Yuqori harorat sharoitida ovqatlanish fiziologiyasi muammolari - Tibbiyot - Slaydlar

Yuqori harorat sharoitida ovqatlanish fiziologiyasi muammolari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

949 KB

Ko'chirib olish

Yuqori harorat sharoitida ovqatlanish fiziologiyasi muammolari

Mavzuning dolzarbligi Y eyish uchun yashash emas, Yashash uchun yey ish kerak. Ibn Sino Organizm tomonidan iste’mol qilingan organik moddalar oziq moddalar deyiladi . Qabul qilingan oziq moddalardan energiya manbai, plastik material, to’qima va hujayralarni yangidan tiklash, hamda barcha fiziologik jarayonlarni boshqarishda foydalaniladi . Oziq moddalarga asosan oqsillar, yog’lar, uglevodlar, mineral tuzlar, suv va vitaminlar kiradi. Birinchi uch guruhi organizm uchun energiya manbai bo’lib hisoblanadi, oxirgi uch guruh esa energiya manbai bo’lib hisoblanmaydi lekin barcha fiziologik jarayonlarning normal o’tishi uchun nihoyatda zarurdir. Oziq moddalarning organizmga kirishi bilan turli xil kimyoviy reaksiyalarning amalga oshirilishi uchun ishtirok etadi.

Mavzuning maqsadi Oraliq moddalar almashinuvi shartli ravishda quyidagi bosqichlarga bo’linadi: 1) Ovqat hazm bo’lishi: meda –ichak yo’lida hazm fermentlari (pepsin , tripsin ximotripsin va boshqalar) ta’sirida parchalanishi. 2) Hazm bo’lgan oziq moddalarning oshqozon ichak yo’llaridan qonga so’rilib turli organ va to’qimalarga yetkazilishi 3) Ovqat hazm qilish jarayonida hosil bo’lgan moddalarning hujayraga va modda to’qimalariga aylanishi hamda shu organizmga xos birikmalarni hosil bo’lishi 4) Bu birikmalarning parchalanib oraliq va oxirgi almashinuv maxsulotlari hosil bo’lishi 5) Organizmdan oxirgi almashinuv maxsulotlarining chiqarilishi.

MODDALAR ALMASHINUVI • Hayvon organizmining hayot faoliyatini moddalar almashinuvisiz tasavvur qilib bo’lmaydi . Organizmga tashqi muhitdan oziq moddalar , organik va anorganik moddalar shaklida qabul qilinadi. Bular to’qima va hujayralarga borib almashinuvga duch keladi. Almashinuv oxirida oqsillar, yog’lar , uglevodlar gidrolitik parchalanadi. Parchalanish maxsulotlari toqima hujayralariga o’tadi va murakkab oksidlanish qaytarilish reaksiya sikllari nomoyon bo’lib to’qima va hujayrada moddalar almashinuvi namoyon bo’lishini asosini tashkil qiladi. Hujayra protoplazmasidagi barcha sintez jarayonlari energiya sarfi bilan boradi. Metabolik jarayonlar energiya sarfi bilan bo’g’liq bo’lib, unda energiya hosil bo’lish jarayoni anabolik jarayon bo’lib hisoblanadi.Demak moddalar almashinuvi metabolitik jarayonida hujayrada yangi energiya manbalari hosil bo’ladi.

Biosferada energiya transformatsiyasi Biosferada tirik organizmlarning hayot faoliyati natijasida energiya almashinuvining ma’lum bir muvozanati tiklanadi. Quyosh energiyasining 30% ga yaqini atmosferada qolib ketadi yoki bulutlar qaytaradi. Quyosh nuri energiyasining 20 % o’tayotganda atmosferada qayta so’riladi, faqat quyosh energiyasining 50%i quruqlik va suvgacha yetib keladi va issiqlik energiyasi shaklida o’zlashtiriladi.

Oqsil almashinuvining boshqarilishi. Odam va hayvon organizmida oqsil almashinuvi neyro-gumoral yo’l orqali boshqariladi . Ammo asosan gumoral boshqaruv amalga oshiriladi (gormonlar, vitaminlar ta’siri). Oqsil biosintezida vitamin B12 faol qatnashadi. yoki nikatin kislatasi, oshqozon osti bezi orolchalar to’qimasi ya’ni bezi insulin N almashinuviga tasir etadi. Organizmda oqsil almashinuviga gipofiz bezi gormonlari (samototrop), qalqonsimon bez gormoni (tiroksin ), buyrak usti bezi va jinsiy bez gormonlari ishtirok etadi. Oqsillar almashinuvida markaziy nerv sistemasi ham ishtirok etadi, ayniqsa katta yarim sharlar po’stlog’i. Oqsil almashinuvining intensivligi shartli reflektir orqali ham amalga oshirilishi mumkin. Oqsil almashinuvida murakkab reflektor yo’l orqali amalga oshirilishi uning gidrolizlanishining tezlanishi ham ma’lum. Masalan oqsilli oziq modda qabul qilinishi bilan asosiy almashinuv 16 % ga oshganligi ma’lum.

Vitaminlar Hayvon organizmining normal hayot faoliyati uchun istemol qilinadigan ovqat tarkibida oqsil , yog’ ,uglevodlardan boshqa qo’shimcha ravishda bioloogik faol modda ham zarurdir. Bunday aktiv moddalarga vitaminlar kiradi. Nisbatan aktiv moddalar organizm uchun nihoyatda oz miqdorda oziq moddalar bilan qabul qilinishi kerak. Vitaminlarning oqsil, yog’ uglevodlardan farqi shunda-ki u energiya manbai bo’lib hisoblanmaydi va hujayra tuzilishiga ishtirok etmaydi. Lekin moddalar almashinuvida asosiy rol o’ynaydi. Vitaminlarning ko’pchiligi organizmda maxsus almashinuv jarayonida koferment vazifasini bajaradi .Shuning uchun ham vitaminlarning birortasi yetishmasa yoki bo’lmasa moddalar almashinuvi buziladi.

OVQATLANISH FIZIOLOGIYASI Organizmni hayot faoliyatini ta’minlash salomatlik va ish qobiliyatini saqlab turish uchun oziq moddalarni o’zlashtirish jarayoni. Kishi rejim bilan to’ri ovqatlansa kasalliklarga kamroq chalinib, ularni oson yengadi. Har qanday iqlim sharoitida to’g’ri ovqatlanish barvaqt qarib qolishni oldini olishda muhim ahamiyatga ega. Meda ichak , yurak tomir kasalliklari va boshqa kasalliklarda alohida tuziladigan ratsion hamda ovqatlanish rejimi davo shartlaridan hisoblanadi . Parhez – sog’lom hamda bemor kishilarga mo’ljallangan ovqat ratsioni va ovqatlanish rejimi .

III II I Bajariladigan ishga qarab ajratilgan gruppalar 30-39 18-29 40-59 30-39 18-29 40-59 30-39 18-29Yoshi Erkaklarda 3100 3200 2750 2900 3000 2550 2700 2200 Energiya kkal 93 96 82 87 90 83 88 81 jami oqsillar 51 53 45 48 49 46 48 50 Hayvonlar 114 117 101 106 110 93 99 103 Yog ’ lar (g) 426 440 378 399 412 344 365 378 Uglevodlar (g) 2600 2700 2350 2450 2550 2200 2300 2400 Energiya kkal X otin qizlar 78 81 70 74 77 72 75 78 jami O qsil(g) 43 45 39 41 42 40 41 43 Hayvonlar oqsili 95 99 86 90 93 81 84 83 Yog ’ lar (g) 358 371 368 337 354 297 310 321 Uglevodlar (g)

V IV 40-59 30-39 18-29 40-59 30-39 18-29 40-59 3900 4100 4300 3450 3600 3700 2550 107 110 118 95 99 102 88 59 62 65 52 54 56 48 143 150 158 126 132 136 108 546 574 602 483 504 518 406 - - - 2900 3050 3150 2500 - - - 80 84 87 75 - - - 44 46 48 41 - - - 106 112 116 92 - - - 400 427 441 344Eslatma: 1. Xomilador ayollarning energiyaga bo’lgan ehtiyoji 2900 kkal , oqsil 100 g ni (kuniga ), shu jumladan hayvonlar oqsili 60 g ni tashkil qiladi . 2. Emizikli ayollarning energiyaga bo’lgan ehtiyoji 3200 kkal , oqsil 112 g (kuniga ) , shu jumladan hayvon oqsili 67 g dan iborat bo’lishi kerak

Mineral tuzlar Organizmdagi barcha to’qimalar tarkibiga kiradi va organizmning hayot faoliyati jarayonida to’xtovsiz sarflanib boradi. Odamning mineral tuzlarga bo’lgan sutkalik ehtiyoji har xil. Chunonchi NaCl ,Ca , fosforid tuzlariga bo’lgan sutkalik ehtiyoj gramm larda Cu, Mn , J , tuzlariga bo’lgan ehtiyoj esa milligrammlarda o’lchanadi. Nihoyat shunday mineral tuzlar borki , ularga bo’lgan sutkalik ehtiyoj milligrammning 1000 dan bir qismicha bo’ladi . Ya’ni mikrogrammlarda o’lchanadi. Odam xilma-xil ovqatlar bilan ovqatlansa, organizmning mineral moddalarga bo’lgan talabi to’la-to’kis qondirilib boradi. Odam ovqat bilan birga istemol qilib turadigan xilma-xil mineral tuzlar orasida osh tuzi muhim o’rin tutadi . Tuzsiz ovqat keyinchalik qanchalik u turli tuman bo’lmasin yeb bo’lmaydi . Qon va to’qimalarda normal miqdorda suyuqlik saqlab turish uchun osh tuzi bo’lishi shart, u siydik ajralib chiqishiga nerv sistemasi faoliyatiga qon aylanishga tasir qiladi ,meda bezlarida HCl hosil bo’lishiga ishtirok etadi.

OVQATNING HAZM BO’LISHI VA KALLORIYASI Oziq mahsulotlarining turi va ovqatning xilma xil bo’lishiga bog’liq, hamda uning tarkibidagi oziq moddalar oqsil, yog’ , uglevodlarning bor yo’qligiga bog’liq. Hayvon mahsulotlari yahshi hazm bo’ladi. Bunda osillarning o’zlashtirilishi alohida ahamiyatga ega . Non yarmalar , sabzavot va mevalar oqsilga qaraganda go’sht , baliq, tuxum mahsulotlarining oqsillari yaxshi o’zlashtiriladi . 70-95 % gacha javdar noni makkajo’xori ,bug’doy noni 60% kartoshka, sholi 67% sariyog’ , o’simlik moyi kungaboqar moyi 97-98% gacha hazm bo’ladi. Qo’y yog’i qo’y go’shti 90 % gacha hazm bo’ladi. Hayvon mahsuloti tarkibidagi uglevod hamda o’simlik tarkibidagilari 98-99% gacha hazm bo’ladi.

XULOSAXULOSA  Organizmning hayot faoliyatini taminlash, salomatlik va aqliy Organizmning hayot faoliyatini taminlash, salomatlik va aqliy yoki jismoniy qobiliyatini saqlab turishi uchun zarur oziq moddalarni yoki jismoniy qobiliyatini saqlab turishi uchun zarur oziq moddalarni o’zlashtirish jarayonidir . Odam rejim bilan to’g’ri ovqatlansa (kuniga 4 o’zlashtirish jarayonidir . Odam rejim bilan to’g’ri ovqatlansa (kuniga 4 mahal ) kasalliklarga kamroq chalinadi. Namoyon bo’ladigan mahal ) kasalliklarga kamroq chalinadi. Namoyon bo’ladigan kasalliklarni oson yengadi. To’g’ri fiziologik gigiyenik qoidalarga kasalliklarni oson yengadi. To’g’ri fiziologik gigiyenik qoidalarga asoslangan holda ovqatlanish vaqtli qarib qolishdan va oldini olishda asoslangan holda ovqatlanish vaqtli qarib qolishdan va oldini olishda ham muhim ahamiyatga ega .ham muhim ahamiyatga ega .  Meda ichak , yurak qontomir kasalliklariga yo’liqqan shaxslar va Meda ichak , yurak qontomir kasalliklariga yo’liqqan shaxslar va boshqa kasalliklarda alohida shifokor maslaxati asosida ratsion tuzib boshqa kasalliklarda alohida shifokor maslaxati asosida ratsion tuzib amal qilinadiamal qilinadi ..  Ovqatning eng muhim tarkibiy qismi oqsillardir . Ovqatda oqsil Ovqatning eng muhim tarkibiy qismi oqsillardir . Ovqatda oqsil yetishmasa organizm yuqumli kasalliklarga moyil bo’lib qoladi . qon yetishmasa organizm yuqumli kasalliklarga moyil bo’lib qoladi . qon yaratilishi susayadi o’sib kelayotgan yosh organizmning rivojlanishi yaratilishi susayadi o’sib kelayotgan yosh organizmning rivojlanishi sekinlashadi va boshqa salbiy oqibatlarga olib keladi. sekinlashadi va boshqa salbiy oqibatlarga olib keladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!

O'xshashlar

Ovqatlanish buzilishlari

To'g'ri ovqatlanish

Nafas fiziologiyasi

Muskullar fiziologiyasi

Nafas olish fiziologiyasi