Форс тили ”Ҳамза” белгиси ҳақида - Tilshunoslik - Slaydlar

Форс тили ”Ҳамза” белгиси ҳақида

Yuklangan vaqt:

01.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

16099.3046875 KB

Ko'chirib olish

رب دورد امش

21-вариант 1-топшириқ Форс тили ҳақида маълумот беринг.”Ҳамза” белгиси ҳақида ёзинг ва мисоллар келтиринг. 2-топшириқ Форс тилида вақтнинг ифодаланиши ҳақида маълумот беринг. Мисоллар келтиринг. 3-топшириқ Матннинг 1,2 ва 3-чи сӯзларнинг транскрипцияга ёзиб бӯғинларга ажратинг ва урғуни қӯйинг. 4-топшириқ Матнни ҳусни хат қоидаларига риоя қилган ҳолда кӯчириб ёзинг: 5-топшириқ Матннинг транскрипциясини ёзинг. 6-топшириқ Матнни ӯзбек тилига таржима қилинг

MATN . درم نآ ت �ساجنآ م �ه و �جشناد ؟ت �ساجک و �جشناد . نز نیا ت �سا راگنرب �خ درم ن �آ ؟ت �سا هراکچ . مادک نیا ت �سا ک �شزپ نز ن �یا ؟ت �سا هراکچ . نابایخ تسا ی �یاون نابایخ ن �یا ؟ت �سا نابایخ . ؟تسا د �ب باتک ن �آ ،ر �گم ت �سا گ �نشق ی �یاون . نشور و گرزب هدکشناد ن �یا ت �سا هدکشناد اجنیا . . تسا سلاک رد ن �یورپ ؟ت �ساجک ن �یورپ ت �سا نشور ی �لو ک �چوک سلاک ؟ت �سا روطچ سلاک . . هرجنپ تسا هرجنپ ن �آ ؟ت �سا ز �یچ ه �چ ن �آ ت �سا . روطچ زیم ت �سا گرزب هرجنپ ؟ت �سا روطچ . ؟تسا خر �س دادم نیا ایآ تسا گرزب زیم ؟ت �سا . تسا زب �س دادم ن �یا ،ت �سین خر �س دادم ن �یا ر �یخن . تسا درز ذغاک نیا ؟تسا گنر هچ ذغاک نیا

ҲАМЗА БЕЛГИСИ - هزمه ء 1. Ҳамза аломатларнинг ғайриасосий турларига кириб “Ъ” товушини билдиради. Ҳамза форс тилида асосан араб тилидан кирган сўзларда ва қисман форс сўзларида учрайди. Араб тилида ҳамза портловчи, бўғиз, жарангсиз ундош товуш бўлиб,кӯпинча унли товушларни билдирувчи ҳарфлар устига қӯйилади ва талаффузда унли товушни ундош товушдан фарқлаш ва қатор келган икки унлининг қӯшилиб кетмаслигини таъминлаш учун ёзилади. Араб тилидан кирган сўзларда ҳамза белгиси сӯз ӯртасида келганда, одатда ا алиф , و вов, ی йо ҳарфлари устига қӯйилади. Бу ҳарфлар ҳамза остида ҳеҷ қандай талаффуз қилинмай, фақат воситачи вазифани бажарадилар. Булардан ی йо ҳарфи сӯз ӯртасида келганда, икки томондаги ҳарф билан қӯшиладиган шакли нуқтасиз ҳолда ёзилади.

Воситачи ҳарфлар Ҳамза қӯйилиши ا أ و ؤ ی ی ء

Воситачи ҳарфлар қуйидаги қоида асосида ишлатилади: 1.Агар ҳамза аломатидан олдин забар َ аломати келса, унда у ”алиф устига қӯйилади. таърих خ ی رأ ت - - кун число маъво یوأ م - - бошпана, турар жой. таъмин نی مأ ت - - таъмин, гаров 2.Ҳамза аломатидан олдин пиш ُ аломати келса унда ҳамза “вов” устига қӯйилади: сӯол ل اؤ س - - савол мӯъбад دبؤ م - - доимий мӯаллеф – ف لؤ م - муаллиф

3.Ҳамза аломатидан олдин зир ِ ё сӯкун َ аломати келса, ҳамза “ йо ” ҳарфининг устига қӯйилади. Навоъи ی ئ او ن - - - Навойи Доъи – ي ئ اد - тоға 4. Баъзи арабча сӯзларининг охирида ҳамза аломати танҳо ӯзи ёзилади ва “ъ” товушини ифода этади: эмлоъ ءلا م ا - - тӯғри ёзув, ҳуснихат эбтэдоъ- ءادت ب ا - бошланиш, ибтидо, дастлаб эншоъ ءاش ن ا - - услуб, стиль, ёзиш Ҳамза чӯзиқ и товушини чӯзиқ о ёки у товушидан ажратиш учун ёзилади. Бунда икки унли товушни ажратиш учун талаффузда қисқа пауза ҳосил қилиш кераклигига ишора қилинади.

Ёзувда ҳамза и унлиси олдидан бир тиш ء орттирилиб, унинг устига қӯйилади. Одатда форс сӯзларида ишлатилган ҳамза белгиси транскрипцияга ифода этилмайди. по-ин نی ـُا پ - - ост, қуйи по-из زیـُا پ - - куз 5 .Хамза аниқланмиш ه э (ҳойэ ғайрэ малфуз- калимаҳои мустақил маъно ه�نا�خ، ه �ل �� لا ) билан тугаган бӯлса изофа ҳамза орқали ифода этилади. тахтэ-йэ сийоҳ - هایس (ۀ تخت - қора доска хонэ-йэ рӯушан نشور (ۀ ناخ - - ёруғ уй

FORS TILIDA VAQTNING IFODALANIShI. LUG’ATLARNI O’ZLAShTIRISh. MAShQLAR BAJARISh . Vaqt تعا س so’at so’zining son bilan birikuvi orqali ko’rsatiladi. Bu birikmada soat miqdorini bildiruvchi so’z oldin, تعا س so’at so’zi esa undan keyin keladi va ؟تعا س دنچ chand so’at ? degan savolga javob bӯladi. ؟دیدرک راک تعا س د نچ ا مش sho’mo chand so’at kor kardid? - Siz necha soat ishladingiz? مدرک راک تعاس ش ش ن م . man shesh so’at kor kardam - Men olti soat ishladim.

تعاس so’at sӯzi gapda ega va miqdorni bildiruvchi so’z kesim bӯlib kelganda, miqdorni bildiruvchi sӯz kesimlikni ifodalovchi ت سا bog’lovchisini qabul qilib, egadan sӯng keladi va دنچ ؟ت سا تعاس so’at chand ast? – Soat necha? Degan savolga javob bӯladi. Masalan: ؟ تسا د نچ تعا س لااح holo so’at chand ast? – Hozir soat necha? ؟ تسا ج نپ تعا س لااح holo so’at panj ast – Hozir soat besh. Vaqtning muayyan bir paytini ifoda etish uchun avval تعا س so’at so’zi, so’ng miqdorni bildiruvchi so’z kelib, bir - birlari bilan izofa orqali birikadilar va تعا س د نچ ؟ so’at chand? – Soat nechida? ی ک key? - Qachon? degan savollarga javob bӯladi. Masalan: ؟ دوشیم عورش دنچ تعاس سرد هاگشناد رد dar doneshgoh dars so’at-e chand sho’ru’ mishavad? - Universitetda dars soat nechada boshlanadi?

. dar doneshgoh dars so’at-e hasht-ӯ nim sho’ru’ mishavad – Universitetda dars soat sakkiz yarimda boshlanadi. Vaqtning ma’lum paytini aniqroq ko’rsatish uchun ko’pincha حبص so’bh (ertalab) رهظ زا دعب ba’d az zo’hr (tushdan so’ng) ر صع ‘ asr ( kech, kechqurun), تسرد do’ro’st ( rosa, xuddi) kabi so’zlar ham ishlatiladi. چنپ تعاس تسرد do’ro’st so’at-e panj – Rosa soat beshda. حبص تفه تعاس so’at-e haft-e so’bh - Ertalab soat ettida. رصع تشه تعاس so’at-e hasht-e ‘asr – Kech soat sakkizda. رهظ زا د عب راهچ تعا س so’at-e chahor-e ba’d az zo’hr – Tushdan so’ng soat to’rtda

VAQTNING SOAT VA MINUT ORQALI IFODALANIShI Vaqtning soat va minutini ifoda etish uchun avval تعا س so’at, so’ng minut miqdori keladi. Bu birikmada soat miqdori va minut miqdori و - o’ bog’lovchisi orqali bog’lanadi. Agar minut miqdori 30 dan kam bo’lsa, soat miqdoridan sӯng shu soatdan ӯtgan minut miqdori keladi. Masalan: تسا ه قیقد ت سیب و چ نپ تعا س . so’at panj-o’ bist daqiqe ast – Soat beshdan yigirma minut ӯtdi. تسا ه قیقد هدزی س و ت فه تعا س so’at haft-o’ sizdah daqiqe ast- Soat ettidan o’n uch minut o’tdi. Agar minut miqdori 15 bo’lsa, 15 minut ӯrniga ko’pincha ع ب ر ro’b’ (chorak) sӯzi ishlatiladi. Masalan: تسا ع بر و هدزاود تعا س . so’at do’vozdah-o’ ro’b’ ast – Soat o’n ikkidan chorak ӯtdi. تسا عبر و شش تعاس . so’at shesh –o’ ro’b’ ast- Soat oltidan chorak o’tdi.

Agar minut miqdori 30 bo’lsa, 30 minut o’rnida می��ن nim ( yarim) so’zi ishlatiladi. Masalan: تسا مین و تشه تعاس . . so’at hasht-o’ nim ast – Soat sakkiz yarim. تسا مین و کی تعاس . . so’at yek-o’ nim ast – Soat bir yarim Agar minut miqdori 30 dan oshiq bo’lsa, soat miqdoridan sӯng shu soatga etishmagan minut miqdori va birikma oxiriga م ک kam ( kam) sӯzi qo’yiladi. تسا م ک ه قیقد هد و راهچ تعا س . . so’at chahor-ӯ dah daqiqe kam ast- Soat o’n minuti kam to’rt. Vaqt bӯlagini ifodalovchi bu birikmada ӯzbek tilidagi ana shunday birikma tartibining aksini kӯramiz. Ya’ni, ӯzbek tilida avval minut miqdori, sӯng soat miqdori kӯrsatilsa, fors tilida aksincha, avval soat , sӯng minut miqdori ifoda etiladi. O’zbek tilida Soat yigirma minuti kam etti. Fors tilida

Soat haft-o’ bist daqiqe kam ast. Eslatma. ع ب ر rӯb’ va می ن so’zlari ӯzbek tilidagidek ko’proq xalq tiliga oid bo’lib, adabiy tilda asosan هقی ق د ه دزنا پ ponzdah daqiqe (o’n besh minut) va هقی ق د ی س si daqiqe (o’ttiz minut) birikmalari ishlatiladi . تسا ه قیقد هدزناپ و هد تعا س so’at dah –o’ ponzdah daqiqe ast – Soat o’ngdan o’n besh minut o’tdi. تسا ه قیقد ی س و ود تعا س . . so’at do’-o’ si daqiqe ast - Soat ikkidan o’ttiz minut o’tdi.

5.Matnning transkripsiyasini yozing. daneshjo kojast?daneshjo häm anjast.an märd chekare äst ? an märd xäbärnegar äst. in zän chekare äst ? in zän pezeshk äst. in kodam xeyaban äst ? in xeyaban navaiy äst. xeyaban nävaiy räshänge äst. mägär an ketabe bäd äst ? inja daneshkäde bozorg vä rävshän äst pärvin kojast? pärvin dar kelas ast: kelas chetor äst ? kelas kochek väli rävshän äst. an che chiz ast? an pänjäre äst . pänjäre chetor äst? pänjäre bozorg äst . miz chetor äst ? miz bozorg äst. aya in mädod sorx äst ? näxir in mädad sorx nist ,in mädad sorx nist , in mädad sorx äst. in karäz cheräng äst ? in koräze zärd ast.

Talaba qayerda? Talaba ham shu yerda.Bu odam nima qilyapti?Bu odam muxbir .Bu ayol nima qilyapti ?Bu ayol shifokor.Bu qaysi koʻcha?Bu Navoiy koʻchasi Navoiy koʻchasi goʻzal .Bu kitob yomonmi? Bu fakultet.Bu fakultet katta va yorqin. Pärvin qayerda ? Parvin sinfda .Sinf qanday? Sinf kichik,ammo yorqin.Bu nima? Bu deraza .Deraza qanday? Deraza katta.Stol qanday? Stol katta.Bu qizil qalammi? Yoʻq, bu qizil qalam emas, bu yashil qalam .Bu qogʻoz qanday rang? Bu qogʻoz sariq.

Аҳроров Ҳ. Форс тили. Самарқанд.1992 Aбдусаматов М. Форс тили-Т. Шарк, 2007 Қуронбеков А. Вохидов А. Зияйева Т. Форс тили.- Т.200 3.Қосимова М.Н. Хат ва имлои матни классикии точик.-Душанбе. Маориф. Халилов Л. Форс тили.-Тошкент. Уқитувчи, 1992

امش هجوت ز ا ! مراذگساپس

O'xshashlar

“Вов” ҳарфи ва унинг хусусиятлари ҳақида (форс тили)

Араб тилига хос бӯлган ҳарфлар ҳақида (форс тили)

Эгалик аффикслар, эгаликни ифодаланиши ҳақида маълумот (форс тили)

”Tashdid” alomati haqida ma’lumot (форс тили)

Форс тили ундош фонемалари - Айн, Ғайн