Said Ahmad Qorako'z Majnun 10 - sinf - Литература - Учебники (по школьные предметы)

Said Ahmad Qorako'z Majnun 10 - sinf

Загружено в:

28.01.2022

Скачано:

0

Размер:

10465 KB

10-sinf adabiyot darsligi asosida 20-mavzu:SAID AHMAD « QORAKO‘Z MAJNUN » 0102

Qur’oni karimdan: «Sizlardan qaysi biringiz o‘z dinidan qaytsa va shu koǺrligicha o‘lsa, bas, ana o‘shalarning (qilgan savobli) amallari xabata (bekor) bo‘lur, ular do‘zax ahlidurlar va u yerda mangu qolurlar». («Baqara» surasi, 217-oyat) Hadisi sharifdan: «Jannatga kiradigan o‘n nafar hayvondan biri bu «As’hobi kahfning vafodor itidir». («Al-Jome al-Kabir»)01 01 0B 10 1A 0C 0E 1C 01 0E 0E

Saodat aya bomdod namozini o‘qib, joynamoz poyida uzoq o‘tirib qoldi. Bundan uch yil oldin olamdan o‘tgan eri usta Turobga atab Qur’on tilovat qildi. O‘ris shaharlarida daydib qolib ketgan o‘g‘li Bo‘rixonga Xudodan insof tiladi. Baxti ochilmay, guldek umri xazon bo‘layotgan qizi Qumriga achinib, shu farishtaginaning yo‘lini och, deb Allohga iltijo qildi. Kampir har sahar ichki bir ezginlik bilan shu gaplarni takrorlardi. U qo‘l cho‘zib, joynamozning bir burchini qayirib o‘rnidan turdi.

Sentabr oyoqlab, suvlar tiniqqan, ariq tublaridan bola-baqra tashlab yuborgan piyolami, choynak qopqog‘imi, qoshiqmi shun doqqina ko‘rinib turibdi. Qirg‘oqlar zax tortib, ekin-tikin suv so‘ramay qo‘ygan palla. Qo‘shni hovlilardan maktabga ketayotgan bolalarning injiqliklari, xarxashalari, onalarning yalinib-yolborishlari eshitilib turibdi.

Said Ahmad va Saida Zunnunovaning Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston milliy bog‘ida o‘rnatilgan haykali Kampir bu tovushlarga bir dam quloq tutib, boshini tebratib, kulib qo‘ydi. Saodat yoshligida juda chiroyli qiz bo‘lgandi. Sochlari taqimini o‘pardi. Taraganda shamshod taroq ushlagan qo‘llari sochining uchigacha yetmasdi.

Yarmini qismlab turib, bu yog‘ini tarardi. Opasi bu sochlarni qirqta qilib o‘rganda, yana shunchasi ortib qolardi. – E, soching qursin! – derdi opasi. – Qo‘llarim tolib ketdi, so chingni o‘rdirishga odam yollash kerak. Ko‘chada amirkon mahsi-kovushni g‘irchillatib, sochlarini selkillatib yurganda qaragan ham qarardi, qaramagan ham. Yosh qizaloqlar orqasidan kelib, sochlarini ko‘ziga surtib qochishardi. Mana, yillar o‘tib soch ham oqardi, siyraklashdi-yu, baribir, o‘sha uzunligicha qoldi.

Uchiga biror narsa taqmasa, hurpa yib, bo‘yni, yelkalarini tutib ketadi. Shuning uchun ham u sochining uchiga o‘g‘ritutar sandiqning kalitini osib qo‘yadi. Sandiqni ochayotganda kalitni yechib olmaydi. Sochi uzun bo‘lganidan tizzalasa, kalit bemalol qulfga yetadi. Endi yangi uylarga sandiq urf bo‘lmay qoldi. Hamma uyni po‘rim javonlar bosib ketdi. Bundan tashqari, qulfni daranglatib ochadigan kalitlarni yasaydigan ustalar qolmagan.

Kampirning sochlari hamon yoshligidagidek. Faqat yarmidan ko‘pi oqarib ketgan. Orqasiga tashlab qo‘yadigan, uchi birlashtirilgan ikki o‘rim sochining uchiga erining frontdan olib kelgan og‘irgina medalini osib qo‘ygan. Tayyor ilgagi ham bor, sochni pastga tortib turadi. Hovlining yarmiga yaqin joyga tangadek oftob tushirmaydigan qari tut barglari sarg‘aya boshlagan. Qurigan shoxiga bahorda ilin ib qolgan varrakning qamish qovurg‘alari skeletdek bo‘lib turibdi. Faqat uzun latta dumi shamolda ilondek to‘lg‘onadi. Shu tut tagida bir oppoq it supurgi ustida uxlab yotibdi. Kichkinagina, belida belbog‘dek ikkita – biri qora, biri jigarrang chizig‘i bor.

Xuddi kimdir ataylab bo‘yab qo‘yganga o‘xshab ko‘rinadi. Tumshug‘i bilan ikki ko‘zi qop-qora. Bir ko‘zining tepasida to‘mtoq qoshi ham bor. U kampirning oyoq tovushidan bir ko‘zini erinibgina ochdi-yu, chala yarim kerishib, yana uyquga ketdi. – Ha-a, joningni huzurini bilmay o‘l-a! Supurginiyam ha- rom qilding. – Qo‘y, urishma, opasi, Qorako‘z hali bola-da! – Nima deyapsiz, oyijon! Bu it o‘lgurga men nega opa bo‘larkanman?! – dedi Qumrixon nolib. – Agar Qorako‘zni yana supurgi bilan ursang, unga kosov otsang, bilib qo‘y, ukalaringnikiga ketib qolaman. – Voy, oyijon-ey, it o‘lsin, odamdan aziz bo‘lmay! Shu itni deb bizni tashlab ketmoqchimisiz? Qo‘ying-e! – Shu bilan ovunib yuribman.

Qayoqqa borsam, yonimda. Bir qadam nari ketmaydi. Menga ayt-chi, ukalaring, singillaring haftada bir xabar olsa oladi, olmasa yo‘q. Kasalxonada yotganimda shu itgina ko‘kragini qorga berib hovlida bir oy deraza tagida yotgan. Senlar qo‘ni-qo‘shnining qistovi bilan bir- ikki xabar oldilaring, xolos. – Oyijon, qo‘ying endi... – dedi Qumri norozi bo‘lib. Itning bir qulog‘ida, bo‘ynida, oyoqlarida qon qotib qolgan edi. – Ahmoq! – dedi kampir. – Qayoqlarda sanqib yurgan-ding?! Yana marjabozlikka bordingmi? Majnun bo‘lmay ket-kur! Ahvol ingni qara, xotin talashib rosa ta’ziringni yebsan-ku! E o‘lmagin-a, shil inmagan joying qolmapti... Endi o‘zingdan ko‘r.

Majnun, yaralar ingga dori surtaman. Illo, dod demaysan! Qumrixon itning bo‘ynidan bosib turdi, kampir yaralariga yod surta boshladi. It g‘ingshiydi, ingillaydi. Qumrixonning qo‘llarini tishlamoqchi bo‘ladi. – Ana, bo‘ldi. Endi ovqatingni beramiz. Bir oydan beri o‘g‘li surunkasiga kampirning tushiga kiradi. Na yotishida, na turishida halovat bor. O‘g‘lini o‘ylagani- o‘ylagan. Yoshi saksonga yaqinlashib, kuch-quvvatdan qola boshlagan, bol amni ko‘rmay o‘lib ketamanmi deb kuyib-yonadi. O‘g‘li Bo‘rixon oltmish yettinchi yili armiyaga ketgan. Harbiy xizmati tugadi hamki, uyga qaytmadi. O‘sha yoqlarda uylanib, bola-chaqali bo‘lib, qolib ketdi. Ba’zi-ba’zida undan «Ya zdorov» degan ikki enlikkina xat kelardi. Yaqin o‘n besh yildirki, adresni unutib qo‘yganmi, ishqilib, shu o‘rischagina xat ham kelmay qo‘ygan.

Kampir qo‘ni-qo‘shnilarnikiga ham chiqmaydi. Uyda o‘tiraverib qon bo‘lib ketadi. Ba’zan kiyimboshlarini apil-tapil tugib – o‘g‘illari yo qizlaridan birinikiga otlanib qoladi. Baribir, borgan joyida ham halovat topmaydi. Qizi Qumrixonni o‘ylab qaytib keladi. Qumrixonning baxti chopmadi. Ikki bor turmush qildi, farzand ko‘rmadi, qaytib keldi. Biron joyda ishlab ovunay desa, hayhotdek hovliga, munkillab qolgan onasiga kim qaraydi. Aka-ukalari, singillari: «Opa, qo‘y, ishlama, tirikchiliging bizning bo‘ynimizda, onamga qara», deb qo‘yishmadi. Kampirning o‘g‘illari, biznikida turing, oyi, deb xudoning zorini qilishsa ham, otang chiqqan uyni tashlab ketolmayman, men ham shu uydan chiqazilaman, deb ko‘nmadi.

Kampir juda dono xotin edi. Bolalarim haftada bir marta xabar olishsa, yetti kun uyim to‘ladi, albatta, ular quruq kelishmaydi, shu bahona Qumrining ham kuni o‘tadi, deya qadrdon uyidan jilmasdi. Onalar shunaqa – baxti chopmagan bolasi bilan birga bo‘ladi. O‘tgan yili o‘tli-shudli, har ish qo‘lidan keladigan nevarasi Anvarjon, tog‘amni topib kelaman, deb chiqib ketdi. Shu ketgancha yigirma kun deganda daragini topib keldi. Bu gapdan xabar topgan qo‘shni xotinlar kampirni qutlagani kirdilar. – Buvijon, tashvishlanmang, tog‘amning ishlari «besh». Ro‘z g‘ori but, tirikchilikdan kami yo‘q. Uchta bolasi bor. O‘zi o‘zbekchani esidan chiqarib yuboribdi. Men bilan o‘rischa gaplashdi.

Bitta sog‘in echkisi, to‘rtta qanor qopdek cho‘ch-qasi, o‘ntacha cho‘chqachalari bor ekan. Qish zabtiga olganda shu mollarini ham uyiga opkirib olisharkan. Bo‘chka- bo‘chka samogon-aroq yasab, qishi bilan ichisharkan. Qishloqdagilar tog‘amni «Bo‘rixon» demay, «dyadya Borya» deb chaqirishar ekan. Bu gaplarni eshitib, kampir yer yorilmadi-yu, kirib ketmadi. Bolasi tushmagur-ey, qo‘shni xotinlarning oldida shu gaplarni aytib o‘tiribdi-ya! Birovga so‘zini bermaydigan errayim kampirning shoxi sindi, ostona hatlamay uyda muqim o‘tirib qoldi. Qachongacha chilla o‘tiraman, deb kampir bugun qizinikiga otlanib qoldi. Kampirning niyatini sezgan Qorako‘z ostonaga borib o‘tirib oldi. Yaqin bir oydan beri hech qayoqqa bormagan Qorako‘z o‘zida yo‘q shod edi. Boshini bir tomonga egib irg‘ishlar, tezroq chiqmaysizmi, degandek, har xil ovoz chiqarib g‘ingshirdi.

Kampir shoshilmasdi. O‘sma ekilgan bir bo‘yra yer oldida cho‘nqayib, o‘smalarning sersuv, bo‘liq barglarini tagidan kertib uzardi. Oxiri kafti o‘smaga to‘lgach, rayhonning gul otmagan shoxlaridan sindirib olib, o‘smaga qo‘shib dastro‘moliga o‘radi. U qiz nevaralariga, kelin-u qizlariga, albatta, o‘sma olib borardi. Nihoyat, kampir tugunni qo‘ltiqlab chiqdi. Qorako‘z o‘tirgan joyidan bir sapchib ko‘cha tomon otildi. Kampir uning ketidan borarkan: «Hoy, muncha shoshasan, sekinroq», – deb javrardi. Qorako‘z uning gapiga tushungandek, ko‘cha o‘rtasida to‘xtab orqasiga qaraydi. Kampir yetib kelguncha yayrab qulog‘ini qashlaydi.

Похожие

Said Ahmad 10 - sinf

Said Ahmad 8 -sinf

Said Ahmad Qochoq 8 -sinf

Ahmad Yassaviy 10 - sinf

Ahmad Yassaviy hikmatlari haqida 10 - sinf