logo
  1. Главная страница
  2. Учебники (по школьные предметы)
  3. Литература
  4. Cho‘lpon 7-sinf.

Cho‘lpon 7-sinf.

Загружено в:

21.01.2021

Скачано:

0

Размер:

1893.3505859375 KB
Скачать
Cho‘lpo n (1897–1938) 7-sinf Adabiyot fani darsligi asosida 24- mavzu Haq yo‘li, albatta, bir o‘tilgusi.. . Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon 1897-yilda Andijon shahrining Qatorterak mahallasida tug‘ildi. Uning otasi Sulaymonqul mulla Muhammad Yunus o‘g‘li Andijonning obro‘li kishilaridan bo‘lib, savdogarlik bilan shug‘ullanar edi. U zamonasining o‘qimishli kishilaridan hisoblanar, o‘zi ham she’rlar yozib turardi. Cho‘lponning onasi Oysha aya, garchi unchalik o‘qimishli bo‘lmasa-da, o‘g‘lining ijodiga katta ta’sir ko‘rsatgan. Negaki, u xalq qo‘shiqlari va ertaklarining bitmas xazinasidan yaxshigina xabardor bo‘lgan. Abdulhamid avval eski maktabda o‘qidi. Vaqti yetgach, Andijon va Toshkent madrasalarida tahsil ko‘rdi. Zamonning talabini ilg‘agan Sulaymonqul o‘g‘lini rus-tuzem maktabida ham o‘qitdi. Tinimsiz o‘qish-o‘rganish va kuchli iste’dod tufayli Abdulhamid o‘n olti yoshlarga yetib-yetmay ijod qila boshladi. Uning shu davrda yaratgan hikoya va she’rlari Turkiston o‘lkasi gazetalarida chop etilardi. Erksiz ma’rifatning, ma’rifatsiz esa erkning bo‘lmasligi shoirga ayon edi. Shu bois Cho‘lpon 1917-yilning fevralida Rossiyada sodir bo‘lgan inqilobga katta umid bilan qaradi. Lekin bu inqilob Turkiston o‘lkasiga chin ozodlik bermadi. Cho‘lpon mislsiz she’riy kashfiyotlardan tashqari «Kecha va kunduz» deb ataluvchi birinchi o‘zbek roman- dilogiyasining muallifi hamdir. Afsuski, zamondoshlarining х otirlashlaricha, romanning ikkinchi kitobi qo‘lyozmasi Cho‘lpon qamalgan paytda yo‘q qilingan va hozirgacha topilgan emas. Cho‘lponning 1921-yilda yaratgan «Yorqinoy» dramasi badiiy jozibasi jihatidan hozirgacha ham o‘z ta’sir kuchini yo‘qotmay kelmoqda. Abdulhamid Cho‘lpon o‘zbek o‘quvchilarini jahon adabiyotining durdona asarlari bilan tanishtirish borasida ham salmoqli ishlarni amalga oshirdi. Shekspir, Blok, Gorkiy, Thakur singari mashhur adiblar ijodidan qilgan tarjimalari xalqimiz ma’naviyatining shakllanishida muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Haqiqat kuychisi va erk farzandi – Cho‘lpon buni qilolmasdi. Shu bois uni o‘zi sevgan, hayotini baxshida qilgan xalqqa dushman deb, millatchi deb e’lon qilishdi. Cho‘lpon o‘zbek she’riyatining yorqin yulduzi sifatida o‘tkinchi bulutlar pardasini yirtib tashlab, milliy she’riyat osmonida qayta porladi. Qorong‘u kechada ko‘kka ko‘z tikib, Eng yorug‘ yulduzdan seni so‘raymen. Ul yulduz uyalib, boshini bukub, Aytadir: men uni tushda ko‘ramen. Tushimda ko‘ramen – shunchalar go‘zal, Bizdan-da go‘zaldir, oydan-da go‘zal! Ko‘zimni olamen oy chiqqan yoqqa, Boshlaymen oydan-da seni so‘rmoqqa. Ul-da aytadir: bir qizil yanoqqa Uchradim tushimda, ko‘milgan oqqa. Oqqa ko‘milganda shunchalar go‘zal, Mendan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal! GO‘ZAL Erta tong shamoli sochlarin yoyib, Yonimdan o‘tganda so‘rab ko‘ramen. Aytadir: bir ko‘rib, yo‘limdan ozib, Tog‘-u toshlar ichra istab yuramen! Bir ko‘rdim men uni – shunchalar go‘zal, Oydan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal! Ul ketgach, kun chiqar yorug‘lik sochib, Undan-da so‘raymen sening to‘g‘ringda. Ul-da o‘z o‘tidan bekinib, qochib Aytadir: bir ko‘rdim, tushdamas, o‘ngda. Men o‘ngda ko‘rganda shunchalar go‘zal, Oydan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal! Men yo‘qsil na bo‘lib uni suyibmen, Uningchun yonibmen, yonib-kuyibmen, Boshimni zo‘r ishga berib qo‘yibmen, Men suyib... men suyib, kimni suyibmen? Men suygan suyukli shunchalar go‘zal, Oydan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal! 1919 xALQ Хalq dengizdir, хalq to‘lqindir, хalq kuchdir, Хalq isyondir, хalq olovdir, хalq o‘chdir... Хalq qo‘zg‘alsa, kuch yo‘qdirkim, to‘хtatsin, Quvvat yo‘qkim, хalq istagin yo‘q etsin. Хalq isyoni saltanatni yo‘q qildi, Хalq istadi, toj va taхtlar yiqildi... Хalq istagi – ozod bo‘lsin bu o‘lka, Ketsin uning boshidagi ko‘lanka. Bir qo‘zg‘alur, bir ko‘pirar, bir qaynar, Bir intilur, bir hovliqar, bir o‘ynar. Yo‘qlikni-da, ochlikni-da yo‘q etar, O‘z yurtini har narsaga to‘q etar... Butun kuchni хalq ichidan olaylik, Quchoq ochib хalq ichiga boraylik! 1921 BINAFSHA Binafsha senmisan, binafsha senmi, Ko‘chada aqchaga sotilgan. Binafsha menmanmi, binafsha menmi, Sevgingga, qayg‘ungga tutilgan? Binafsha, nimaga bir ozroq ochilmay, Bir erkin kulmasdan uzilding? Binafsha, nimaga hidlaring sochilmay, Yerlarga egilding, cho‘zilding? Binafsha, Ayt menga, Kimlardir, ularkim, Ignani bag‘ringga sanchalar? Binafsha, Bir so‘yla, U qanday qo‘llarkim, Uzalar, hidlaylar, yanchalar? Binafsha, shunchalar chiroyli yuzing bor, Nimaga uzoqroq kulmaysan? Binafsha, shunchalar tortguvchi tusing bor, Ko‘nglimga isriqlik to‘kmaysan? Binafsha, yig‘lama, binafsha, kel beri, Qayg‘ungni qayg‘umga qo‘shgil. Binafsha, sen uchun ko‘kragim erk yeri, Bu yerdan ko‘klarga uchgil. Binafsha, go‘zalim, qayg‘ulim, kelmaysan, Qayg‘ung zo‘r, qayg‘umni bilmaysan, Menga bir kulmaysan. 1922

Похожие

Maxtumquli 7-sinf
Zavqiy 7-sinf
Mirmuhsin 7-sinf
Ballada 7-sinf
Shuhrat 7-sinf