logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Нафас аъзолари касалликлари билан касалланган беморларни текшириш. Сўраб-суриштириш, кўздан кечириш

Нафас аъзолари касалликлари билан касалланган беморларни текшириш. Сўраб-суриштириш, кўздан кечириш

Yuklangan vaqt:

09.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

38061.861328125 KB
Ko'chirib olish
Нафас аъзолари касалликлари билан касалланган беморларни текшириш. Сўраб- суриштириш, кўздан кечириш. Кўкрак қафасини пальпацияси. Ўпка перкуссияси. Ўпка аускультацияси (Examination of patients with respiratory diseases. Questions. Survey. Palpation of the chest. Percussion. Auscultation ) Хансираш - breathlessness (dyspnea) Хансираш (dispnoe)-нафас етишмаслигини субъектив ҳис утиш бўлиб, бу ҳолат нафас характерларини, сонини, чуқурлигини ва ритмини ўзгариши билан кечади. Хансирашни субъектив, объектив ва аралаш турлари фарқланади: Субъектив хансираш- сўраб-суриштириш йўли билан аниқланса,* (нафас олганда кўкрак қафасини тўлиқ ҳавога тўлмаётганлик ҳисси, ҳаво етишмаётганлик туйғуси ва ҳ.к.). Объектив ҳансираш объектив текшириш усуллари: (нафас сони, чуқурлиги, ритмини ўзгариши, нафас мускулларини нафас актида фаол иштирок этиш) ёрдамида аниқланади. Хансираш физиологик ва патологик бўлиши мумкин. Хансирашни келиб чиқишига сабаб бўлувчи омиллар: -нафас аппаратини функциясини бузилиши; -юрак, қон-томир тизими патологияси; -қонни транспорт функциясини бузилиши; -кребс нафас циклини ферментларини патологик ўзгаришлари; -бош мия чаноғи жароҳатлари (марказий генез).Сўраб суриштириш Хансираш турлари: 1.Инспиратор; 2.Экспиратор; 3.Аралаш; 4.Тез ва юзаки нафас; 5.Стридороз нафас; 6.Нафас ритми ва чуқурлигини ўзгариши (Чайн-Стокс, Биот, Куссмаул, Грокк – нафас турлари). Сўраб суриштириш Инспиратор хансираш А) Ўпка тўқимасини сиқилиши ва ўпка экскурсиясини чекланиши билан кечувчи патологик ҳолатлар (гидроторакс, пневмоторакс, фиброторакс, нафас мускулларини фалаж ҳолати, кўкрак қафасини деформацияси, умуртқа-қовурға бирикмалари анкилози ва бошқалар). Плевра варақаларини патологияси билан боғлиқ бўлган инспиратор хансирашнинг келиб чиқишини эҳтимолли сабаблари: А)гидроторакс Б)пневмоторакс В)фибротораксСўраб суриштириш Б) Ўпка тўқимасини чўзилувчанлигини камайиши билан кечувчи ўпкадаги патологик жараёнлар (зотилжамлар, ўпка шиши). Ўпка тўқимасини яллиғланиш ёки гемодинамик шишиши. Сўраб суриштириш Экспиратор хансираш. Сабаблари: Майда нафас йўлларида бронхиал обструкцияни бўлиши.Сўраб суриштириш Сўраб суриштириш Бўғилиш (asthma) – тўсатдан бошланувчи, кучли нафас етишмаслиги ҳамда нафас етишмаслигини аниқ объектив белгилари билан кетувчи ҳолатдир. Бронхиал астма касаллиги хуружи тутган вақтда беморнинг мажбурий ҳолати.РАССПРОС Стридороз нафас Сабаблари: Ҳалқумда, трахеяда, йирик бронхларда механик тўсиқ бўлганда юзага келади, нафасни олиш ва чиқориш қийинлашади,нафас шовқинли, баланд бўлиб масофадан эшитилади.Сўраб суриштириш Сўраб суриштириш Бернулли феноменини* бронхларни эрта экспиратор ёпилиши механизмида қатнашиши. А) нормал ҳолатда нафас чиқариш Б) бронхлар торайишида бронхлар деворини осилиб қолиши ва нафас чиқаришни чизиқли тезлигини ортиб кетиши. Патологик нафас Нафасни чуқурли ва ритмини бузилиши патологик нафас дейилади. Бу ҳолат нафас марказини сезувчанлиги бош мияни оғир патологик жароҳатларида пасайиши билан боғлиқ (инсульт, мия шиши, комада нафас марказини токсик моддалар билан заҳарланиши).Сўраб суриштириш Стридороз нафасни келиб чиқиш механизми: ҳалқум тешигини торайиши трахея тешигини торайиши асосий бронхлар тешигини торайиши Сўраб суриштириш Нафас ритми ва чуқурлигини бузилиши: А) бош мияда патологик жарайён мавжудлигида, Б) нафас марказига токсик моддаларни(2) таъсири ҳолатида Йўтал - cough Йўтал (tussis) – бу мураккаб рефлектор акт бўлиб, ҳалқумда, трахеяда ва бронхларда шиллиқ моддалар, йиғилиб қолгандаё ёки ёт нарсалар кириб қолганда организмни ҳимоя реакцияси сифатида юзага келади.Сўраб суриштириш Сўраб суриштириш Йўтал ҳосил бўлишини рефлектор механизми. Рецептор зоналар: ҳалқум трахея йирик бронхлар плевра бошқа органлар. Йўтал турлари, йўтални ритми, тембр, характери, давомийлиги, таранглиги, пайдо бўлиш шаротига қараб фарқланади: Қисқа-қисқа йўтал – ларингит трахеобронхитларда кузатилади. Хуружсимон йўтал- ёт жисм кириб қолганда, кўкйўталда, бронхиал астмада, ўпкада каверналар бўлганда, бронхиал лифа тугунлар катталашганда кузатилади. Тембрига кўра йўтал: Оҳиста ва қисқа йўтал (оғриқ ифодаси билан) – қуруқ плеврит, зотилжамни бошланиш даврида кузатилади. Ит вовуллаганига ўхшаш йўтал – овоз пайлари шишганда, трахеяни ўсма билан қисилганида, ёки истерик* ҳолатларда намоён бўлади. Сўраб суриштириш Овозсиз йўтал (овоз пайлари дармонсизликда* ярали ўзгарганда. Бўғиқ йўтал- овоз пайлари яллиғланганда. Характерига кўра: Қуруқ йўтал (балғамсиз) Намли йўтал (балғамли) Пайдо бўлиш вақтига қараб: Эрталабки йўтал (йуқори нафас йўлларини яллиғланиши) Кечки йўтал (бронхит, зотилжам) Тунги йўтал (тунда n.vagus тонуси ошиши билан боғлиқ). Ўпка сили, бронхопульмонал лимфа тугунларни катталашишида кузатилади. Сўраб суриштириш Сўраб суриштириш Йўтал ҳосил бўлиш шароитига қараб: Гавда ҳолатини ўзгаришига сабаб* (ўпкада бўшлиқ бўлганда – абсцесс, бронхоэктатик касаллик, гангрена, кавернозли ўпка сили). Овқат қабул қилганда- қизилўнгачни трахея ёки бронх билан туташиб кетган ҳолларда. Кўп миқдорда балғам ажралиши билан кечувчи йўтал ўпкада бўлиқни тозаланиши билан боғлиқдир. Ёш болаларда кўкйўталда, фарингитда йўтал қисиш билан кечади, (қуюқ балғам билан таъсирланади). Балғам Балғам ажралганда балғам миқдорини, характерини, ажралиш вақтини (эрталаб, кечқурун, тунда), беморни қандай вазиятида яхши ажралишини аниқлаш лозим. Балғам турлари: А) шиллиқли,Б) шиллиқ- йирингли, В) серозли, г) йирингли.Сўраб суриштириш Қон туфлаш - hemoptysis Қон туфлаш (haemoptoe) – бу йўтал жарайёнида балғам билан қонни ажралишидир. Қанча миқдорда ва қанча вақт давомида қон туфланаётганлигини аниқлаш лозим. Кўп миқдорда қон ажралиши ўпкадан қон кетишига хосдир. Балғамда қонни пайдо бўлиш сабаблари: яллиғланиш билан кетувчи касалликлар – бронхоэктатик касаллик, ўпка сили, бронхит, ўпка абцесси, пневмония, ЎРВК. Ўпка раки Бошқа ҳолатлар – ўпка инфаркти, юракни ўткир чап қоринча етишмовчилиги, митрал стеноз, травматик жароҳатлар, антикоагулянтлар билан даволаш. Сўраб суриштириш Ўпкадан қон кетишини ошқозондан қон кетишидан фарқи: Ўпкадан қон кетиши*1.Ўпка касалликлари мавжуд.2.Ўпкадан қон кетиши тўхтагандан сўнг ҳам бир неча кун қон туфланади.3.Ўпкани пастки қисмида нам жарангсиз хириллашлар эшитилади.4.Қон олов рангли, кўпикли, муҳити ишқорли, йўтал билан келади. Ошқозондан қон кетиши1.Анамнезда* ошқозон касалликлари мавжуд.2.Камдан-кам ҳолларда қон кетиши бир кундан ошади.3.Эшитилмайди.4.Қон тўқ рангда овқат қолдиқлари билан аралаш, муҳити нордон. Сўраб суриштириш Кўкрак қафасида оғриқ - chest pain Кўкрак қафасидаги оғриқ (dolor)ни келиб чиқиш сабаблари, локализацияси, характери, интенсивлиги, давомийлиги ва иррадиацияси аниқланади. Оғриқни ҳосил бўлиши ва камайиши сабабларини аниқлаш лозим. Сўраб суриштириш Нафас аъзолари касалликларида кўкрак қафасидаги оғриқларни ҳосил бўлишини асосий механизмлари: 1.трахея ва йирик бронхларни яллиғланиши 2.мушак оғриғи 3.плеврал оғриқлар. Характери бўйича – оғриқлар: -интенсив бўлмаган (ўткир трахеит* , трахеобронхит) нафасга боғлиқ эмас. -интенсив бўлмаган, нафас* актига боғлиқ бўлган (нафас мушаклари зўриққанда. кучли йўталда) пайдо бўлади. -интенсив плеврал оғриқлар- қуруқ плевритда кузатилади. Сўраб суриштириш Кўздан кечириш 1.Бемор вазияти Бронхиал астма касаллиги хуружи тутган вақтда беморнинг мажбурий ҳолати.2.Цианоз (марказий диффуз) 3.Бўйин веналарини бўртиши 4.”Барабан таёқчалари”, “соат ойнаси” симптомлари Вентиляцион нафас етишмовчилигини обструктив типининг ташқи белгилари: 1.Экспиратор типдаги хансираш 2.Самарасиз йўтал 3.Диффуз кулранг цианоз 4.Бўйин веналарини бўртиши 5.Юз чаккаларида патологик қизиллик Кўздан кечириш Кўздан кечириш 5.Нафас органларини кўздан кечириш: -нафасни бурундан олиш -герпетик тошмалар -овозни бўғилиши 6.Кўкрак қафасини кўздан кечириш: А)формаси- физиологик: нормостеник, астеник, гиперстеник. Кўздан кечириш Кўздан кечириш Кўздан кечириш Кўздан кечириш Чуқур нафас олганда кўкрак қафасини симметриклиги Кўкрак қафасини тинч ҳолатда нафас олганда симметриклиги Қовурғалараро соҳаларни ўзгариши Синдромлар ёки касалликлар Кўкрак қафасини бир томони нафас олишда* орқада қолмайди Кўкрак қафаси симметрик Ўзгаришлар йўқ. Қовурғалар ораси кенгайган кўкрак қафаси “ бочкасимон ” 1.норма 2.бронхоотструктив синдром. Ўпка эмфиземаси Кўкрак қафасини бир томони нафас олишда орқада қолади Кўкрак қафаси симметрик Қовурғалар ораси деярли ўзгармаган 1.ўпка бўлаги зичлашган 2.ўпка тўқимасини массив зичлашиши 3.ўпкада катта бўшлиқ Кўкрак қафасини шикастланган томони катталашган Қовурғалар ораси силлиқлашган ёки бўртиб чиққан (Литтен симптом) 1.гидроторакс 2.пневмоторакс Кўкрак қафасини шикастланган томони кичрайган Қовурғалар ораси кичрайган 1.обтурацион ателектаз 2.фиброторакс 3.ўпка тўқимасини кучайиши (ўпка церрози) Палпация қилишдан мақсад: 1.кўкрак қафасидаги оғриқли нуқталарни аниқлаш 2. Кўкрак қафаси эластиклигини аниқлаш. 3.Кўкрак қафасини овоз дириллашини аниқлаш Кўкрак қафаси пальпацияси ПАЛЬПАЦИЯ ГРУДНОЙ КЛЕТКИ Кўкрак қафаси пальпацияси Кўкрак қафаси пальпацияси Овоз дириллаши Синдромлар Ўзгармаган 1.норма 2.бронхлар торайган Шикастланган томонда сусайган 1.гидроторакс 2.обтурацион ателектаз 3.фиброторакс 4.пневмоторакс Шикастланган томонда кучайган 1.бронх билан туташган ўпка бўшливни бўлиши 2.ўпка бўлагини зичлашиши 3.ўчоқли зичлашиш 4.компрессион ателектаз Симметрик, икки томонлама сусайиши Ўпка эмфиземаси Овоз дириллашини аниқлаш натижалари интерпретацияси. Перкуссияни умумий қоидалари Перкуссия усуллари: бевосита билвоситаЎпка перкуссияси ПЕРКУССИЯ ЛЕГКИХ Перкуссия кучига қараб қўйидаги турлари фарқланади: паст, ўртача, кучли.. Ўпка перкуссияси Таққослама перкуссия - The comparative percussion Ўпка перкуссияси Ўпка перкуссияси Ўпка перкуссияси Ўпка перкуссияси Таққослама перкуссия ва овоз дириллашини текшириш натижаларини интерпретацияси. Перкутор товуш Овоз дириллаш Синдромлар Тиниқ ўпка товуши Ўзгармаган 1.норма 2.бронхлар торайиши Бўғиқлашган (ёки бўғиқ) Сусайган 1.гидроторакс 2.обтурацион ателектаз 3.фиброторакс (швартлар*) Кучайган 1.ўчоқли зичлашиш 2.бўлакли зичлашиш Тимпаник Сусайган Пневмоторакс Кучайган Бронх билан туташган ўпкадаги бўшлиқ Қутичасимон Сусайган Ўпка эмфиземаси Тимпаник оҳанги билан бўғиқлашиш Кучайган 1.яллиғланишни бошланғич даври 2.компрессион ателектаз. Топографик Перкуссия - The topographic percussionЎпка перкуссияси Топографик перкуссияЎпка перкуссияси Топографик перкуссияЎпка перкуссияси Топографик перкуссия Ўпка перкуссияси Ўпка перкуссияси Нормада ўпкани пастки чегараларини холати. Топографик линиялар Ўнг ўпка Чап ўпка l.parasternalis l.medioclavicularis l.axillaris anterior l.axillaris media l.axillaris posterior l.scapularis l.paravertebralis 5-қовурға оралиғи* 6- қовурға 7- қовурға 8- қовурға 9- қовурға 10- қовурға 11-кўкрак умуртқаси ўсиғи --- --- 7- қовурға 8- қовурға 9- қовурға 10- қовурға Ўпкани топографик перкуссияси. Ўпка чегараларини ўзгариши Сабаблари Пастки чегаралари пастга силжиган 1.диафрагмани паст туриши 2.ўпкани пастки қисмларини буришиши Юқори чегараларини пастга силжиши Ўпкани юқори бўлакларини буришиши Юқори чегараларини пастга силжиши Ўпкани юқори бўлакларини буришиши (сил касаллиги) Юқори чегараларини юқорига силжиши Ўпка эмфиземаси. Ўпка аускультацияси ни асосий қоидалари. Усуллари: бевосита билвоситаЎпка аускультацияси Асосий нафас шовқинлари: 1.Везикуляр нафас 2.Бронхиал нафасЎпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Везикуляр нафасни ўзгариши 1)Сусайиши ёки йўқолиши (гидроторакс, пневмоторакс, фиброторакс, обтурацион ателектаз, ўпка эмфиземаси, ўпка шиши). Ўпкада нафасни сусайиши ёки эшитилмаслиги сабаблари: А)гидроторакс Б)пневмоторакс В)фиброторакс Г)обтурацион ателектаз Кўп* стрелкалар – везикуляр нафас қизил бронхиал нафас. Ўпка эластиклигини сусайиши билан боғлиқ бўлган везикуляр нафасни пасайишини 2 сабаби: а)норма, б)ўпка эмфиземаси ва в)ўпка тўқимаси шиши. 2)Кучайган - дағал нафас (бронхларни торайиши)- нафас олиш ва чиқоришни кучайиши – (ўткир бронхит, бронхоспазм). Дағал (қаттиқ) везикуляр нафасни ҳосил бўлиш механизми. 3)Саккадирланган* ёки узук-юлиқ нафас*. Саккадирланган нафасни ҳосил бўлиш механизми. 1,2,3- нафас олишни навбатма-навбат босқичлари. Ўпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Бронхиал нафасни ўзгариши Патологик Аралаш бронховезикуляр Ўпка аускультацияси Қўшимча нафас шовқинлари  хириллашлар  крепитация  плевроперикардиал шовқин  плевра ишқаланиш шовқини. Ўпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Крепитация – crepitation Плевра ишқаланиш шовқини- The pleural rubЎпка аускультацияси Ўпка аускультацияси Патологик бронхиал нафасни ҳосил бўлишини 3 та асосий сабаблари: А)ўпкада бронх билан туташган бўшлиқни бўлиши Б)ўпка бўлагини яллиғланиш туфайли зичлашиши В)компрессион ателектаз Ўпка аускультацияси Хириллашлар: Қуруқ: паст, гўнгилловчи, чувилловчи баланд-дискант, ҳуштаксимон. Қуруқ хириллашни ҳосил бўлиш механизми: А)йирик бронхларни шикастланиши (шиш ва ёпишқоқ балғам) Б)ҳаво ўтганда ёпишқоқ балғамни ипларини тебраниши. Қуруқ дискант хириллашларни ҳосил бўлиш механизми: шиллиқ парда шиши ёпишқоқ балғам бронхоспазм Намли хириллашлар : катта, ўрта, кичик пуфакли; Жарангли, жарангсиз. Намли хириллашларни жарангдор бўлишини асосий сабаблари: А)ўпкада бронх билан туташган бўш ковакни бўлиши Б)ўпка тўқимасини зичлашиши Крепитацияни ҳосил бўлиш механизми: А)альвелани нормада ҳаво билан тўлиши Б)альвеолани патологияда ҳаво билан тўлиши

O'xshashlar

Қон айланиш системаси касалликлари билан касалланган беморларни текшириш. Сураб суриштириш, кўздан кечириш
Соғлом одамларни ва беморларни физикал текшириш усуллари.Умумий куздан кечириш
Меъда-ичак тракти касалликларини текшириш - сураб-суриштириш,куздан кечириш, пайпаслаш
Асаб тизими касалликлари билан касалланган беморларда ҳамширалик текширувлари ва муолажалари
Нафас аъзолари касалликларида шифобахш овқатланиш