Ahmad Yassaviy 10 - sinf - Литература - Учебники (по школьные предметы)

Ahmad Yassaviy 10 - sinf

Загружено в:

28.01.2022

Скачано:

0

Размер:

4871.5 KB

10-sinf adabiyot darsligi asosida 3-mavzu: (1166-yilda vafot etgan)AHMAD YASSAVIY

Ahmad Yassaviyning hayoti haqida ma’lumotlar yetarli emas. U Yassi yaqinidagi Sayram shahrida tug‘ilgan. Uning otasi Ibrohim Turkistonning taniqli shayxlaridan bo‘lgan. Onasi Qorasoch momo nomi bilan mashhur. Ahmadning yoshligi ancha qiyin kechadi: juda erta yoshligida otasi vafot etadi.

Ahmad Yassaviy yirik mutasavvif olim Arslonbobo qo‘lida tarbiyalanadi, so‘ng Buxoroga borib Yusuf Hamadoniy qo‘lida tahsil oladi. Ahmad Yassaviy tasavvuf ilmini shu qadar chuqur egallaydiki, xalq orasida « Madinada Muhammad, Turkistonda Xoja Ahmad » degan naql paydo bo‘ladi.

Ahmad Yassaviy 1166-yilda vafot etadi. Uning shuhrati vafotidan keyin ham pasaymagan. Amir Temur unga alohida hurmat bilan qarab, 1395–1397-yillarda Turkistonda Ahmad Yassav iyning qabri o‘rnida muhtasham maqbara qurdiradi. U hozir ham mavjud.

Alisher Navoiy « Nasoyim ul- muhabbat » asarida Ahmad Yassaviyga shunday ta’rif beradi: «Xoja Ahmad Yassaviy – Turkiston mulkining shayx ul-mashoyixidur.

Maqomati oliy va mashhur, karomoti matavoliy (hayratlanarli) va nomahsur (chegarasiz) ermish. Imom Yusuf Hamadoniyning as’hobidindur ( suhbatdoshi )».

« Hikmat »lar Ahmad Yassaviy merosini jamlagan asardir. Unda 240 ga yaqin she’r bor. Asar xalq orasida « Devoni hikmat » nomi bilan mashhur bo‘lgan. Hikmatlarga «Qul Xoja Ahmad», « Xoja Ahmad Yassaviy », «Ahmad ibn Ibrohim», « Sulton Xoja Ahmad Yassaviy », « Yassaviy miskin Ahmad », « Miskin Yassaviy », « Xoja Ahmad », « Ahmad », « Ahmadiy », « Qul Ahmad », « Miskin Ahmad » kabi taxalluslar qo‘yilgan.

Ahmad Yassaviy – mutasavvuf shoir. Tasavvufdagi to‘rt asosiy bosqich: shariat, tariqat, ma’rifat, haqiqat mohiyatini she’riy misralariga singdirgan Ahmad Yassaviy shu yo‘nalishda katta shuhrat qozondi. Bu bejiz emas. Adib tasavvufni inson ma’naviyatini yuksaltiruvchi muhim omil sifatida biladi.

Bundan maqsad insoniyatni to‘g‘ri yo‘lga da’vat etishdir. To‘g‘ri yo‘l haqiqatni anglashga olib kelmoq kerak. Haqiqatni anglash o‘zlikni anglashdir. Bunga erishmoq uchun kishining hidoyat yo‘liga kirmog‘i, butun kuch va vujudini shu yo‘lga qaratmog‘i kerak.

Ahmad Yassaviy she’riyatidagi obrazlar tuzilishi ham tasavvuf ta’limoti bilan, ham og‘zaki ijod an’analari bilan chambarchas bog‘lanib ketgan. Pir, darvish, oshiq, obid, oqil, zohid, ishq, tolib, ummat, rasul, shayton, iymon kabi obrazlar bevosita tasavvuf bilan bog‘lansa, yo‘l, rabot, karvon, o‘q kabilar og‘zaki ijod an’analari bilan aloqador holda yuzaga kelgan. Ahmad Yassaviy hikmatlari xalqona ruhi bilan o‘ziga xoslik kasb etadi.

HIKMATLAR Ahmad Yassaviy maqbarasi (Turkiston shahri)Ishq da’vosin manga qilma, yolg‘on oshiq, Oshiq bo‘lsang bag‘ring ichra ko‘z qoni yo‘q, Muhabbatni shavqi birla jon bermasa, Zoye kechar umri oni, yolg‘oni yo‘q. Ishq bog‘ini mehnat tortib ko‘kartmasang, Xorlik tortib shum nafsingni o‘ldirmasang. Olloh debon ichga nurni to‘ldirmasang, Valloh-billoh senda ishqni nishoni yo‘q. Haq zikrini mag‘zi jondin chiqarmasang, Uch yuz oltmish tomirlaring tebratmasang, To‘rt yuz qirq to‘rt so‘ngaklaring qul qilmasang, Yolg‘onchidir, Haqqa oshiq bo‘lg‘oni yo‘q.

Nafsdin kechib, qanoatni pesha qilg‘on, Har kim topsa, rozi bo‘lib, bo‘yin sung‘on, Yaxshilarga xizmat qilib duo olg‘on, Andoq oshiq mahshar kuni armoni yo‘q. Rohat tashlab jon mehnatin xushlaganlar, Saharlarda jonin qiynab oshlaganlar, Ho-yu havas moumanni tashlaganlar, Chin oshiqdir, hargiz oni yolg‘oni yo‘q. Ishq dardini bedardlarga aytib bo‘lmas, Bu yo‘llarni uqbosi ko‘p, o‘tib bo‘lmas, Ishq gavharin har nomardga sotib bo‘lmas, Bexabarlar ishq qadrini bilgoni yo‘q.

Ishqqa tushding, o‘tga tushding, kuyib o‘lding, Parvonadek jondin kechib axgar bo‘lding, Dardga to‘lding, g‘amga to‘lding, telba bo‘lding, Ishq dardini so‘rsang hargiz darmoni yo‘q. Boshing ketar bu yo‘llarda hozir bo‘lg‘il, Ishq yo‘lida o‘lmas burun zinhor o‘lg‘il, Pir etagin mahkam tutib, xizmat qilgil, Xizmat qilg‘on hargiz yo‘lda qolgoni yo‘q. Oshiq ermas jononiga jon bermasa, Dehqon ermas ketmon chopib non bermasa. Munda yig‘lab oxiratda jon bermasa, Yo‘lda qolg‘on bo‘yi xudo olg‘oni yo‘q...

Zohid bo‘lma, obid bo‘lma, oshiq bo‘lg‘il, Mehnat tortib ishq yo‘lida sodiq bo‘lg‘il, Nafsni tepib dargohiga loyiq bo‘lgil, Ishqsizlarni ham joni yo‘q, imoni yo‘q. Ishq savdosi kimga tushsa rasvo qilur, Partav solib Haq o‘ziga shaydo qilur, Majnunsifat aqlin olib Laylo qilur, Olloh haqqi bu so‘zlarni yolg‘oni yo‘q. Qul Xoja Ahmad, jondin kechib yo‘lga kirgil, Andin so‘ngra eranlarni yo‘lin so‘rg‘il, Olloh debon haq yo‘lida joning bergil, Bu yo‘llarda jon bermasang imkoni yo‘q.

Rabbim yodi ulug‘ yoddur aytur bo‘lsam, Asal yanglig‘ suchuk bo‘lur tilim mening. O‘zim faqir, qildim muqir, bo‘ldim haqir, Qanot qoqar uchar qushdek ko‘nglim mening. Turlik ayshim, turlik ishim, munglig‘ boshim, Irdi jonim, ketdi hushim, oqdi yoshim, Yozuq bilan to‘ldi tugal, ichim-toshim, Beniyozim ocha bersun yo‘lim mening. Ko‘zim tushdi, ko‘nglim uchdi, arshqa oshdi, Umrim kechdi, nafsim qochdi, bahrim toshdi. Karvon ko‘chdi, manzil oshdi, horib tushdi, Sir ulashdi nedek bo‘lg‘ay holim mening...

Похожие

Ahmad Yassaviy hikmatlari haqida 10 - sinf

Said Ahmad 10 - sinf

Said Ahmad Qorako'z Majnun 10 - sinf

Said Ahmad 8 -sinf

Said Ahmad Qochoq 8 -sinf