Jahon Otin Uvaysiy 7-sinf. - Литература - Учебники (по школьные предметы)

Jahon Otin Uvaysiy 7-sinf.

Загружено в:

21.01.2021

Скачано:

0

Размер:

1409.7490234375 KB

7-sinf Adabiyot fani darsligi asosida 17-mavzuJahon Otin Uvaysiy (1779 –1845)

Shoira Jahon Otin taхallusining ma’nosini ham bilib oldik. Shoira Marg‘ilon shahrida ziyoli oilada dunyoga keldi.

Otasi o‘zbek va tojik tillarida she’rlar yozgan ijodkor, onasi ham fozila ayol bo‘lgan. Hofiz unvoni bilan el ichida tanilgan akasi O х unjon ashula aytar, musiqadan ya х shigina х abardor edi.

Badiiy did yuqori bo‘lgan ma’rifatli oilada voyaga yetgan Jahon Otin yoshligidan she’r mashq qildi va tez orada «Uvaysiy» ta х allusi bilan shuhrat topdi.

Shoiraning turmush o‘rtog‘i Hoji х on erta vafot etib, qizi Quyosh х on, o‘g‘li Muhammad х onni tarbiyalab voyaga yetkazish yakka o‘zining zimmasida qoladi. U maktabdorlik qiladi, ijod bilan shug‘ullanadi. Farzandlari ham she’rlar yozgan.

Uvaysiy hayoti va ijodiy faoliyatining bir qismi malika va shoira Nodirabegim iltifoti tufayli х on saroyida kechadi.

Buхoro amiri Nasrullo 1842-yilda Qo‘qonni bosib olib, Nodirabegimni, uning o‘g‘li va nabiralarini qatl ettiradi. Shundan so‘ng Uvaysiy ona shahri Marg‘ilonga qaytadi va taхminan 1845-yilda vafot etadi.

Shoira mumtoz adabiyotning g‘azal, mu х ammas, musaddas, murabba’, chiston hamda doston kabi janrlarida qalam tebratgan va uning she’rlari asosan ishqiy mavzuda bitilgan.

Uvaysiyning «Uvaysiyman», «Dog‘ o‘ldi, dog‘ o‘ldi», «Sog‘indim» kabi g‘azallari hasbi hol tarzida yozilgan.

Ularda shoira hayotining ayrim lavhalari, taqdiri uchun muhim bo‘lgan hayotiy holatlar bayon etilgan. Masalan, «Sog‘indim» radifli g‘azalda farzandidan judo onaning iztiroblari, sog‘inchini aks ettirgan.

Uvaysiy chistonnavis sifatida ham o‘z mahoratini namoyon etgan. Ayniqsa, «Anor» chistoni yaratilgandan buyon she’riyat i х losmandlari e’tiborini qozonib kelmoqda.

G‘AZALLAR Mehnat-u alamlarga mubtalo Uvaysiyman, Qayda dard eli bo‘lsa, oshno Uvaysiyman. Istadim bu olamni, topmadim vafo ahlin, Barchadin yumib ko‘zni muddao Uvaysiyman. Uz diling taalluqdin, band qil Xudo sori, To degil kecha-kunduz: «Mosivo Uvaysiyman!» Kechalar fig‘onimdin tinmadi kavokiblar, Arz to samo uzra mojaro Uvaysiyman. To ko‘rib xarobotin ta’na etma, ey zohid, Bir nafas emas xoli iqtido Uvaysiyman. Faqr borgohiga qo‘ysa gar qadam har kim, Bosh agar kerak bo‘lsa, jonfido Uvaysiyman. Uvaysiy beriyozat deb sahl tutma, ey orif, Ishq aro nihon dardi bedavo Uvaysiyman.

SOG‘INDIM Bukun, ey do‘stlar, farzandi jononimni sog‘indim, Gado bo‘lsam ne ayb, ul shohi davronimni sog‘indim. Musofirman, g‘aribman, bekas-u ham benavodurman, Vujudim dardga to‘ldi, emdi darmonimni sog‘indim. Tilimning zikri-yu, ko‘nglimni fikri, yaxshi farzandim, Azizim, yolg‘izim, davlatli sultonimni sog‘indim. Kecha-kunduz yo‘lig‘a muntazirdurman, tikarman ko‘z, Kelib holim so‘ribon ketsa, mehmonimni sog‘indim. Nasibin uzmadi Tangri, ilojin topmag‘ay kelsa, Onam deb bo‘lg‘usi bag‘ri qizil qonimni sog‘indim. Qorong‘u bo‘ldi olam ko‘zima ushbu judolikdin, Ko‘z-u ko‘nglum ziyosi mohi tobonimni sog‘indim. Mani bekas Uvaysiy, yig‘lagayman ro‘z-u- shab tinmay, Uyimning ziynati, ko‘z ravshani, xonimni sog‘indim.

CHISTONLAR Ul na gumbazdir, eshigi, tuynugidin yo‘q nishon, Necha gulgunpo‘sh qizlar manzil aylabdur makon. Sindurub gumbazni, qizlar holidin olsam xabar, Yuzlarig‘a parda tortig‘liq turarlar bag‘ri qon. Ul nadurkim, sabzto‘nlik, yoz yog‘ochning boshida, Qish yalang‘och aylagay barcha xaloyiq qoshida. Barcha qushlarning so‘ngoki ichida, Ul na qushdurkim, so‘ngoki toshida. Ikki mahbubni ko‘rdum, bir-birisin ko‘rmagan, Ikkisining o‘rtasiga, do‘stlar, qil sig‘magan.

CHISTON HAQIDA Mumtoz adabiyotdagi she’riy topishmoq janri chiston deb yuritiladi. Chistonning hajmi cheklanmagan, lekin ko‘pincha bir yoki ikki bayt bo‘ladi. Turkiy ada biyotda ilk chistonlar Alisher Navoiy tomonidan yaratilgan. Fors-tojik adabiyotida undan bir necha asr ilgari ham mavjud edi hamda lug‘z deb atalgan.

Похожие

Anbar Otin 11 - sinf

Anbar Otin Risolayi falsafayi siyohon 11 - sinf

Cho‘lpon 7-sinf.

Maxtumquli 7-sinf

Zavqiy 7-sinf