shash mamlakat tashbihlarining ishoralaridir.

Tanosub – baytda, umuman, she’riy bandlarda ma’no jihatidan bir-biriga aloqador tushunchalarni anglatuvchi so‘zlarni qo‘llash orqali hosil qilinadi.

Irsoli masal – «maqol keltirish» ma’nosini bildirib, badiiy asarda fi kr isboti uchun х alq maqollaridan foydalanish san’atidir. Masalan, Har kishikim birovga qozg‘oy choh, Tushgay ul choh aro o‘zi nogoh, –

Baytida keltirilgan mashhur maqol zolim Jobir va unga o‘ х shagan kimsalarning qilmishi hamda qismatiga to‘la mos tushgan va masnaviyning ta’sirchanligi oshishiga х izmat qilgan.

Похожие

Cho‘lpon 7-sinf.

Maxtumquli 7-sinf

Zavqiy 7-sinf

Mirmuhsin 7-sinf

Ballada 7-sinf