Ot turkumining son kategoriyasi; otlarning nokategorial shakllari - Tilshunoslik - Slaydlar

Ot turkumining son kategoriyasi; otlarning nokategorial shakllari

Yuklangan vaqt:

24.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

676.3203125 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: Ot turkumining son kategoriyasi; otlarning nokategorial shakllari

REJA: • Otning grammatik kategoriyalari. • Son kategoriyasi.191A 01 020304 01 11

• Otlar nutqda doimo grammatik son va kelishik kategoriyasida bo‘ladi. Masalan, kitob – birlik sonda va bosh kelishikdagi ot. Egalik kategoriyasi esa otning grammatik shakllanishida har doim ham ishlatilmaydi.:

Text Text 31 2 4 5 Son kategoriyasi. Otlarning birlik va ko‘plik shakllari va shu shakllarni ifodolovchi vositalar son kategoriyasini tashkil etadi.

Birlikdagi otlar bir jinsdagi narsalarning bittasini anglatadi va ular grammatik son ko‘rsatgichga ega bo‘lmaydi. Masalan: kitob, olma, qalam kabi. Birlik sondagi otlar egalik ( kitobim, kitobimiz), kelishik (kitobdan, kitobning) kategoriyasiga xos qo‘shim - chalar bilan qo‘llanganda ham o‘z grammatik mohiyatini yo‘qotmaydi, ya’ni birlik hisoblanaveradi.0102030402 070E08 09 0C0A 0F0A0E 1D 21 141507040703090C 09 1C0A 170A13 09 1707

kitob – kitoblar, qalam – qalamlar

• Otlarning ko‘plik shakli maxsus grammatik • vosita – lar orqali ifodalanadi va bir turdagi • narsaning noaniq miqdorini bildiradi. Grammatik • ko‘plik hosil qiluvchi –lar otlardagi lug‘aviy shakl • yasovchi affiks hisoblanadi. Grammatk son • ma’nosini ifodalashning bu usuli morfologik usul • deb yuritiladi

Otlarning birlik va ko‘plik shaklda ishlatilishi, asosan, sanaladigan va aniq turdosh otlarga xosdir. Biroq juft turdosh otlarning son kategoriyasi bilan qo‘llanishida o‘ziga xoslik - lar mavjud. Masalan, kuch-qudrat, savlat-salo - bat, mehr-muhabbat, vaqt-soat kabi otlar birlik shaklda ishlatiladigan otlardir. 23 09 070F 200A0F06 05070B16 21 04 120710 21 0C 121615032112 09 0F1507 09

Juft turdosh otlarning yigit-qiz, qiz-juvon, o‘g‘il-qiz kabi turlari ko‘plikda qo‘llaniladigan otlardir. Ko‘rpa-to‘shak, qandqurs, fikr-mulohaza, ota-ona, oshiq-ma’shuq, oshna-og‘ayni kabi otlar esa grammatik sonning har ikki shaklida ishlatilishi mumkin .

O‘zek tilida faqat birlikda ishlatiladigan otlar ham mavjud bo‘lib, ularga mavhum otlar, donalab sanalmaydigan otlar, asli o‘zi juft, yakka holda uchraydigan otlar, atoqli otlar, jamlovchi(xalq, o‘rmon) va jamlik (soch, kiprik) otlari kiradi .

1.Atoqli otlarga –lar qo‘shilganda sulola, avlod, oila, guruh, jamlik ma’nosi ifodalanadi: Temuriylar, Boburiylar sulolasi, Salimovlar, Akramovlar oilasi, Hal - imalar (kelishdi), Majnunu Farhodlarga arkon bo‘lgan Sharq. Atoqli otlarning bir turi bo‘lgan geografik nom - larga qo‘shilganda esa, shu joy anglatgan hududning barcha qismi anglashiladi: Samarqandlarni aylan - moq, Toshkentlarni tomosha qilmoq kabi.

E’ti - boringiz uchun rahmat!01020304 05 06070804 0C 0D 08

O'xshashlar

Fe’lning shaxs-son shakllari

Otlarning aloqa munosabat kategoriyalari

Ot so’z turkumi

Son so’z turkumi

Ot so'z turkumi