Ўзбекистон автотранспорт корхоналарининг барқарор ривожланиш услубиятини интелектуал транспорт тизимлари асосида такомиллаштириш - Transport - Slaydlar

Ўзбекистон автотранспорт корхоналарининг барқарор ривожланиш услубиятини интелектуал транспорт тизимлари асосида такомиллаштириш

Yuklangan vaqt:

28.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5045.583984375 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистон автотранспорт корхоналарининг барқарор ривожланиш услубиятини интелектуал транспорт тизимлари асосида такомиллаштириш

Оҳирги йилларда транспорт соҳаси олдида улкан вазифалар қўйилмоқда, жумладан 2017 - 2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясида таъкидланганидек: «... ишлаб чиқаришни модернизация қилиш, техник ва технологик жиҳатдан янгилаш, ишлаб чиқариш, транспорт-коммуникация ва ижтимоий инфратузилма лойиҳаларини амалга оширишга қаратилган фаол инвестиция сиёсатини олиб бориш…»

Жаҳон иқтисодиётида рўй бераётган ҳалқаро бозордаги рaқoбaтнинг кучaйиши, сaнoaт тармоқларини сaмaрaли ривoжлaниши иқтисодий ислоҳотларнинг муҳим жиҳатлари – ахборот-коммуникация ва интеллектуал технологиялар асосида рақамли иқтисодиётни шакллантиришга қаратилган. Транспорт мажмуаси корхоналари ХХI аср бошларидаги иқтисодий ўзгаришлар таъсирида, янги парадигмага, яъни ақлли транспорт тизимларига (АТТ) ўтиши ва унда ИТТ жорий этиш бўйича жаҳон тажрибаси бюджет даромадларининг камида 20% фоизга ошганини кўрсатмоқда. "Юк ва йўловчи ташиш тизимини тубдан такомиллаштириш чора- тадбирлари тўғрисида" ПҚ-4230-сонли Қарорлари ҳамда Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати қарорлари ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга муайян даражада хизмат қилади,. ДИССЕРТАЦИЯ МАВЗУСИНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ

Саноатнинг етакчи индустриал тармоғи бўлган Ўзбекистон транспорт тизимида корхоналарни барқарор ривожлантиришнинг самарали ташкилий-иқтисодий механизмлари услубиятини такомиллаштириш бўйича назарий-услубий ҳамда логистика тизимларини бошқариш иқтисодий самарадорликни ошириш бўйича таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.. ТАДҚИҚОТНИНГ МАҚСАДИ

-транспорт бозорининг ҳолати ва ривожланишини ҳисобга олган ҳолда асосий муаммо ва тенденцияларни аниқлаш асосида, Ўзбекистондаги транспорт тармоғи корхоналари негизида интеграциялашган транспорт ва марказларини барқарор ривожлантиришнинг назарий-методологик асосларини тадқиқ этиш. -жаҳонда рақамли иқтисодиётни шакллантириш шароитида транспорт корхоналарини барқарор ривожлантириш йўллари ва қонуниятларини ўрганиш; -инновацион фаолиятни самарали амалга оширишни ҳисобга олган ҳолда транспорт ва логистика марказлари корхоналарининг жорий ҳолати ва барқарор ривожланишини баҳолашнинг иқтисодий таҳлилини амалга ошириш; -Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётининг транспорт тармоқ корхоналарини барқарор ривожлантириш услубиятини шакллантиришнинг хусусиятлари ва тенденцияларини аниқлаш;; -рақамли иқтисодиёт шароитида транспорт корхоналари мувозанатли ривожлантириш тамойилларига жавоб берадиган транспорт тармоғини барқарор ривожлантириш стратегиясини шакллантириш учун ёндашувларни тадқиқ қилиш ва услубиятини ишлаб чиқиш; -жараёнларнинг ишончлилигига таъсир қилувчи шароитларни ўрганиш транспорт саноати тизимлари, ва бозорини давлат томонидан тартибга солиш бўйича сиёсат воситаларини шакллантириш хусусиятларини ўрганиш; -транспорт-логистика марказларини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш интеграциялашган транспорт-логистика тизимини бошқариш қоидалари компанияларнинг барқарор самарали ишлашини таъминлаш ташиш қобилиятидан самарали фойдаланиш ва унинг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш. -мамлакат иқтисодий ривожланишининг стратегик устувор йўналишларини амалга оширишни тўлиқ таъминлайдиган транспорт- логистика марказларини рақамли ва дастурий технологиялар асосида ривожлантиришнинг иқтисодий механизми таркибий қисмларини ишлаб чиқишдан иборат. -транспорт марказларини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқаришдан иборат. ТАДҚИҚОТНИНГ ВАЗИФАЛАРИ

ТАДҚИҚОТНИНГ ОБЪЕКТИ ТАДҚИҚОТНИНГ ПРЕДМЕТИ ТАДҚИҚОТНИНГ УСУЛЛАРИ Ўзбекистон транспорт тармоғининг корхоналари ва транспорт марказлари фаолияти олинган. бўлиб автомобиль транспорти корхоналари интеграциялашган транспортнинг таркибий қисмларини бошқариш ва тежамкорликни мувофиқлаштиришга асосланган автотранспорт ва логистика тизимларининг ишлаш жараёнида ундан фойдаланиш билан боғлиқ тармоқлар корхоналарининг барқарор ривожланиши билан боғлиқ ташкилий-иқтисодий муносабатларни ўзаро йиғиндисидан иборат. Тадқиқот жараёнида монографик ўрганиш, илмий абстракция, тизимли ёндашув, иқтисодий-математик моделлаштириш, эксперт баҳолаш, иқтисодий индекслар ва корреляцион-регрессион таҳлил усулларидан фойдаланилган.

Тадқиқотнинг 1 янгилиги ишлаб чиқариш ва техник-иқтисодий хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда йул транспорти марказларининг хавфсизлигини таъминлашнинг барқарор фаолияти такомиллаштирилган тизим таклиф этилган;

• транспорт марказларини корхоналарини барқарор ривожлантиришнинг иқтисодий, ривожланиш тенденцияларни аниқлаш асосида назарий-методологик ёндашув ишлаб чиқилган; • миллий транспорти тармоғини маълум ҳисса қўшиш ва транспорт комплекси тармоқлари иқтисодиётининг назарий ва услубий даражасини ифодаловчи кўрсаткичларни баҳолаш услубияти рақамли иқтисодиёт талабларини эътиборга олган ҳолда ривожлантириш барқарорлигини оширишнинг устувор йўналишлари аниқланган; • транспорт тармоғи корхоналарини қайта таркиблаш, транспорт маконини глобаллаштириш, ривожланишнинг инновацион тури ва барқарор ривожланиш талаблари асосида ишлаб чиқариш-иқтисодий механизмини самарали амалга ошириш йўллари аниқланган; • бозор иқтисодиёти шароитида транспорт логистика марказлари хизматлари бозорининг ривожланишини батафсил ўрганиш, транспорт хизматлари бозорининг рақобатбардошлигини таъминлаш, давлат томонидан тартибга солиш ва бошқарувни такомиллаштириш имконини беради; • рақамли иқтисодиётда саноат тармоқларни мувозанатли ривожлантириш тамойилларига жавоб берадиган транспорт тармоғини барқарор ривожлантириш бўйича прогноз параметрлар ва ривожлантириш стратегияси ишлаб чиқилган. ТАДҚИҚОТНИНГ АМАЛИЙ НАТИЖАЛАРИ

ишлаб чиқариш ва техник-иқтисодий хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда йул транспорти марказларининг хавфсизлигини таъминлашнинг барқарор фаолияти такомиллаштирилган тизим таклиф етилди; ТАДҚИҚОТНИНГ 1-ИЛМИЙ ЯНГИЛИГИ

"Барқарор ривожланиш" концепциясининг таърифлари

Автотранспорт марказларининг барқарор ривожланишининг иқтисодий модел тизими

Транспортда рақамли трансформация - (рақамли ўзгартириш) тушунчаси, шунингдек, "рақамли етуклик" ва рақамлаштириш (digitalization) иқтисодий жараёнлардаги сифат ўзгаришлари амалга ошириш натижасида иқтисодий фаолиятни амалга ошириш усуллари (бизнес моделлари) муҳим ижтимоий- иқтисодий оқибатларга олиб келадиган рақамли технологиялар .Транспортда рақамли трансформация

Интеллектуал транспорт тизимларини атамаси универсал алоқани комплекс қўллаш, транспорт тизимларида бошқарув ва ахборот технологиялари, бунинг натижасида ҳаётни сақлаб қолиш бўлиши керак, вақт, пул, энергия ва атроф- муҳит ҳамда Транспорт тизимининг элементлари: автомобил, ҳайдовчи, йўловчи ва инфратузилмани ўз ичига оладиган транспортнинг барча турларини ва уларнинг бир-бири билан ўзаро таъсирини ҳисобга оладиган ишланма

ишлаб чиқариш занжирини (жараёнини) оптималлаштириш имконини берувчи “electron seal” технологиясидан фойдаланиш асосида транспорт корхоналарини барқарор ривожлантиришнинг такомиллаштирилган модели таклиф этилган; Тадқиқотнинг 2 янгилиги

• жараёнини оптималлаштириш имконини берувчи “ electron seal ” технологиясидан фойдаланиш асосида транспорт корхоналарини барқарор ривожлантиришнинг такомиллаштирилган модели таклиф етилди.Маълумки, ҳар қандай барқарор ривожланиш натижаси, шу жумладан транспорт тизимида ҳам унинг сифатига боғлиқдир. Барқарор ривожланиш, аввало, ўз вақтида ва самарали қабул қилинган қарорлар тушунилади.Мазкур тадқиқот ишимизда транспортда рақобат салоҳиятининг барқарор ривожланиш самарадорлигини баҳолашда дифференциал, мажмуавий ва аралаш услублардан фойдаланиш имкониятлари кўриб чиқилди.

Техник платформанинг таркиби

• тушум ва таннарх нисбати индекси; • -молиявий ҳолат кўрсаткичлари. Сотув рентабеллиги, операцион рентабеллик, ишбилармонлик фаоллиги индекси Корхонанинг фаолияти учун зарур молиявий ресурслар билан таъминланганлиги ва улардан фойдаланишни тавсифлайди; • -автомобиль транспорти корхонасининг техник-эксплуатацион кўрсаткичлари – транспорт воситасини тўғри танлаш, уларни самарали ишлатиш, ташишни ташкил этишнинг замонавий усулларини жорий этилишини тавсифлайди; • -транспорт хизматлари кўрсатиш сифати ва баҳоси. Транспорт хизматлари бозорининг муайян сегментида, сифат ва нарх хусусиятлари бўйича рақобат устунликларига эга бўлишни тавсифлайди; • -фаолиятни ташкил этиш ва бошқариш. Корхонанинг ташқи ва ички муҳит таъсири остида рақобат устунлигига эришишини таъминловчи бошқарув қарорлари самарадорлигини тавсифлайди;

• йўл транспорт корхоналарига интеллектуал транспорт тизимларини жорий етиш ва Миллий глобал навигация тизимини 4 та давлат сунъий йўлдошлари интеграциялашувини (GPS, (АҚШ), E-CALL (Европа Иттифоқи) БЕЙДОУ(Хитой) ва ГЛОНАСС (РФ)) асосида корхоналарини бақарор ривожланиш методологияси таклиф этилган; ТАДҚИҚОТНИНГ 3-ИЛМИЙ ЯНГИЛИГИ

Транспорт турларини ривожлантириш стратегияларининг қиёсий таҳлили

Ўзбекистон Республикаси транспорт саноатининг инновацион муаммолари

○ Яратилган платформа ҳар қандай очиқ маълумот манбаларидан барча турдаги маълумотларни тўплайди ○ Киришнинг ажратилиши давлат ва корпоратив фойдаланувчиларга ўрнатилган кириш имтиёзларига мувофиқ очиқ маълумотлар базасига ҳам, ёпиқ маълумотлар базаларига ҳам кириш имконини беради . Ахборот тизими ва ресурслари ГИС корпорации Маълумотларни интеграциялаш ва мословчи сервер Кортографик маълумотларни визуализация қилиш сервериМаршрутларни хиссобловчи серверСервер БД PoI Internet Корпорациянинг ёпиқ тармоғи API: Google Maps Yandex Maps OSMОчиқ ва ёпиқ маълумотлар базалари

Ўзбекистон Республикасида марказлашган ягона транспорт тизими

Транспорт корхоналари барқарор рижолантириш жараёнинг ягона навигация ақилли платформаси

ТМ корхоналарида барқарор ривожланиш имкониятларини баҳолаш кўрсаткичлар тизими

Транспорт турлари бўйича ташиш ҳажмининг 2030 йилгача йиллик ўсиш суръатлари млн.тн

иқтисодий-математик моделлардан фойдаланиш, транспорт саноати корхоналарини барқарор фаолиятининг асосий ишлаб чиқариш параметрларини прогноз қилиш асосида ягона миллий транспорт тизими операторини яратишнинг ташкилий - иқтисодий механизми ишлаб чиқилган;ТАДҚИҚОТНИНГ 5-ИЛМИЙ ЯНГИЛИГИ

• Бўлаклар ва йўл кесишмаларини ҳисобга олган ҳолда йўл тармоғининг аниқ моделиЙўлнинг графиги • Йўл тармоғининг кўплаб хусусиятлари ва таърифиЙўллар атрибутлари • Муҳим геореференцияланган хусусиятларМанфаат нуқталари Навигация геомаълумотлар базаси5C 01 5C 5C 01 4E 4E

рақамли иқтисодиёт тамойили асосида транспорт логистика марказларида миллий ва ҳудудий рақамлаштириш марказлари, жумладан, унинг асосий параметрларини прогнозлаш, кўрсатилаётган хизматларнинг рақобатбардошлигини ошириш ҳамда иқтисодий-математик моделлар параметрларидан фойдаланиш асосида транспорт тизимининг ягона миллий операторини яратишнинг ташкилий тузилмаси ишлаб чиқилган.ТАДҚИҚОТНИНГ 5-ИЛМИЙ ЯНГИЛИГИ

Транспорт корхоналари фаолият кўрсаткичларининг кўп омилли моделини ишлаб чиқиш учун қуйидаги омиллар танлаб олинди: (X1)Асосий фондлар қиймати, млрд. сўм;( X2) Транспортда банд ишловчилар сони, минг киши; (X3)Импорт хажми;(X4) Бутлов қисмлар амортизацияси;(Y) Транспорт тизими ялпи маҳсулоти, млрд. сўм; • Прогноз қилинаётган даврда тармоқда ресурслардан фойдаланиш коэффициенти 0,95-1,04 оралиғида экан. Унинг ўзгариши ижобий бўлсада, қўшимча ўсиш суръатига асосан экстенсив ўсиш омили кучлироқ таъсир этганлигини кўрсатади.

Транспорт тизими ишлаб чиқариш салоҳиятидан фойдаланиш омиллари бўйича статистика даражаси таҳлили

Ўзбекистон транспорт тизимини 2035 йилгача ривожлантириш тармоғини стратегияси амалга ошириш кўрсаткичи қийматлари

Транспорт корхоналарига таъсир этувчи омиллар динамикаси ва уларнинг 2021-2025 йилларга прогноз қийматлари, (млрд. сўм)

Транспорт корхоналарига таъсир этувчи омиллар динамикаси ва уларнинг 2021-2025 йилларга прогноз қийматлари

Саноатда транспорт хизматлари ҳажми унга таъсир этувчи омиллар боғликлик даражасини регрессия таҳлили 2015 й 2016 й 2017 й 2018 й 2019 й 2020 й 2021 й 2022 й0500100015002000250030003500400045005000 2255.2 2246.8 1646.4 2648.6 952.5 4427.9 1245.3 1842.2

ХУЛОСА Диссертация тадқиқотида муаллиф томонидан республиканинг барқарор транспорт логистика мажмуасини ташкилий-иқтисодий механизмини такомиллаштириш бўйича қуйидаги илмий асосланган таклифлар ишлаб чиқилди:: 1.«Барқарор ривожланиш» транспорта тушунчасига турли ёндашувлардан келиб чиқиб, муаллиф томонидан автомобиль транспорти тизими корхоналари ривожланишининг илмий-назарий асослари тадқиқ қилиниб, уларнинг Ўзбекистон Республикаси транспорт мажмуаси корхоналарининг фаолиятини интеллектуаллаштириш ва рақамлаштириш шароитида иқтисодий, экологик, хавфсизлигини таъминлаш жараёнидир иқтисодий салоҳиятга таъсири механизми очиб берилди. 2.Иқтисодий тизимлар барқарорлиги фаолият соҳалари, бошқарув даражаси, доимийлик даражаси, ҳаракатлар тури, кўлами, тизимга муносабати бўйича турларининг таснифи кўриб чиқилди. Транспорт корхонасининг барқарор ривожлантириш шартлари белгилаб берилди, улар қаторига қуйидагилар киради: давлат ва иқтисодий сиёсат, хукуматнинг иқтисодий реформалари, қонун ҳужжатлари, ривожланган инфраструктура ва ресурслар, кадрлар тайёрлаш, тармоқли бошқарув тизимлари, ўзгарувчан шароитларга мослашиш ва транспорт мажмуасини барқарор ривожлантириш тамойиллари шакллантирилди. 3.Мамлакат транспорт тизимида автомобиль транспортининг ўрни, транспорт хизматлари кўрсатиш салоҳиятининг замонавий ривожланиш ҳолати ўрганилди, унга иқтисодий баҳо берилди. Тармоқда рақобат салоҳиятининг асоси сифатида ресурслардан фойдаланиш даражаси таҳлил этилиб, қўшимча ўсиш суръатига асосан экстенсив ўсиш омили кучлироқ таъсир этганлиги аниқланди. Бундан рақобат салоҳиятини ошириш учун интенсив омилларнинг мавжуд захираларидан тўлиқ фойдаланилмаётганлиги аниқланди.

4.ТМ барқарорликка эга эканлиги аниқланди, бу ерда сунъий йўлдош доирасида барқарор ишлайдиган ўзгарувчан ҳолатлар чегараларини ифодалайди. Ўзбекистон транспорти мажмуаси корхоналарининг илмий-техник салоҳияти ривожланиши замонавий ҳолати тадқиқ этилди, унга иқтисодий баҳо берилди, шунингдек, рақамли иқтисодиёт шароитларида ушбу корхоналарнинг барқарор фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш хусусиятлари кўриб чиқилди. 5. ТМ корхоналарининг барқарор ривожланишини бошқариш тизими самарадорлигига ташхис қўйиш ички омиллар билан тартибга солинадиган ишлаб чиқариш фаолияти жараёнлари синергетик тавсифини биргаликда таъминлайдиган мақсадли сифат ва сон кўрсаткичлари интеграциялашган тизими асосида амалга оширилиши лозимлиги аниқланди 7.Автомобиль транспорти корхонаси бошқарув тизимини такомиллаштиришнинг замонавий концепцияси асосида рақобат салоҳиятини бошқариш ва унинг самарадорлигини баҳолашнинг механизми такомиллаштирилди. Рақобат салоҳияти бошқарув самарадорлигининг баҳолар қиймати ҳисоб услубларидан фойдаланиш имкониятлари очиб берилди. 8. Автомобиль транспорти тизимида ягона навигация ақилли платформаси орқали ундовчи омиллар таҳлили асосида уни қўллашнинг устунликлари ва камчиликлари тизимлаштирилди. 9.Автомобиль транспорти корхоналарини барқарор ривожлантириш кўп омилли таҳлили амалга оширилди. Ушбу таҳлил асосида нефть ва газ қазиб олиш, сотиш ва қайта ишлаш, электр энергияси ишлаб чиқариш ҳажмини 3 хил – пессимистик, инерцион ва оптимистик сценарий асосида прогноз қилишга имкон берадиган республика ёқилғи-энертегика мажмуасини барқарор ривожлантиришнинг математик кўп омилли эконометрик модели ишлаб чиқилди

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ

O'xshashlar

Автосервис корхоналарида мехнатни ташкил этиш, ишлаб чикариш ва ходимларни бошкариш

Йул тармоги холати ва уни ривожлантириш

Мелиорация ва қурилиш машиналари тўғрисида умумий маълумотлар

Ерларнинг техник холатини яхшилаш ва ўзлаштиришга тайёрлаш машиналари

Йўллар таснифи (Классификацияси)