Нутқ маданияти ва нотиқлик санъатининг раҳбар фаолиятидаги ўрни ва аҳамияти - Tilshunoslik - Slaydlar

Нутқ маданияти ва нотиқлик санъатининг раҳбар фаолиятидаги ўрни ва аҳамияти

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

266 KB

Ko'chirib olish

Нутқ маданияти ва нотиқлик санъатининг раҳбар фаолиятидаги ўрни ва аҳамияти

Мавзу режаси: 1. Бошқарув ва ноти қ лик. 2. «Нутқ маданияти» тушунчаси. 3. «Нотиқлик санъати» тушунчаси. 4. “ Нутқмаданияти ва ноти қ лик санъати” ўзбек адабий тили ва умуммиллий тил имкониятларини ўрганувчи ва уларнинг маълум шароит ва кўзланган ма қ садга мувофи қ ҳ аётга татби ғ и билан шу ғ улланувчи курсдир. 5. Назария ва амалиёт уй ғ унлиги.

6. Нут қ маданияти ва ноти қ лик санъати давлатшунослик, жамиятшунослик, сиёсатшунослик, адабиётшунослик, поэтика, эстетика, педагогика, манти қ , психология со ҳ аларига да ҳ лдор кенг қ амровли фан сифатида. 7. Нут қ маданиятининг маънавий-ахлоєий омил сифатида инсон камолотида тутган ўрни. 8. Ноти қ лик ва воизлик санъатининг нут қ маданияти билан вобасталиги. 9. Давлат ва жамият бош қ арувида нут қ маданияти ва ноти қ лик санъатининг тутган ўрни. 10. Хусусий нут қ нинг шахс умуммаданий қ иёфаси ва савиясини акс эттирувчи фазилат сифатида миллий тил равна қ ига таъсири.

И.А.Каримов Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ªонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисида республикада таркиб топган вазиятни таҳлил этиб, стратегик вазиятларни белгилар экан шундай де ган : “Шуни тан олиш керакки, биз мустабид тузум мероси ва ақидаларидан, унинг мафкураси, маúмурий назорати ва цензурасидан жуда катта қийинчиликлар билан халос бўлаяпмиз”

“ Одамларни, эл-юртни юксак мақсадлар ва марраларга даúват қиладиган раҳбар, …бу мақсадларга эришиш учун шу ғояларни ўзининг шахсий ғоялари деб биладиган фидоий инсонларни ўз атрофида бирлаштириши керак. Улар раҳбар билан маслакдош, ҳамфикр, эл-юрт манфаати йўлида сидқидилдан меҳнат қиладиган, ҳалол ва пок одамлар бўлиши лозим. Раҳбар ана шундай одамларни топиши, уларга таяниб ишлаши зарур». 1

Нут қ маданияти ва ноти қ лик санъати ўртасидаги тафовутлар 1. Нут қ маданияти - адабий тил билан бо ғ ли қ ҳ одиса. Ноти қ лик санъатида эса адабий тил нормалари асосий белги эмас, балки сўзга чечанлик, таъсирчанлик устувордир. 2. Ноти қ лик санъати нут қ нинг о ғ заки шаклидир. Нут қ маданияти эса нут қ нинг ҳ ам о ғ заки, ҳ ам ёзма шаклига тааллу қ ли тушунча. 3. Нут қ маданияти бутун хал қ нут қ ини маданийлаштириш муаммолари билан шу ғ улланади. Ноти қ лик эса ало ҳ ида шахсларнинг нут қ ий ма ҳ орати ва санъатини ифодалайди. 4. Санъаткор ноти қ нут қ и кўпчиликка мўлжалланади. Нут қ маданияти эса кўпчилик билан бўладиган одатий су ҳ батлардан таш қ ари якка кишига қ аратилган нут қ да ҳ ам иштирок этади. 5. Ҳ ар бир киши нут қ маданиятини мукаммал ўзлаштириши мумкин. Аммо ҳ ар бир шахс санъаткор ноти қ бўлолмайди. Лекин ҳ ар бир санъаткор ноти қ адабий тил ва нут қ маданиятидан хабардор бўлиши шарт. 6. Нут қ маданияти кенг хал қ оммасини саводхон қ илишга қ аратилган со ҳ адир. Ноти қ лик санъати эса, аввало, қ обилият ва шахсий истеъдоддир.

7. Нут қ маданияти адабий тил ва унинг нормаларини ўрганувчи илм ҳ амдир. Ноти қ лик санъати эса илмий - норматив фаолият билан шу ғ улланмайди. 8. Ноти қ лик санъати кўпро қ нут қ нинг мазмунига, манти қ ий асосларига, мундарижавий тузилишига эътибор қ илади. Нут қ маданияти эса кўпро қ нут қ нинг тил тузилишига эътибор қ аратади. 9. Ноти қ лик санъати ани қ бир шахс - ноти қ ёки ноти қ лар гуру ҳ и муаммолари билан шу ғ улланади. Нут қ маданияти эса умумхал қ нут қ и муаммоларини назарда тутади. Шу жи ҳ атдан, нут қ маданияти кенг ма қ садли со ҳ а, ноти қ лик санъати эса тор со ҳ адир. 10. Ноти қ лик санъати ҳ амма шароитга мувофи қ ягона андозага эга эмас. Нут қ маданияти эса жамият аъзоларига адабий тил бойликлари ва воситаларидан ма қ садга мувофи қ , шароит ва услуб та қ озосига кўра ўринли фойдалана олиш кўникмасини беради. Ана шундай кўникма ҳ ар қ андай ноти қ учун ҳ ам зарур. 11. Ноти қ лик санъати фани қ адимий тарихга эга. Нут қ маданияти илмий со ҳ а сифатида ҳ али янги ва ёшдир.

Бошқарув йўллари.  Рационаллик Инстинкт  Ишонтириш ªўрқув манфаатпарастлик Амр-буйруқ

«Ишчан мулоқотнинг энг муҳим ҳусусияти шундан иборатки, унда турли тоифадаги одамлар билан муносабатларни ишчан алоқаларнинг максимал самарадорлигига эришишга интилган х олда ўрнатишни билиш лозим». 1 1 Баева О.А. Ораторское искусство и деловое общение, - Минск, ооо “Новое знание”, 2001.с.9.

Раҳбар фаолияти билан боғлиқ мулоқот маданияти деганда қуйидагилар назарда тутилади: 1. Сўзлаш (жумладан, омма олдида) санúати. 2. Тинглаш қобилияти. 3. Суҳбатдош (ҳамкор, ўзга кишилар қўл остида ишлайдиганлар)ни обúектив бахолаш ва тўғри тушуниш кўникмалари. 4. ²ар қандай одам билан муносабат ўрната олиш ва ўзаро манфаатдорлик асосида унга самарали таúсир ўтказа олиш.

Муло қ от даражалари. 1. Манипулятив (примитив) даража. Бунда одамлар бир-бири билан ўзлари бирон нарса керак бўлгани учун гаплашадилар. 2. Меъёрий даража. Бунда кишилар ўз ижтимоий рол л ари доирасида мулоқот қ иладилар. (транспортда, ишда) 3. Конвенционал (келишув) даража. Бунда кишилар су ҳ батдошида ўз фикри ва кайфиятига эга шахсни кўрадилар.

1. Ишчан даража - ҳ амкорлар ўртасидаги муло қ от. Улар бир-бирларида умумий ишдаги ҳ амкорни кўрадилар. 2. Ўйин даража. Уни яна байрамона муло қ от деб аташади. Одатда қ алин дўстлар, севишганлар муло қ отида кўзга ташланади. 3. Маънавий даража. Энг ю қ ори даражадаги муло қ от. Бунда су ҳ батдошлар бир-бирларида юксак маънавиятли шахсни кўрадилар.

Манипуляциянинг хавфли оқибатлари Манипуляция қ илаётган киши Манипуляция объекти бўлган шахс сифатида барбод бўлиб киши бировнинг қ ўлида боради ўйинчо ққ а айланиши туфайли шахс сифатида бостирилади

Манипуляция қилишнинг сабаблари (Шостром фикри бўйича) 1. Ўзига ишонч бўлмаганда, бош қ ариш ва назорат қ илиш мумкин бўлган бош қ а одам жавобгар қ илиш қ улай. Бундай усулга мурожаат этган кишиларни фаол манипулятор деб аташ мумкин. 2. Ҳ аёт қ ийинчиликларига қ арши туришга куч етмаганда, пассив позицияни эгаллаш қ улай: “Мен билан истаган ишингизни қ илинг!”. (пассив манипулятор). 3. Ҳ аёт – доимий кураш, одамлар эса ра қ иб ва душман, деб қ араш мусоба қ алашувчи манипуляторни шакллантиради. Бундай одам ўрни билан бирда фаол, бирда пассив усуллардан фойдаланади. 4. Атрофдаги одамларнинг ҳ урмат ва му ҳ аббатини қ озониш истаги бўлиб, бунга эришолмаган киши айёрлик билан улар улар устидан ҳ окимлик ўрнатишга ҳ аракат қ илади. (пассив манипулятор)

Манипуляторнинг “режиссёр”лигини сезган та қ дирда, ундан ҳ имояланишнинг бир қ анча йўлларидан фойдаланиш мумкин. 1. Таклиф этилаётган ролдан воз кечиш: “Мен Сиз ўйлаганчалик беминнат одам эмасман”, “Кечирасиз, мен ба ҳ она бўлган бир иш қ илдимми?”, “Мен Сиз ўйлаган одам эмасман”. ва ҳ .к. 2. Ўзини манипуляцияни сезмаганликка солиш. Даъваткор гапга эътибор бермаслик, ра қ иб зўр бераверса, соддаликка олиб... Сиз нима ҳ а қ ида гапиряпсиз?”, -деб сўраш. 3. Ўзингиз учун манипулятор таклифининг а ҳ амиятини тушуриш – “Менга шу керакми?”

4 . Ўйин қ оидаларини қ абул қ илиш ва манипулятордан айёрликда ўтиб кетиб, уни но қ улай а ҳ волга солиш ва номаъ қ ул ўйиндан воз кечишга мажбур этиш. 5 . “Пахта қ ўйиш”га уста ва “тишлаган нарсасини узмагунча қ ўймайдиган” сўровчининг узо қ уринишларини кескин тўхтатиш. Масалан, “Сиз ўзи нима истайсиз мендан?”, - деган кескин савол билан. 6 . Бир гапни тинимсиз такрорлаш. Бундай усулдан, сиздан сиз қ ила олмайдиган ёки қ илишни истамаган ишни қ айта- қ айта сўрашдан уялмайдиган мижозларга нисбатан фойдаланиш мумкин. Масалан, “Мен сизни яхши тушунаман, аммо қ ўлимдан ҳ еч иш келмайди”, - деган гапни такрорлайвериш.

O'xshashlar

Нутқ маданияти ва нотиқлик санъати. Нотиқлик санъати тарихи

Ёзма юридик нутқ

Нутқнинг коммуникатив сифатлари

Нутқ жараёнида товушларнинг функционал ўзгариши

Энг қадимги даврлар фольклори