Ишлаб чиқариш жараёнларида заҳарли ва зарарли омиллар ва улардан ҳимояланиш тадбирлари - Xayot faoliyati xavfsizligi - Slaydlar

Ишлаб чиқариш жараёнларида заҳарли ва зарарли омиллар ва улардан ҳимояланиш тадбирлари

Yuklangan vaqt:

06.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2065 KB

Ko'chirib olish

МаърузаМаъруза Ишлаб чиқариш жараёнларида заҳарли ва зарарли омиллар ва улардан ҳимояланиш тадбирлари .

Режа:Режа: 1. Ишлаб чиқаришда 1. Ишлаб чиқаришда қўлланиладиган заҳарли ва қўлланиладиган заҳарли ва зарарли моддалар (ЗЗМ).зарарли моддалар (ЗЗМ). 2. ЗЗМларнинг инсон организмига 2. ЗЗМларнинг инсон организмига таъсир қилиш хусусиятлари.таъсир қилиш хусусиятлари. 3. ЗЗМлардан ишловчиларни ҳимоя 3. ЗЗМлардан ишловчиларни ҳимоя қилиш тадбирлари.қилиш тадбирлари.

► Газ - ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринлари ҳавоси кўп ҳолларда технологик жараёнларда қўлланиладиган зарарли аэрозоллар ва заҳарли моддаларнинг молекулаларидир. ►Чанг бу каттик жисмларнинг майда заррачаларидир. Келиб чикишига караб улар органик (ўсимлик ва хайвонлардан ажралиб чикадиган) ва органик бўлмаган (минерал ва металлардан ажралиб чикадиган) хамда аралаш чангларга бўлинади бўлинади.

ЗЗМ лар турлариЗЗМ лар турлари  ЗЗМ лар ЗЗМ лар қаттиқ, суюқ, газ, буғ ва қаттиқ, суюқ, газ, буғ ва аэрозольаэрозоль ҳолатда бўлиши мумкин. ҳолатда бўлиши мумкин.  Ҳозирги вақтда Ҳозирги вақтда 5 млн.5 млн. яқин кимёвий яқин кимёвий модда маълум бўлиб, шундан модда маълум бўлиб, шундан 60 мингги60 мингги ишлаб чиқаришда қўлланилади.ишлаб чиқаришда қўлланилади.  Меҳнат санитарияси ва гигиенасининг Меҳнат санитарияси ва гигиенасининг бир қисми бўлган бир қисми бўлган “саноат “саноат таксикологияси”таксикологияси” деган фан ЗЗМ ларнинг деган фан ЗЗМ ларнинг одамларга таъсирини ўрганади.одамларга таъсирини ўрганади.

Заҳарли ва зарарли моддаларЗаҳарли ва зарарли моддалар  Заҳарли ва зарарли моддалар Заҳарли ва зарарли моддалар (ЗЗМ) - деб, инсон организмига оз (ЗЗМ) - деб, инсон организмига оз миқдорда тушиб, унда миқдорда тушиб, унда тўқималар билан кимёвий ёки тўқималар билан кимёвий ёки физик - кимёвий ўзаро таъсирга физик - кимёвий ўзаро таъсирга киришадиган ва муайян киришадиган ва муайян шароитларда соғлиқнинг шароитларда соғлиқнинг бузилишига олиб келадиган бузилишига олиб келадиган моддаларга айтилади.моддаларга айтилади.

Ўзбекистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, давлат қўмитаси, Фавқулодда вазиятлар Фавқулодда вазиятлар вазирлиги, Молия вазирлиги, Молия вазирлиги, Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2013 йил 28 вазирлигининг 2013 йил 28 январдаги 1, 1, 8 ва 2-сон январдаги 1, 1, 8 ва 2-сон қарорига ИЛОВА Заҳарли қарорига ИЛОВА Заҳарли кимёвий ва бошқа токсик кимёвий ва бошқа токсик моддаларни кўмиш ҳамда моддаларни кўмиш ҳамда махсус полигонларни махсус полигонларни қўриқлаш ва сақлаш тартиби қўриқлаш ва сақлаш тартиби тўғрисидатўғрисида ..

Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси раиси Қутбиддин Бурҳонов 2020 йилда ис гази ва газ портлашидан жабр кўрган фуқаролар сони ҳақида маълумот берди, дея хабар қилмоқда мухбири. 2020 йилнинг ўтган даврида ис газидан заҳарланиш билан боғлиқ жами 52та ҳолат содир бўлиб, уларда 69 нафар фуқаро жабрланган, 61 нафари вафот этган. Газ портлаши билан боғлиқ 12та ҳолат кузатилиб, уларда 147 нафар фуқаро жароҳатланган, 19 нафари вафот этган.

Ис гази (СО) рангсиз, ҳидсиз заҳарли бирикма бўлиб, табиий газ, ёқилғи, кўмир, ўтин чўғлари тўлиқ ёнмаслиги оқибатида хосил бўлади . Тутун таркибида 3%, ишланган газда 13%, портловчи газлар таркибида эса 50−60% гача ис гази бўлади . Ис газидан шамоллатиш тизими яхши ишламайдиган органик моддаларни ишлаб чиқарадиган корхоналарда, автоуловлар турар паркларда, янги бўялган ва шамоллатилмаган хоналарда, шунингдек, уй шароитларида табиий газ чиқиб турганда ва печка билан истиладиган уйлар, ҳаммомларда, дам олиш палаткаларида ёнувчи модданинг тўлиқ ёнмаслиги натижасида заҳарланиш мумкин .

Таҳлилларга кўра, ис газидан заҳарланиш ҳолатларининг аксарияти қуйидаги сабабларга кўра юзага келмоқда: фуқаролар томонидан газ ва муқобил ёқилғи (кўмир, ўтин ва бошқа) турларидан фойдаланишда хавфсизлик қоидаларига риоя этмаслик; ностандарт (қўлбола ясалган) ёки сертификатга эга бўлмаган иситиш печлари ва анжомларидан фойдаланиш; иситиш печларининг дудбуронларини нотўғри ўрнатиш; газ ёки бошқа муқобил ёқилғига мослаштирилган иситиш печлари ҳамда суюлтирилган углеводород газ балонларини (анжомлари)ни дам олиш (ухлаш) хоналарига олиб кириш; ошхонада ўрнатилган табиий газда ишловчи газ плиталардан хоналарни иситиш мақсадида фойдаланиш; ҳаво алмашмайдиган хоналарни иситишда очиқ олов (кўмир ва ўтин чўғлари)дан фойдаланиш; ҳавони алмаштирувчи шамоллатиш шахталари ёки туйнукларни беркитиб (тўсиб) қўйиш.

Табиий газ ҳид ва рангга эга эмас, бироқ унинг ҳавода тарқалиши инсонларнинг заҳарланишига, шунингдек кучли портлашлар юзага келишига сабаб бўлади. Шу боис техник носозликлар туфайли газ чиқишини эрта аниқлаш ва бартараф этиш мақсадида газга одорант – ўз ҳиди билан ҳавода газ борлиги ҳақида хабар берувчи моддалар қўшилади. Ўз навбатида газни одорантлаштирувчи реагентлар физиологик жиҳатдан хавфсиз бўлиши талаб этилади. У металлар ва газ тармоқларидаги материаллар билан реакцияга киришмаслиги, шунингдек, табиий газнинг хусусиятларини ўзгартирмаслиги талаб этилади.

заҳарли кимёвий моддалар —ўсимликларнинг зараркунандалари ва бегона ўтларга қарши курашишда ишлатиладиган кимёвий препаратлар (воситалар), шунингдек қишлоқ хўжалик экинлари учун қўлланиладиган тайёр ҳолдаги препаратлар; токсик модда —иқтисодиётнинг айрим соҳаларида қўлланиладиган, одамлар ва жониворлар соғлиғига ёки атроф-муҳитга зарарли таъсир кўрсатадиган модда; махсус полигон —тақиқланган, яроқлилик муддати ўтган, фойдаланишга яроқсиз ҳолга келган заҳарли кимёвий ва бошқа токсик моддаларни ҳамда уларни қадоқлаш идишларини кўмишга мўлжалланган махсус ер участкаси ва иншоотлар мажмуаси; махсус транспорт воситалари —заҳарли кимёвий ва бошқа токсик моддаларни ҳамда уларни қадоқлаш идишларини ташиш учун мўлжалланган транспорт воситалари.

V V боб. Махсус полигонларни қўриқлаш, сақлаш ва боб. Махсус полигонларни қўриқлаш, сақлаш ва назорат қилиш назорат қилиш 14. «Қишлоқхўжаликкимё» ДАЖи ходимлари махсус 14. «Қишлоқхўжаликкимё» ДАЖи ходимлари махсус полигонларни қўриқлаш ва сақлаш ишларига хавфли полигонларни қўриқлаш ва сақлаш ишларига хавфли кимёвий моддалар билан хавфсиз ишлашга ўқитилган кимёвий моддалар билан хавфсиз ишлашга ўқитилган бўлиши, хавфсизлик техникасига амал қилиши ҳамда бўлиши, хавфсизлик техникасига амал қилиши ҳамда якка тартибдаги ҳимоя воситалари билан якка тартибдаги ҳимоя воситалари билан таъминланган бўлиши лозим. таъминланган бўлиши лозим. 15. Бегона шахсларни, жониворларни ва 15. Бегона шахсларни, жониворларни ва автотранспорт воситаларни киритмаслик мақсадида автотранспорт воситаларни киритмаслик мақсадида хавфли зона ҳудуди ўраб олиниши, қўриқланадиган хавфли зона ҳудуди ўраб олиниши, қўриқланадиган ҳудудни қўриқлаётган ходимлар учун махсус хоналар ҳудудни қўриқлаётган ходимлар учун махсус хоналар бўлиши, ҳудудда кузатув олиб бориш ва кириш учун бўлиши, ҳудудда кузатув олиб бориш ва кириш учун махсус пост (жой)лар белгиланиши лозим. махсус пост (жой)лар белгиланиши лозим. 16. Махсус полигонлар ҳудудида авария ҳолатлари 16. Махсус полигонлар ҳудудида авария ҳолатлари оқибатларини бартараф этиш чора-тадбирларини оқибатларини бартараф этиш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш лозим.ишлаб чиқиш ва амалга ошириш лозим.

17. Махсус полигонларни қуйидаги ташкилотлар назорат қилади: Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг ҳудудий органлари – экологик меъёрларга риоя этилиши бўйича; Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг ҳудудий органлари – заҳарли кимёвий ва бошқа токсик моддалар ҳамда уларни қадоқлаш идишлари билан ишлашда белгиланган санитария меъёрлари ва қоидаларига риоя этилиши бўйича; Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг ҳудудий органлари – вужудга келган фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш ҳамда уларни мувофиқлаштириб бориш ишлари бўйича. Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг ҳудудий органлари – ер ости сувлари ҳолати бўйича доимий кузатувларни олиб бориш бўйича.

Табиатни муҳофаза қилишнинг яна бир Табиатни муҳофаза қилишнинг яна бир янги муаммоси бу ташқи муҳитни заҳарли янги муаммоси бу ташқи муҳитни заҳарли моддалар билан ифлосланишдан моддалар билан ифлосланишдан сақлашдир. Бундай моддалар таркибига сақлашдир. Бундай моддалар таркибига кимёвий моддаларни, яъни қишлоқ кимёвий моддаларни, яъни қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган хўжалигида ишлатиладиган пеститсидларни киритиш мумкин. пеститсидларни киритиш мумкин. Маълумки, қишлоқ хўжалик Маълумки, қишлоқ хўжалик зараркунандаларига қарши курашишда, зараркунандаларига қарши курашишда, юқори ҳосил олишда заҳарли кимёвий юқори ҳосил олишда заҳарли кимёвий моддалар (пеститсидлар) катта аҳамият моддалар (пеститсидлар) катта аҳамият касб этади. Чунки турли зараркунанда касб этади. Чунки турли зараркунанда ҳашаротлар ва касалликлардан жуда катта ҳашаротлар ва касалликлардан жуда катта зарар кўрилади. Бу зарар ялпи ҳосилнинг зарар кўрилади. Бу зарар ялпи ҳосилнинг 10-50%ини ташкил этади. Шу сабабли, 10-50%ини ташкил этади. Шу сабабли, дунёда қишлоқ хўжалигида ишлатилаётган дунёда қишлоқ хўжалигида ишлатилаётган 100 мингдан ортиқ кимёвий модданинг 50 100 мингдан ортиқ кимёвий модданинг 50 фоизи пеститсидларга тўғри келади. фоизи пеститсидларга тўғри келади. Ўзбекистонда йилига 135-140 мингт. Ўзбекистонда йилига 135-140 мингт. заҳарли кимёвий моддалар ишлатилади. Ер заҳарли кимёвий моддалар ишлатилади. Ер шари бўйича ҳар гектар қишлоқ хўжалик шари бўйича ҳар гектар қишлоқ хўжалик майдонига ўртача 1 кг пеститсид тўғри майдонига ўртача 1 кг пеститсид тўғри келса, бу миқдор Ўзбекистонда 35 кг ни келса, бу миқдор Ўзбекистонда 35 кг ни ташкил этади.ташкил этади.

Ўзбекистонда, халқ хўжалигида Ўзбекистонда, халқ хўжалигида инсектитсидлар (зарарли инсектитсидлар (зарарли ҳашаротларга қарши), акаритсидлар ҳашаротларга қарши), акаритсидлар (каналарга қарши), фунгитсидлар (каналарга қарши), фунгитсидлар (касаллик тарқатувчи замбуруғларга (касаллик тарқатувчи замбуруғларга қарши), гербитсидлар (ёввойи қарши), гербитсидлар (ёввойи ўтларга қарши), бактеритсидлар ўтларга қарши), бактеритсидлар (зарарли бактерияларга қарши), (зарарли бактерияларга қарши), зоотсидлар (зарарли зоотсидлар (зарарли кемирувчиларга қарши), кемирувчиларга қарши), пеститсидларни қишлоқ хўжалик пеститсидларни қишлоқ хўжалик зараркунандаларига қарши зараркунандаларига қарши курашишда, юқори ҳосил олишда курашишда, юқори ҳосил олишда заҳарли кимёвий моддалар заҳарли кимёвий моддалар (пеститсидлар) каби заҳарли (пеститсидлар) каби заҳарли кимёвий моддалар ишлатилмоқда. кимёвий моддалар ишлатилмоқда. Бундай моддалар тез парчаланмай, Бундай моддалар тез парчаланмай, ўз хусусиятини узоқ вақт сақлаб, ўз хусусиятини узоқ вақт сақлаб, биосферада моддалар алмашинувида биосферада моддалар алмашинувида қатнашади.қатнашади.

Оқибатда, пеститсидлар Оқибатда, пеститсидлар маълум миқдорда маълум миқдорда тупроқда, сувда, ҳавода тупроқда, сувда, ҳавода улар орқали ўсимлик, улар орқали ўсимлик, ҳайвон ва инсон ҳайвон ва инсон организмида тўпланади. организмида тўпланади. Бу эса айниқса, инсон Бу эса айниқса, инсон организмида турли организмида турли касалликлар келиб касалликлар келиб чиқишига сабаб бўлади, чиқишига сабаб бўлади, ҳамда наслдан-наслга ҳамда наслдан-наслга ўтиб, салбий таъсир ўтиб, салбий таъсир кўрсатади. кўрсатади.

ЗЗМнинг организмга таъсир қилиш оқибатини ЗЗМнинг организмга таъсир қилиш оқибатини шакллантирувчи омиллар шакллантирувчи омиллар ЗЗМ ларнинг организмга таъсири оқибатини бир қатор ЗЗМ ларнинг организмга таъсири оқибатини бир қатор омиллар шакллантиради. Турли моддаларнинг заҳарли омиллар шакллантиради. Турли моддаларнинг заҳарли таъсири организм, заҳар ва атроф-муҳитнинг ўзаро таъсири организм, заҳар ва атроф-муҳитнинг ўзаро таъсири натижаси ҳисобланади. таъсири натижаси ҳисобланади. Булар қуйидаги омиллардир:Булар қуйидаги омиллардир:  организмнинг ёши;организмнинг ёши;  жинси; жинси;  шахсий сезувчанлигига;шахсий сезувчанлигига;  заҳарнинг кимёвий тузилиши ва физик хоссаларига, заҳарнинг кимёвий тузилиши ва физик хоссаларига, миқдорига, таъсир қилиш давомийлигига; миқдорига, таъсир қилиш давомийлигига;  бажарилаётган ишнинг хусусияти ва оғирлигига;бажарилаётган ишнинг хусусияти ва оғирлигига;  микроиқлим кўрсаткичларига (ҳаво ҳарорати, босими, микроиқлим кўрсаткичларига (ҳаво ҳарорати, босими, намлиги ва тезлиги) даражасига боғлиқ бўлиши намлиги ва тезлиги) даражасига боғлиқ бўлиши мумкин.мумкин.

Заҳарловчи моддаларнинг инсон организмига Заҳарловчи моддаларнинг инсон организмига таъсири.таъсири.  ЗЗМлар организмга умумий ёки маҳаллий таъсир қилиши мумкин. ЗЗМлар организмга умумий ёки маҳаллий таъсир қилиши мумкин.  Умумий заҳарланишлардаУмумий заҳарланишларда заҳар қонга сўрилиб, айрим органлар, асаб заҳар қонга сўрилиб, айрим органлар, асаб тизими қон ҳосил қилиш органлари зарарланади. тизими қон ҳосил қилиш органлари зарарланади.  Маҳалий заҳарланишдаМаҳалий заҳарланишда тўқималар, терининг яллиғланиши каби тўқималар, терининг яллиғланиши каби ҳодисалар рўй беради. ҳодисалар рўй беради.  Заҳарланишнинг қуйидаги шакллари мавжуд: Заҳарланишнинг қуйидаги шакллари мавжуд: - ўткир заҳарланиш- ўткир заҳарланиш - қисқа муддатда катта миқдордаги ЗЗМ таъсири - қисқа муддатда катта миқдордаги ЗЗМ таъсири натижасида рўй беради;натижасида рўй беради; - сурункали заҳарланиш- сурункали заҳарланиш - организмга ЗЗМнинг нисбатан оз миқдорда, - организмга ЗЗМнинг нисбатан оз миқдорда, аста-секин, узок вақт давомида таъсири натижасида пайдо бўлади.аста-секин, узок вақт давомида таъсири натижасида пайдо бўлади.  Ишлаб чиқаришда ЗЗМ жуда кўп салбий оқибатларга ҳам сабабчи Ишлаб чиқаришда ЗЗМ жуда кўп салбий оқибатларга ҳам сабабчи бўлади. Улар организмнинг иммунобиологик қаршилигини пасайтиради: бўлади. Улар организмнинг иммунобиологик қаршилигини пасайтиради: юқори нафас йўллари қатори, сил, буйрак, юрак - қон томирлари тизими юқори нафас йўллари қатори, сил, буйрак, юрак - қон томирлари тизими касалликлари кабилар ривожланишига имкон яратиб бериши мумкин.касалликлари кабилар ривожланишига имкон яратиб бериши мумкин.  АллергикАллергик (астма, экзема ва бошқа), авлоддан авлодга ўтувчи , майиб- (астма, экзема ва бошқа), авлоддан авлодга ўтувчи , майиб- мажрухликка олиб келувчи ва бир қатор кейинчалик авж оладиган мажрухликка олиб келувчи ва бир қатор кейинчалик авж оладиган оқибатлар келтириб чиқарадиган ЗЗМлар мавжуд.оқибатлар келтириб чиқарадиган ЗЗМлар мавжуд.  ЗЗМ ичида организмда ўсмалар ривожланишига имкон яратадиган ЗЗМ ичида организмда ўсмалар ривожланишига имкон яратадиган канцероген моддаларканцероген моддалар мавжуд бўлиб, улар жумласига турли мураккаб мавжуд бўлиб, улар жумласига турли мураккаб моддалар кирадимоддалар киради ..

ЗЗМларнинг одам организмига таъсир қилиш ЗЗМларнинг одам организмига таъсир қилиш хусусияти бўйича гуруҳланишихусусияти бўйича гуруҳланиши Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда ЗЗМлар қуйидагича Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда ЗЗМлар қуйидагича гуруҳланади:гуруҳланади:  Умумий заҳарловчиларУмумий заҳарловчилар , (углеводородлар, бензол, толуол, , (углеводородлар, бензол, толуол, ксилол, симоб, фосфор ва хлор бирикмалари ва бошқа).ксилол, симоб, фосфор ва хлор бирикмалари ва бошқа).  ЯллиғлантирувчиларЯллиғлантирувчилар , (кислоталар, ишқорлар, хлор, фтор, , (кислоталар, ишқорлар, хлор, фтор, азот бирикмалари).азот бирикмалари).  СС енсибилируюенсибилирую щиещие (сезгирликни оширувчилар), симоб, (сезгирликни оширувчилар), симоб, платина, альдегидлар ва бошплатина, альдегидлар ва бош ққ а.а.  КонцерогенКонцероген , хавфли ва зарали шишлар ҳосил қилади, , хавфли ва зарали шишлар ҳосил қилади, баъзи ароматик углеводородлар, нефтни қайта ишлаш баъзи ароматик углеводородлар, нефтни қайта ишлаш маҳсулотлари (мазут, гудрон, битум, ёғлар ва бошқа).маҳсулотлари (мазут, гудрон, битум, ёғлар ва бошқа).  МутагенМутаген , одам организмининг генетик аппаратига таъсир , одам организмининг генетик аппаратига таъсир қилади. Иприт, формальдегид, бензол, сероуглерод, қилади. Иприт, формальдегид, бензол, сероуглерод, қўрғошин, сурьма, марганец, никотин, симоб ва бошқа.қўрғошин, сурьма, марганец, никотин, симоб ва бошқа.

Мехнат гигиенасида ЗХМларни йул Мехнат гигиенасида ЗХМларни йул куйса бўладиган (безарар) куйса бўладиган (безарар) концентрацияларни асослаб концентрацияларни асослаб берилган. 8 соатлик иш куни берилган. 8 соатлик иш куни (хафтасига 40 соатлик) да, бутун иш (хафтасига 40 соатлик) да, бутун иш стажи давомида, замонавий стажи давомида, замонавий текшириш усуллари билан текшириш усуллари билан аникланадиган касалликлар аникланадиган касалликлар келтириб чикара олмайдиган ЗХМ келтириб чикара олмайдиган ЗХМ концентрацияси безаарар.концентрацияси безаарар.

Хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш Хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларини таснифиомилларини таснифи Ишлаб чиқариш омили Хавфли Зарарли

 Хавфли ишлаб чиқариш омиллари - Хавфли ишлаб чиқариш омиллари - шикастланиш, шикастланиш, ўткир касаллик ёки соғлиғининг кескин ўткир касаллик ёки соғлиғининг кескин ёмонлашиши, ўлимга олиб келиши мумкин ёмонлашиши, ўлимга олиб келиши мумкин бўлган атроф мухит ва меҳнат омиллари.бўлган атроф мухит ва меҳнат омиллари.  Зарарли ишлаб чиқариш омиллари Зарарли ишлаб чиқариш омиллари - - бу касбий бу касбий патологияни келтириб чиқарадиган ёки меҳнат патологияни келтириб чиқарадиган ёки меҳнат қобилиятининг доимий пасайишига олиб қобилиятининг доимий пасайишига олиб келадиган, соматик ва юқумли касалликлар тез-келадиган, соматик ва юқумли касалликлар тез- тез кўпайиб, наслнинг соғлиғи бузилишига олиб тез кўпайиб, наслнинг соғлиғи бузилишига олиб келадиган атроф-муҳит ва меҳнат омиллари.келадиган атроф-муҳит ва меҳнат омиллари.  Ушбу омилларнинг таъсири замонавий тадқиқот Ушбу омилларнинг таъсири замонавий тадқиқот усуллари ёрдамида иш жараёнида, ҳозирги ва усуллари ёрдамида иш жараёнида, ҳозирги ва кейинги авлодлар ҳаётида хам аниқланади.кейинги авлодлар ҳаётида хам аниқланади.

Моҳияти бўйича хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш Моҳияти бўйича хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари қуйидаги гуруҳларга бўлинади:омиллари қуйидаги гуруҳларга бўлинади: хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари Физик Кимёвий Биолог ик Психо физик

Физик хавфли ва зарарли Физик хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш ишлаб чиқариш омилларига қуйидагилар киради.омилларига қуйидагилар киради. - ҳаракатланувчи машиналар ва механизмлар;- ҳаракатланувчи машиналар ва механизмлар; - ишлаб чиқариш ускуналарининг - ишлаб чиқариш ускуналарининг ҳаракатланувчи қисмлари;ҳаракатланувчи қисмлари; - кранлар, кўтаргичлар ёрдамида кўчириладиган - кранлар, кўтаргичлар ёрдамида кўчириладиган маҳсулотлар, ишлов бериладиган буюмлар, маҳсулотлар, ишлов бериладиган буюмлар, материаллар;материаллар; - қулаб тушадиган иншоотлар ва бошқалар;- қулаб тушадиган иншоотлар ва бошқалар; - иш жойидаги ҳавонинг чанг ва газ миқдорини - иш жойидаги ҳавонинг чанг ва газ миқдорини кўпайтириш;кўпайтириш; - ускуналар, материаллар сиртининг кўтарилган - ускуналар, материаллар сиртининг кўтарилган ёки пасайган ҳарорати;ёки пасайган ҳарорати; - иш жойидаги ҳаво ҳарорати кўтарилган ёки - иш жойидаги ҳаво ҳарорати кўтарилган ёки пасайган;пасайган;

 иш жойидаги шовқин, тебраниш, ултратовуш, иш жойидаги шовқин, тебраниш, ултратовуш, ултратовушли тебранишлар, ултрабинафша ултратовушли тебранишлар, ултрабинафша нурланиш даражасининг ошиши;нурланиш даражасининг ошиши;  иш жойидаги юқори ёки паст барометрик иш жойидаги юқори ёки паст барометрик босим ва унинг кескин ўзгариши;босим ва унинг кескин ўзгариши;  юқори ёки паст ҳаво намлиги;юқори ёки паст ҳаво намлиги;  ҳаво ҳаракатининг кўпайиши ёки камайиши;ҳаво ҳаракатининг кўпайиши ёки камайиши;  ишчи майдоннинг етарли даражада ишчи майдоннинг етарли даражада ёритилмаганлиги;ёритилмаганлиги;  тўғридан-тўғри ва акс еттирилган ёруғлик тўғридан-тўғри ва акс еттирилган ёруғлик даражаси ва бошқалар.даражаси ва бошқалар.

Кимёвий Кимёвий хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари қуйидагиларга бўлинади.омиллари қуйидагиларга бўлинади.  инсон танасига таъсир қилиш инсон танасига таъсир қилиш хусусияти бўйичахусусияти бўйича : :  токсик, безовта қилувчи, сезги токсик, безовта қилувчи, сезги органларига, кансероген (атроф - органларига, кансероген (атроф - мухит таъсири) , мутаген, мухит таъсири) , мутаген, репродуктив функцияга таъсир репродуктив функцияга таъсир қилувчи;қилувчи;  инсон танасига кириш йўли бўйлабинсон танасига кириш йўли бўйлаб ::  нафас олиш органлари, ошқозон-ичак тракти, нафас олиш органлари, ошқозон-ичак тракти, тери ва шиллиқ пардалар.тери ва шиллиқ пардалар.

Биологик хавф ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари қуйидаги биологик объектларни ўз ичига олади: микроорганиз млар (ўсимликлар, ҳайвонлар). патоген микроорганизмлар (бактериялар, вируслар, замбуруғлар ва бошқалар) ва уларнинг метаболизм маҳсулотлари;

Таъсир қилиш характери бўйича психофизиологик хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари қуйидагиларга бўлинади. жисмоний ортиқча юклар (статик ва динамик); Асабий-психологик ортиқча юк (ақлий чарчоқ, ишнинг бир хиллиги, ҳиссий ортиқча юк).

 Зарарли модданинг Зарарли модданинг иш жойидаги рухсат етилган максимал иш жойидаги рухсат етилган максимал концентрацияси шундай концентрациядир, бу бутун иш концентрацияси шундай концентрациядир, бу бутун иш стажи давомида ёки ишчининг узоқ муддатли ҳаётида 8 стажи давомида ёки ишчининг узоқ муддатли ҳаётида 8 соатлик иш куни давомида таъсир қилиш билан касаллик соатлик иш куни давомида таъсир қилиш билан касаллик ёки соғлиққа ортиқча зарар келтириб чиқара олмайди.ёки соғлиққа ортиқча зарар келтириб чиқара олмайди.  Шу билан бирга, ҳавонинг ифлосланиш даражасидан қатъи Шу билан бирга, ҳавонинг ифлосланиш даражасидан қатъи назар, шамоллатиш ёрдамида ҳар бир ишчига соатига назар, шамоллатиш ёрдамида ҳар бир ишчига соатига камида 20 метр куб ҳаво алмашинувини таъминлаш керак.камида 20 метр куб ҳаво алмашинувини таъминлаш керак. Кўрсаткич Хавфлар синфининг (класс) меъёрлари 1 2 3 4 Ишлаб чиқариш бинолари ҳавосидаги зарарли моддаларнинг рухсат етилган максимал концентрацияси (РЭМК, мг / м) 0, 1 0,1- 1,0 1,1- 10,0 10,0

Заҳарли моддаларнинг ГОСТ Заҳарли моддаларнинг ГОСТ бўйича синфланиши:бўйича синфланиши: ГОСТ 12.1.007-76 (1981, 1990)га асосан ГОСТ 12.1.007-76 (1981, 1990)га асосан заҳарли моддалар организмга таъсир заҳарли моддалар организмга таъсир кўрсатиш даражасига қараб 4 синфга кўрсатиш даражасига қараб 4 синфга бўлинади: бўлинади:  ўта хавфли, ўта хавфли, ЭЮКЭЮК << 0,1 мг/м0,1 мг/м 33  юқори хавфли, юқори хавфли, 0,1 мг/м0,1 мг/м 33 << ЭЮКЭЮК << 1,0 мг/м1,0 мг/м 33  ўртача хавфли, ўртача хавфли, 1,0 мг/м1,0 мг/м 33 << ЭЮКЭЮК << 10 мг/м10 мг/м 33  кам хавфли, кам хавфли, 10 мг/м10 мг/м 3 3 << ЭЮК.ЭЮК.

Инсон танасига физиологик таъсир Инсон танасига физиологик таъсир кўрсатиши бўйича зарарли моддалар тўрт кўрсатиши бўйича зарарли моддалар тўрт асосий гуруҳга бўлинади:асосий гуруҳга бўлинади:  безовта бўлиш хусусиятини берувчибезовта бўлиш хусусиятини берувчи - улар нафас - улар нафас йўлларининг сирт тўқималарига ва шиллиқ пардаларга йўлларининг сирт тўқималарига ва шиллиқ пардаларга таъсир қилади (аммиак, хлор, олтингугурт диоксиди, асетон, таъсир қилади (аммиак, хлор, олтингугурт диоксиди, асетон, озон, азот ва сулфат кислоталарнинг буғлари);озон, азот ва сулфат кислоталарнинг буғлари);  бўғилиш бўғилиш - - кислородни тўқималар билан ассимиляция қилиш кислородни тўқималар билан ассимиляция қилиш жараёнини бузиш (углерод оксиди, водород сулфиди);жараёнини бузиш (углерод оксиди, водород сулфиди);  гиёҳвандлик гиёҳвандлик - - дорилар каби ҳаракат қилиш (босим остида дорилар каби ҳаракат қилиш (босим остида азот, триклоретилен, тўрт карбонли углерод, асетилен, азот, триклоретилен, тўрт карбонли углерод, асетилен, бензин);бензин);  соматик (тана касалланиши) соматик (тана касалланиши) - - бутун организм ёки унинг бутун организм ёки унинг айрим аъзолари ва тизимлари (қўрғошин, симоб, бензол, айрим аъзолари ва тизимлари (қўрғошин, симоб, бензол, қалай, марганец, фосфор) фаолиятини бузилишига олиб қалай, марганец, фосфор) фаолиятини бузилишига олиб келади.келади.

Токсик моддаларнинг таъсири дарҳол ўзини намоён қилиши мумкин (ўткир заҳарланиш) ёки маълум, баъзан узоқ вақтдан кейин (касб касаллиги). Хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларининг таъсири касбий касалликларга олиб келиши ва иш самарадорлигини пасайиши мумкин. Зарарли моддаларнинг ишчиларга таъсирини олдини олиш бўйича асосий чора-тадбирлар қуйидагилар: шамоллатиш, шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш, иш режимлари ва имтиёзлар.

Зарарли ишлаб чиқариш омилларининг мавжудлиги шикаст Зарарли ишлаб чиқариш омилларининг мавжудлиги шикаст етказувчи омилларнинг намоён бўлишига ёрдам беради.етказувчи омилларнинг намоён бўлишига ёрдам беради. Ишлаб чиқариш шовқини асаб тизимига таъсир қилади овозли огоҳлантириш сигналларини идрок етишни қийинлаштиради

хонанинг ҳаддан ташқари намлиги нафас олиш тизими, бўғимларнинг касбий касалликларига олиб келади электр токи уриши мумкинлигини оширади

ёруғлик етарли эмас кўриш қобилиятини пасайтиради шикастланишни кучайтиради

Асабий –психик ортиқча юк асаб тизимига, эшитиш ва кўриш қобилиятларига салбий таъсир қилади. ускунани нотўғри улаш, шикастланишларга олиб келади

 Зарарли ишлаб чиқариш омилининг Зарарли ишлаб чиқариш омилининг рухсат етилган максимал даражаси рухсат етилган максимал даражаси (РЭМД) - (РЭМД) - бу бутун иш стажи давомида бу бутун иш стажи давомида белгиланган муддат (лекин ҳафтасига 40 белгиланган муддат (лекин ҳафтасига 40 соатдан кўп бўлмаган) иш пайтида таъсири соатдан кўп бўлмаган) иш пайтида таъсири шикастланиш, касаллик ёки иш пайтида ҳам, шикастланиш, касаллик ёки иш пайтида ҳам, ҳозирги ва кейинги авлодларнинг ҳаётининг ҳозирги ва кейинги авлодларнинг ҳаётининг узоқ вақтларида ҳам соғлиқдаги ўзгаришлар.узоқ вақтларида ҳам соғлиқдаги ўзгаришлар.  Корхона маъмурияти иш жойларида хавфли ва Корхона маъмурияти иш жойларида хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари даражалари зарарли ишлаб чиқариш омиллари даражалари устидан назоратни таъминлаш, ходимларни устидан назоратни таъминлаш, ходимларни даврий тиббий кўрикдан ўтказишни ташкил даврий тиббий кўрикдан ўтказишни ташкил етишга мажбурдир.етишга мажбурдир.

Хавфли омилларга таъсир қилишХавфли омилларга таъсир қилиш  Хавфли омилларнинг мавжудлиги қуйидаги Хавфли омилларнинг мавжудлиги қуйидаги оқибатларга олиб келиши мумкин:оқибатларга олиб келиши мумкин:  электр токи уриши;электр токи уриши;  машинанинг ҳаракатланувчи қисмларига кийим машинанинг ҳаракатланувчи қисмларига кийим тушиши сабабли шикастланиш;тушиши сабабли шикастланиш;  силлиқлаш ғилдирагининг ёрилиши ва қурилма, силлиқлаш ғилдирагининг ёрилиши ва қурилма, асбоб ва ишлов бериладиган қисмасбоб ва ишлов бериладиган қисм ии нинг ишончсиз нинг ишончсиз маҳкамланиши туфайли шикастланиш;маҳкамланиши туфайли шикастланиш;  нозик қириндилар, абразив зарралар билан нозик қириндилар, абразив зарралар билан кўзларга зарар етказиш;кўзларга зарар етказиш;  ишлов бериладиган қисмнинг ўткир қирраларида ишлов бериладиган қисмнинг ўткир қирраларида қўл кесиклари;қўл кесиклари;  совутиш суюқлиги (кесувчи суюқлик) тананинг совутиш суюқлиги (кесувчи суюқлик) тананинг очиқ жойларига тушганда тери касалликлари.очиқ жойларига тушганда тери касалликлари.

ЗХМ таъсиридан химоялаш.ЗХМ таъсиридан химоялаш.  1. Захарли технологик жараёнларни бартараф 1. Захарли технологик жараёнларни бартараф этишэтиш  2. Технология ва ускуналарни 2. Технология ва ускуналарни такомиллаштириш.такомиллаштириш.  3. Гигиеник ва ман.-техник тадбирлар (авария 3. Гигиеник ва ман.-техник тадбирлар (авария шароити, ремонт ишларини захарланиш шароити, ремонт ишларини захарланиш хавфи ошган шароитларда (гигиеник хавфи ошган шароитларда (гигиеник талабларга риоя килиш гигиеник талабларга риоя килиш гигиеник стандартлаш, хаво мухитини назорат килиш, стандартлаш, хаво мухитини назорат килиш, индивидуал (шахсий) химоя воситалари ва индивидуал (шахсий) химоя воситалари ва бошқалар.бошқалар.  4. Санитария ва даволаш-профилактика 4. Санитария ва даволаш-профилактика тадбирлари.тадбирлари.

Ишчилар учун ҳимоя воситалариИшчилар учун ҳимоя воситалари  Ходимларнинг ҳимоя воситалари Ходимларнинг ҳимоя воситалари хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари таъсирининг олдини олиш омиллари таъсирининг олдини олиш ёки камайтиришни таъминлаши ёки камайтиришни таъминлаши керак.керак. Ишчиларни ҳимоя қилиш воситалари Ишчиларни ҳимоя қилиш воситалари улардан фойдаланиш хусусиятига улардан фойдаланиш хусусиятига қараб икки тоифага бўлинади:қараб икки тоифага бўлинади:  жамоавий ҳимоя воситалари;жамоавий ҳимоя воситалари;  шахсий (индивидуал) ҳимоя воситалари.шахсий (индивидуал) ҳимоя воситалари.

Жамовий ҳимоя воситалариЖамовий ҳимоя воситалари  AA ввало, ишчилар учун жамоавий ҳимоя воситаларидан ввало, ишчилар учун жамоавий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш керак.фойдаланиш керак.  Жамовий ҳимоя воситалари, мақсадига қараб, синфларга Жамовий ҳимоя воситалари, мақсадига қараб, синфларга бўлинади:бўлинади: Жамовий ҳимоя воситалари Ҳаво муҳитини, ёритишни, ҳароратни, шовқиндан ҳимоя қилишни нормаллаштири ш учун Радиация даражасини нг кўтарилиши дан Механик салбий таъсир омиллард ан Электр токи уришидан

 Ҳаво муҳитини меъёрига келтириш, ёруғлик, Ҳаво муҳитини меъёрига келтириш, ёруғлик, ҳарорат, шовқиндан ҳимоя қилиш учун ҳарорат, шовқиндан ҳимоя қилиш учун қуйидагиларни бажариш:қуйидагиларни бажариш:  шамоллатиш, тозалаш ва ҳавони тозалаш учун шамоллатиш, тозалаш ва ҳавони тозалаш учун асбоблар;асбоблар;  ёритиш мосламалари, ёруғликни ҳимоя қилиш ёритиш мосламалари, ёруғликни ҳимоя қилиш воситалари;воситалари;  иситиш ва совутиш учун мосламалар;иситиш ва совутиш учун мосламалар;  овоз чиқарадиган қурилмалар.овоз чиқарадиган қурилмалар.  Юқори даражадаги нурланишдан Юқори даражадаги нурланишдан (ионлаштирувчи, электромагнит, инфрақизил, (ионлаштирувчи, электромагнит, инфрақизил, лазер, ултратовушли) коллектив ҳимоя лазер, ултратовушли) коллектив ҳимоя воситаларига қуйидагилар киради.воситаларига қуйидагилар киради.  жараённи автоматик, масофадан бошқариш;жараённи автоматик, масофадан бошқариш;  хавфсизлик белгилари.хавфсизлик белгилари.

Электр токи уриши, магнит ва электр Электр токи уриши, магнит ва электр майдонларининг кучайиши, статик электр майдонларининг кучайиши, статик электр энергиясидан жамоавий ҳимоя воситаларига энергиясидан жамоавий ҳимоя воситаларига қуйидагилар киради.қуйидагилар киради.  ҳимоя ва тўсиш воситалари;ҳимоя ва тўсиш воситалари;  ерга улаш ва ноллаш курилмари;ерга улаш ва ноллаш курилмари;  Яшин қайтаргичларЯшин қайтаргичлар  хавфсизлик белгилари.хавфсизлик белгилари.

 Механик омиллардан ва Механик омиллардан ва баландликдан тушишдан ҳимоя баландликдан тушишдан ҳимоя қилишнинг коллектив воситаларига қилишнинг коллектив воситаларига қуйидагилар киради.қуйидагилар киради.  ҳимоя қобиғи қурилмалари;ҳимоя қобиғи қурилмалари;  автоматик бошқариш, сигнализация ва автоматик бошқариш, сигнализация ва масофадан бошқариш мосламалари;масофадан бошқариш мосламалари;  хавфсизлик, тормозлаш мосламалари;хавфсизлик, тормозлаш мосламалари;  ҳимоя тармоқлари, қалқонлари;ҳимоя тармоқлари, қалқонлари;  хавфсизлик белгилари.хавфсизлик белгилари.

Шахсий ҳимоя воситалариШахсий ҳимоя воситалари Шахсий ҳимоя воситалари қуйидагиларни ўз ичига Шахсий ҳимоя воситалари қуйидагиларни ўз ичига олади:олади: - иш костюмлари, поябзал;- иш костюмлари, поябзал; - нафасни ҳимоя қилиш воситалари (респираторлар);- нафасни ҳимоя қилиш воситалари (респираторлар); - қўлларни ҳимоя қилиш (қўлқоп, етик, енг ва - қўлларни ҳимоя қилиш (қўлқоп, етик, енг ва бошқалар);бошқалар); - кўзни ҳимоя қилиш (кўзойнаклар, ҳимоя - кўзни ҳимоя қилиш (кўзойнаклар, ҳимоя қалқонлари);қалқонлари); - шовқиндан ҳимоя қилиш;- шовқиндан ҳимоя қилиш; - қўлларнинг терисига таъсир қилувчи суюқлик - қўлларнинг терисига таъсир қилувчи суюқлик таъсиридан ҳимоя қилувчи дерматологик ҳимоя таъсиридан ҳимоя қилувчи дерматологик ҳимоя воситалар (ёғлар ва ёғлардан сақловчи пасталар, воситалар (ёғлар ва ёғлардан сақловчи пасталар, сувдан сақловчи малҳамлар, эмулсиялар).сувдан сақловчи малҳамлар, эмулсиялар).

 Ишлаб чикаришдаИшлаб чикаришда чангли чангли мухитда ишлашда ишловчиларга мухитда ишлашда ишловчиларга зарарли моддалар сифатида зарарли моддалар сифатида баъзи қаттиқ моддаларнинг баъзи қаттиқ моддаларнинг заррачалари салбий таъсир заррачалари салбий таъсир курсатиб саломатлигига зарар курсатиб саломатлигига зарар келтириши мумкин.келтириши мумкин.  Чанг деб, қаттиқ моддаларнинг Чанг деб, қаттиқ моддаларнинг майда заррачаларига айтилади. майда заррачаларига айтилади. И/ч да чанг каттик моддаларни И/ч да чанг каттик моддаларни майдаланиши, баъзи моддаларни майдаланиши, баъзи моддаларни юкори хароратда кайта ишлашда юкори хароратда кайта ишлашда хавога ажралиб чикади.хавога ажралиб чикади.

 Мелиоратив ишларни бажаришда; Мелиоратив ишларни бажаришда; канал курилиши, экплуатация канал курилиши, экплуатация ишлари даврида ер ишларини ишлари даврида ер ишларини бажаришда, кум, тупрок, бажаришда, кум, тупрок, пурковчи курилмаларда ишлаш, пурковчи курилмаларда ишлаш, бетон тайёрлаш, бетонни бетон тайёрлаш, бетонни таркибий кисмларини талиши, таркибий кисмларини талиши, сугориш учун ишлайдиган сугориш учун ишлайдиган минерал угитлар билан ишлаш минерал угитлар билан ишлаш кабиларда хосил бўлади.кабиларда хосил бўлади.

 Чанг организмга асосан нафас йули ва Чанг организмга асосан нафас йули ва тери оркали таъсир курсатади. тери оркали таъсир курсатади.  Асбест чанги-асбестоз касалига дучор Асбест чанги-асбестоз касалига дучор килиши мумкин; кремний (SiO2) ли килиши мумкин; кремний (SiO2) ли чанг силикозга: охак, сода. кальций, чанг силикозга: охак, сода. кальций, карбид чанглари дерматитга олиб карбид чанглари дерматитга олиб келиши мумкин. Узоқ муддат чанг келиши мумкин. Узоқ муддат чанг ютилса нафас йўлларини срункали ютилса нафас йўлларини срункали шамоллашига, астмага, шамоллашига, астмага, ўў пка пка шамоллашига, организмда турли шамоллашига, организмда турли шишлар пайдо булишига сабаб бўлади. шишлар пайдо булишига сабаб бўлади.

Чангни салбий таъсирини олдини олиш ва Чангни салбий таъсирини олдини олиш ва камайтириш тадбирлари:камайтириш тадбирлари: 1. Чанг ҳосил бўлишини бутунлай йўқотадиган 1. Чанг ҳосил бўлишини бутунлай йўқотадиган технологик жараёнларни такомиллаштириш;технологик жараёнларни такомиллаштириш; 2.Аппаратлар, жиҳозлар, элеваторлар, 2.Аппаратлар, жиҳозлар, элеваторлар, транспортёрлар, шнеклар, бўнкерлар ва транспортёрлар, шнеклар, бўнкерлар ва ҳакозаларни герметиклаш;ҳакозаларни герметиклаш; 3. Кўлда майдалаш ишларини3. Кўлда майдалаш ишларини механизациялаштириш;механизациялаштириш; 4.Курилишда гидрочангсизлантиргич, 4.Курилишда гидрочангсизлантиргич, пневмотранспортлардан кенг фойдаланиш;пневмотранспортлардан кенг фойдаланиш; 5.Чангларга қарши шамоллаткичлар ўрнатиш, 5.Чангларга қарши шамоллаткичлар ўрнатиш, чанг манбаларини изолация қилиш;чанг манбаларини изолация қилиш; 6.Хонани нам усулда тозалаш;6.Хонани нам усулда тозалаш; 7.Ишчиларни индивидуал ҳимоя воситалари 7.Ишчиларни индивидуал ҳимоя воситалари билан таминлаш.билан таминлаш.

ЗЗМ ларнинг ҳаводаги миқдори қуйидагича назорат қилинади: 1. Лаборатория усули;1. Лаборатория усули; 2. Экспресс- анализ усули (газоанализаторлар 2. Экспресс- анализ усули (газоанализаторлар ёрдамида);ёрдамида); 3. Автоматик усул (автоматик қурилмалар 3. Автоматик усул (автоматик қурилмалар ёрдамида).ёрдамида). Асосан 1-синфга кирувчи моддалар тўхтовсиз Асосан 1-синфга кирувчи моддалар тўхтовсиз (доимий) назорат қилинади.(доимий) назорат қилинади.  Қолган синфларга кирувчи моддалар даврий Қолган синфларга кирувчи моддалар даврий равишда назорат қилинади.равишда назорат қилинади.

Кўчма универсал газ таҳлиллагич (УГ-2)Кўчма универсал газ таҳлиллагич (УГ-2) 1-ҳаво сўриш асбоби; 2-шток; 3-индикатор найчаси; 4-ютувчи порошок 1-ҳаво сўриш асбоби; 2-шток; 3-индикатор найчаси; 4-ютувчи порошок (фильтр) найчаси; 5-шкала; 6-найчалар ғилофи; 7-жиҳозлар учун ғилоф; 8-(фильтр) найчаси; 5-шкала; 6-найчалар ғилофи; 7-жиҳозлар учун ғилоф; 8- индикатор порошокли ампулалар; 9-ютувчи порошокли ампулалар; 10-индикатор порошокли ампулалар; 9-ютувчи порошокли ампулалар; 10- индикатор порошоки учун бўш ампула; 11-ютувчи порошок учун ампула; индикатор порошоки учун бўш ампула; 11-ютувчи порошок учун ампула; 12-узун жўмрак; 13-зичловчи қаламча; 14-тиқинлар; 15-бигизча; 16-тиқин 12-узун жўмрак; 13-зичловчи қаламча; 14-тиқинлар; 15-бигизча; 16-тиқин тайёрлаш жиҳози (штир); 17-калта жўмрак; 18-сургучланган индикатор тайёрлаш жиҳози (штир); 17-калта жўмрак; 18-сургучланган индикатор найчаси; 19-ишлатилган индикатор найчаси; 20-термометр.найчаси; 19-ишлатилган индикатор найчаси; 20-термометр.

Кўчма универсал газ таҳлиллагич (УГ-2)Кўчма универсал газ таҳлиллагич (УГ-2) 1-ҳаво сўриш асбоби; 2-шток; 3-индикатор найчаси; 4-ютувчи порошок 1-ҳаво сўриш асбоби; 2-шток; 3-индикатор найчаси; 4-ютувчи порошок (фильтр) найчаси; 5-шкала; 6-найчалар ғилофи; 7-жиҳозлар учун ғилоф; 8-(фильтр) найчаси; 5-шкала; 6-найчалар ғилофи; 7-жиҳозлар учун ғилоф; 8- индикатор порошокли ампулалар; 9-ютувчи порошокли ампулалар; 10-индикатор порошокли ампулалар; 9-ютувчи порошокли ампулалар; 10- индикатор порошоки учун бўш ампула; 11-ютувчи порошок учун ампула; индикатор порошоки учун бўш ампула; 11-ютувчи порошок учун ампула; 12-узун жўмрак; 13-зичловчи қаламча; 14-тиқинлар; 15-бигизча; 16-тиқин 12-узун жўмрак; 13-зичловчи қаламча; 14-тиқинлар; 15-бигизча; 16-тиқин тайёрлаш жиҳози (штир); 17-калта жўмрак; 18-сургучланган индикатор тайёрлаш жиҳози (штир); 17-калта жўмрак; 18-сургучланган индикатор найчаси; 19-ишлатилган индикатор найчаси; 20-термометр.найчаси; 19-ишлатилган индикатор найчаси; 20-термометр.

« Қандай ?» (муаммони ечиш) иерархик диаграмма си ёрдамида ЗЗМ ҳимояланиш тадбирларини ишлаб чиқинг

Назорат саволлариНазорат саволлари  ЗЗМ деб нимага айтилади?ЗЗМ деб нимага айтилади?  ЗЗМнинг инсон организмига зарарли ЗЗМнинг инсон организмига зарарли таъсири нималарга боғлиқ?таъсири нималарга боғлиқ?  ЗЗМлар таъсири бўйича қандай ЗЗМлар таъсири бўйича қандай гуруҳланади? гуруҳланади?  ЗЗМнинг ҳаводаги концентрацияси қандай ЗЗМнинг ҳаводаги концентрацияси қандай меъёрланади?меъёрланади?  ЗЗМнинг ҳаводаги концентрациясини ЗЗМнинг ҳаводаги концентрациясини ўлчашнинг қандай услублари бор?ўлчашнинг қандай услублари бор?  ЗЗМ ҳавога ажралиш жараёнини қанақа ЗЗМ ҳавога ажралиш жараёнини қанақа тадбирлар билан камайтириш мумкин?тадбирлар билан камайтириш мумкин?  Ишловчиларни ЗЗМдан ҳимоя қилиш Ишловчиларни ЗЗМдан ҳимоя қилиш воситаларига нималар киради?воситаларига нималар киради?

Эътиборингиз учун Эътиборингиз учун раҳмат!раҳмат!

O'xshashlar

Ишлаб чиқаришда шовқин, титраш ва улардан ҳимояланиш воситалари

Ишлаб чиқаришда титраш, зарарли таъсири, ҳимояланиш усуллари

Ишлаб чиқаришда шовқин ва титраш, улардан ҳимояланиш воситалари 2

Ишлаб чиқаришнинг санитарияси ва гигиенаси меъёрлари, мазмуни

Ишлаб чиқаришда заҳарли нурланишлар, уларнинг хусусиятлари ва инсон организмига таъсири