logo

Sezimnin’ fiziologiyaliq mexanizmleri. Sezim tu’rleri. Esitiwdin’ fiziologiyaliq ha’m neyrofiziologiyaliq tiykarlari

Yuklangan vaqt:

29.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1192.5166015625 KB
Tema: Sezimnin’ fiziologiyaliq mexanizmleri. Sezim tu’rleri. Esitiwdin’ fiziologiyaliq ha’m neyrofiziologiyaliq tiykarlari Joba: Seziw haqqinda tu`sinik. 2. Seziwlerdin` klassifikatsiyasi. 3. Seziwnin` nizamliliqlari. 4. Qabil etiw haqqinda tu`sinik. Seziw barliq psixikaliq qubilislardin` ishinde en` a`piwayisi esaplanadi. Ol adam basinda sub`ektiv bolg`an yamasa erksiz, biraq ta`sir etiwshi onin` is-ha`reketine o`nim qayta islew, orayliq nerv sistemasi a`hmiyetli qozdiriwshi, ishki yamasa sirtqi ortaliqta payda boliwshi. Nerv sistemasina iye barliq tiri ja`nlikler seziw uqibina iye.  Sanali seziwlerge keletug`in bolsaq ol tek bas miyi ha`m bas miyi qabig`ina iye tiri janlarda g`ana bar. Misali adam uyqida, narkozda, sananin` nawqasli buziliwlarinda ol du`n`yani sanali qabillaw mu`mkinshiligine iye bolmaydi. Seziw o`z sapasi ha`m ko`p qiylilig`inda qorshag`an ortaliqtin` qa`siyetlerin adam ushin a`hmiyetli ha`r qiylilig`in sa`wlelendiredi. Seziw organlari yamasa adam analizatorlari tuwilg`annan baslap stimul-qozdiriwshi (fizikaliq, ximiyaliq, mexanikaliq ha`m basqa ta`sirler) formasindag`i energiyanin` ha`r qiyli tu`rlerin qabillaw ha`m qayta islewge maslasqan. Seziw o`z sapasi ha`m ko`p qiylilig`inda qorshag`an ortaliqtin` qa`siyetlerin adam ushin a`hmiyetli ha`r qiylilig`in sa`wlelendiredi. Seziw organlari yamasa adam analizatorlari tuwilg`annan baslap stimul-qozdiriwshi (fizikaliq, ximiyaliq, mexanikaliq ha`m basqa ta`sirler) formasindag`i energiyanin` ha`r qiyli tu`rlerin qabillaw ha`m qayta islewge maslasqan.  Seziw en` a`piwayi bilip aliw psixikaliq protsessi boladi. Seziw- bul do`gerek a`tiraptag`i du`n`nin` zatlarinin` ha`m qubilislarinin` usi payitta adamnin` miyine ta`sir jasap turg`an ayirim qa`siyetlerinin` miy qabig`inda sa`wleleniwi boladi. Miy informatsiyani sirtqi du`n`yadan, organiznin` o`zinen de alip turg`anliqtan, analizatorlar sirtqi ha`m ishki boladi. Sirtqi analizatorlarda retseptorlar denenin` u`stin`gi betine shig`arilg`an boladi. Ishki analizatorlar ishki organlarda ha`m tkanlarda ornalasqan retseptorlarina iye boladi. Seziwdin` tu`rleri. Ba`rinen de burin sirtqi du`n`yadag`i zatlardin` ha`m qubilislardin` qa`siyetlerinin` sa`wleleniwi bolatug`in seziwlerdin` bes tu`rden ibarat toparin- ko`riw, esitiw, da`m, iyis seziw ha`m teri seziwlerden ayirip shig`ariwi lazim  Este saqlaw- bul qa`de bolg`aninday-aq jan`a na`rseni adamnin` sanasinda bir na`rse menen baylanistiriw boladi. Oqiw materiallarin este saqlap qaliw- bul oni buring`i bilimler menen baylanistiriw, sirt el so`zin este saqlap qaliw - oni tiyisli bir tu`sinik penen baylanistiriw degen so`z bolad Bizin` sanamizda sa`wlelengen ha`m bizin` yadimizda bekkemlenip qalg`an ayirim waqiyalardin`, faktlerdin`, zatlardin`, yamasa qubilislardin` arasindag`i baylanisti assotsiatsiya dep ataydi. Assotsiativlik baylanistin` tu`pki man`izi sonnan ibarat, sanada usi baylanistin` basqa elementinin` payda boliwin da keltirip shig`aradi. Men bir adamnin` familiyasin esitiwden aq menin` sanama onin` obrazi payda boladi.  Sol waqittag`i este saqlaw seziw organlari ta`repinen sol waqitta kartinanin` da`l ha`m toliq tutip qaliwi, aling`an mag`liwmatti hesh qanday qayta islemewi menen baylanisli. Bul este saqlaw- mag`liwmattin` seziw organlari ta`repinen tikkeley sa`wleleniwi. Onin` dawamlilig`i 0,1 den 0,5 s. Bul este saqlaw- obraz. Yad protsessi. A`debiyatlar. «Psixologiya» Tekst lektsii T- 2002, Esh psixologiyasi ha`m ped. psixologiya. TDPI. T- 2001 M.G.Davletshin, S.M.Tuychieva. «Umumiy Psixologiya», T.