Son soʻz turkumini oʻrganishda grammatik oʻyinlardan foydalanish - Tilshunoslik - Slaydlar

Son soʻz turkumini oʻrganishda grammatik oʻyinlardan foydalanish

Yuklangan vaqt:

13.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1170.6220703125 KB

Ko'chirib olish

Son soʻz turkumini oʻrganishda grammatik oʻyinlardan foydalanish

REJA: 1. Sonlarning talaffuzi va ma’nosi ustida ishlash. 2. Sonning grammatik shakllari ustida ishlash. 3. Sonlarning imlosi ustida ishlash

Sonning maʼnosiga koʻra 2 xil b0oʻladi 1 Miqdor son 2 Tartib son

Sonning sanoq va tartib ma’nolarini bildirishini; Son nechta?, qancha?, nechanchi? so‘roqlariga javob bo‘lishini; Son otga bog‘lanib kelishini; Son gapda ikkinchi darajali bo‘lak vazifasida kelishini; Sonlarni imlo jihatdan to‘g‘ri yozishni;

Og‘zaki va yozma nutqda sonlardan to‘g‘ri va o‘rinli foydalana olishni; Sonlarga shakldosh so‘zlar topishni; Matndagi sonlarni boshqa miqdor bildiruvchi so‘zlar bilan almashtirishni bilishga e’tibor qaratiladi. Umumlashtirish ba’zan o‘quvchilar tomonidan, ba’zan o‘qituvchi tomonidan shakllantiriladi. Uzoq muddatli tahlil va tushuntirishdan so‘ng xulosani ko‘pincha o‘quvchilar shakllantiradi, yasaydi. Bu mavzuda o‘qituvchi quyidagicha umumlashtiradi: «Nechta?, qancha? so‘rog‘iga javob bo‘lgan so‘zlar sanoqni, nechanchi? so‘rog‘iga • javob bo‘lgan so‘zlar tartibni bildiradi» .

O‘zbek tilining so‘zlarga boyligi boshlang‘ich sinf ona tili va o‘qish darsliklarida qo‘llangan holatidan ham ma’lum. Son so‘z turkumi ustida olib borilgan lug‘aviy ishlar o‘quvchilarning mavzuga doir bilimlarini mustahkamlash, kengaytirish bilan birga, lug‘at zahirasini boyitishga xizmat qiladi. Son ustida ishlash dastur talabiga ko‘ra 1- sinfdan boshlansa ham, uni o‘rganish jarayoni, metodik jihatdan 4 bosqichga bo‘linadi.

Son boshlang‘ich ta’limda elementar nazariy tushunchalar asosida amaliy o‘rganiladi. Lekin 1- bosqichni to‘liq ma’noda sonni amaliy o‘rganish bosqichi deb nomlaymiz. Chunki bu bosqichda umuman nazariyasiz son ustida ishlanadi va bu 1-sinfning savod o‘rgatish va 1-sinfning 2- yarmiga to‘g‘ri keladi.

Boshlang‘ich sinflarda Son so‘z turkumini o‘qitishda quyidagi metodlardan foydalanish mumkin «Charxpalak», «Aqliy hujum», «Muammoli vaziyat», «Zig-Zag», «FSMU» Miqdor sonlar &#55357;&#56393;

Sanoq sonlar yozuvda koʻpincha arab raqami bilan yoziladi. Bir, ikki, uch, toʻrt, besh...... . Dona son: -ta qoʻshimchasi orqali va dona,bosh,nafar,tup,nu sxa soʻzlari yordamida xosil boʻladi.

Jamlovchi son: -ovlon, -ov, -ala, -ovlab, - ovlashib. Bu qoʻshimchalar asosan ikkidan yettigacha boʻlgan sonlarga qoʻshiladi. Masalan;ikkovi, uchala, toʻrtovlashib, uchovlon Chama son:-tacha, -larcha, -lar, -lab. Sonlarni juftlash orqali ham chama son hosil qilinadi .

Kasr son: butunning boʻlagini ifodalaydi. Masalan: ikkidan bir, chorak, yarim chorak .Taqsim son: - tadan . Dona va jamlovchi sonlarni takrorlash orqali ham amalga oshiriladi Tartib son: -nchi, - inchi. Agar tartib sonlar arab raqami bilan ifodalansa -nchi, - inchi qoʻshimchasi oʻrniga chiziqcha qoʻyiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Qosimova K. va boshqalar Ona tili o‘qitish metodikasi. Toshkent: “Nosir” nashriyoti. 2009y. 2. G‘afforova T. G‘ulomova X. 1-sinfda ona tili darslari. Toshkent: Taffakur, 2007y. 3. G‘ulomova X. Yo‘ldosheva Sh. Shermatova U. 4-sinfda ona tili darslari. Toshkent: O‘qituvchi, 2004y 4. G‘ulomov A. Qodirov B. Ona tili o‘qitish metodikasi. Toshkent: O‘qituvchi 5. Kakharova, N. N. (2022). Verb Prefixes in Russian Language. International Journal of Social Science Research and Review, 5(8), 170-174.

O'xshashlar

Grammatik kategoriyalar

Son so’z turkumi

Fe’lning shaxs-son shakllari

Son so‘z turkumi 2

Ravish so’z turkumini interfaol usullarda o’rganish