logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Клиник анатомия ва оператив жарроҳлик фани ҳақида тушунча

Клиник анатомия ва оператив жарроҳлик фани ҳақида тушунча

Yuklangan vaqt:

19.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5236.2373046875 KB
Ko'chirib olish
Клиник анатомия ва оператив жарроҳлик фани ҳақида тушунча Режа:  Клиник анатомия фани тарихи, асосий тушунчалари, ўрганиш усуллари  Тананинг соҳаларга бўлиниши асослари.  Топик ташхис ҳақида тушунча.  Жарроҳлик операциялари турлари.  Операция элементлари.  Тўқималарни ажратиш ва бирлаштириш учун қўлланиладиган жарроҳлик асбоблари ва ускуналари. Максад ва вазифалар  Клиник анатомия фанининг мақсади ва вазифаларини;  Жарроҳлик асбоблари. Тўқималарни ажратиш ва бирлаштиришни;  Чок ва тугунлар қўйиш. Оғриқсизлантириш усуллари ва бажариш техникасини;  Қон кетишини тўхтатиш. Жароҳатга бирламчи жарроҳлик ишлов бериш усулларини  умумий ва махсус жарроҳлик асбоблар, тикув материалларини танлашни, оғриқсизлантириш усулларини амалиётда қўллашни;  тери, мусқўл ва фасцияни кесишни, оддий, жарроҳлик ва аподактил тугунлар қўйишни, тери чокларини олиш ва маҳаллий инфильтратив анестезияни ўтказишни тушунтириш Клиник анатомия фанининг мақсад ва вазифалари  Клиник (топографик) анатомия – аъзо ва тўқималарнинг инсон танасидаги соҳалар бўйлаб ўзаро жойлашуви ва муносабати ҳақидаги таълимотдир. У грекча topos (жой) ва grapho (ёзаман) сўзларидан келиб чиққан.  Клиник анатомия оператив жарроҳлик билан бирга бир бутун бўлиб, икки яхлит фаннинг йирик бўлимларидир.  Клиник анатомия амалий фан бўлиб, клиниканинг, айниқса жарроҳлик клиникасининг талабларига жавоб беради.  Нормал анатомия инсон танаси тузилишини аъзолар системалари бўйича, яъни аналитик йўл билан ўрганади.  Клиник анатомия эса бу алоҳида қисмларни бирлаштириб, улардан мазкур соҳанинг яхлит тасвирини тузади. Н.И.ПИРОГОВ –ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИНГ АСОСЧИСИ  1837 й. - унинг “Артериал поялар ва фасцияларнинг жарроҳлик анатомияси” асари босилиб чиққан.  Санкт-Петербургдаги Тиббий-хирургик академияда анатомик институт ташкил этиб (1846), унда амалий, тасвирий ва топографик анатомияни бирлаштирди.  1843-1848 йй. Н.И. Пирогов янги фан – топографик анатомияни «Инсон танаси анатомияси тўлиқ курси. Тасвирий– физиологик ва жарроҳлик анатомияси» асарида шакллантирган.  Н.И. Пирогов фанни тадқиқ этишнинг янги услубларини ишлаб чиқди ва татбиқ этди: музлатилган мурдаларни учта текислик бўйлаб арралаб кесиш (Пирогов кесмалари), “муз ҳайкалтарошлиги”, мурдада тажриба қилиш каби усуллар «Музлатилган инсон танаси бўйлаб уч йўналишда ўтказилган кесмаларнинг иллюстрацияланган топографик анатомияси” асарида баён этилган (1851-1859 йй.). ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1920-1923 йй. профессор Валентин Феликсович Войно- Ясенецкий .  “ Йирингли жарроҳлик очерклари” асари Давлат мукофатига сазовор бўлган. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1923-1925 йй. Доцент Георгий Александрович Ильин . Жарроҳ. Тўғри ичак хирургияси. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1925-1929 йй. профессор Ф.И.Валькер . В.Н.Шевкуненко шогирди, жарроҳ. Болалар хирургияси. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1929-1930 йй. профессор Николай Семенович Перешивкин Жарроҳ. Абдоминал хирургия. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1931-1941 йй. ва 1945-1966 йй. Профессор Борис Абрамович Стекольников Жарроҳ, В.Ф.Войно- Ясенецкий шогирди, абдоминал ва торакал хирургия. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1941-1942 йй ва 1944 -1945 йй. доцент Зинаида Дмитриевна Семенихина ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1942 -1944 йй. профессор Сафрон Терентъевич Новицкий . Жарроҳ. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1966-1979 йй. Профессор Фозил Файзирахманович Амиров . “ Кекирдак ва бронхлар пластикаси” иши учун Давлат мукофоти совриндори. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ  1979-2005 йй. профессор Нажийўлла Ҳабибуллаевич Шомирзаев . Академик К.А.Зуфаров ва Ф.Ф.Амиров шогирди, 1986-1990 йиллари ТошДавТИ ректори.  Профессор Долимов С.А . ТошПТИ ОЖТА кафедраси биринчи ташкилотчиси ва мудири 1972 й. гача ТошДавТИ ОЖТА кафедрасида ишлаган ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ ОДАМ АНАТОМИЯСИ, ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК ВА ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯ КАФЕДРАСИ ВА УНИНГ МУДИРЛАРИ 2005 й. ТТА ташкил этилди. Профессорлар Ф.Н.Баходиров, Ў.М.Миршарапов . Клиник анатомиянинг асосий тушунчалари Тананинг сохаларга бўлиниши асослари  Аъзо ва тузилмаларнинг инсон танасидаги соҳаларга нисбатан жойлашуви, яъни ўрни ( голотопия ), скелетга нисбатан жойлашиши ( скелетотопия ), теваракдаги аъзо ва тўқималарга нисбатан жойлашиши ( синтопия ).  Бундан ташқари, типга, ёшга оид тузилиш вариантлари ҳамда жарроҳлик анатомияси фарқланади. Клиник анатомиянинг асосий тушунчалари  Типга оид анатомия (В.Н.Шевкуненко), аъзоларнинг тузилиши ва жойлашуви вариантларини ўрганади.  В.Н.Шевкуненко мактаби анатомик вариантларнинг чекка ва оралиқ шаклларини ҳамда турли аъзоларнинг жойлашув сатҳларининг ҳар хиллигини ўрганган.  Аъзо ва тўқималарнинг ўзаро жойлашувини ҳам нормада, ҳам патология ҳолатларида ўрганиш лозим. Клиник анатомиянинг асосий тушунчалари  Ёшга оид анатомия аъзоларнинг ўлчами, шакли ва жойлашувидаги ёшга боғлиқ тафовутларни тасвирлайди, бу педиатрлар ва болалар жарроҳлари учун муҳимдир. Клиник анатомиянинг асосий тушунчалари  Жарроҳлик анатомияси аъзо ва уни ўраб турувчи анатомик тузилмаларнинг патология шароитидаги морфологияси ҳақидаги фан, чунки операцияни яллиғланиш инфильтратлари, тўқималар шиши шароитида ўтказиш бутунлай бошқачадир. Клиник анатомияни ўрганиш усуллари Топографик анатомияни консервацияланган ва янги мурдаларда ҳамда соғлом ва бемор одамларда, бир- биридан шартли чегаралар орқали ажратилган соҳаларда ўрганилади. Чегаралар ташқи мўлжаллар ёрдамида аниқланади. Ташқи мўлжаллар 1) Табиий тери бурмалари; 2) Тана юзасидаги дўнглик ва чуқурликлар; 3) Суяк дўмбоқлари; 4) Мускуллар контурлари; 5) Қон томирлар пульсацияси КЛИНИК АНАТОМИЯНИ ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ Топик ташхис хақида тушунча Тирик одамда кўрикдан ўтказиш, пальпация, рентгенография, компьютерли ва магнит- резонанс томография, УТТ ёрдамида муҳим топографо- анатомик маълумотларни олиш мумкин. Сохаларнинг аниқ чегаралрига асосланиб у ёки бу патологик жараённинг жойлашувини аниқлаб топик ташхис қўйиш мумкин КЛИНИК АНАТОМИЯНИ ТИРИК ОДАМДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ КЛИНИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Қаватма-қават препаровка КЛИНИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Препаратлаш пайтида аъзо ва тўқималар силжимаслиги учун уларни музлатиб ўрганилади (Н.И.Пирогов). – «Муз» анатомияси усулида музлатилган мурданинг учта перпендикуляр текисликда кесилган қисмларини расмда тасвирланади. Бу компьютерли томография ва УТТ мутахассисларини тайёрлашда муҳим босқичдир. – «Анатомик ҳайкалтарошлик» – Анатомик эксперимент усулида қорин ва кўкрак бўшлиқларига, ошқозонга, қовуққа суюқлик, ичакка ҳаво юбориш орқали амалга оиширилади. КЛИНИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Қон ва лимфа томирлари, фасция қинлари, клетчатка бўшлиқларини ўрганишда инъекция ва қуйиш усуллари қўлланади: ҳаво, турли ранглар, эритмалар, суспензиялар, контраст моддалар (рентген текширув учун). КЛИНИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Паренхиматоз аъзолардаги томирлар (бронхлар, ўт йўллари) архитектоникасини коррозиялаш усулида ўрганишда уларга қотувчи рангли моддалар юбориб, кейин қолипни аъзонинг қолдиқларидан ювиб тозаланади. Ташхиснинг анатомик- физиологик негизини тузишда, кўплаб касалликларнинг ривожланиш динамикасини англашда топографик анатомияни ўрганиш муҳим. Нима учун I бармоқ панарицийси V бармоққа ўтиб кетиши мумкин? Бунинг анатомик негизи шундаки, бош ва жимжилоқ бармоқларининг синовиал қинлари билак-кафт усти бўғими сатҳида бевосита тегиб туради ва улар бўйлаб инфекция тарқалиши мумкин. КОЛЛАТЕРАЛ ҚОН АЙЛАНИШИ Қорин аортаси, ёнбош артериялар ва сон артерияси орасида коллатерал қон айланишни таъминловчи қон томирлар тизими. 1) тизим ичи 2) тизимлараро коллатерал анастомозлар АЪЗО ИЧКИ ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯСИ Сегментар тузилиш, қон томир, нерв ва лимфатик найчаларнинг ўзига хослиги, маълум аъзонинг морфологик тузилишидаги вариантлари, операция вақтида юзага келадиган вазиятлар, аъзони резекция қилиш масалалари. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК Оператив жарроҳлик – жарроҳлик операциялари техникаси, оператив аралашувлар услублари ва қоидалари ҳақидаги таълимот. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК Барча жарроҳлик амалиётларида тўртта босқич ажратилади:  Оғриқсизлантириш . Маҳаллий ва умумий.  Оператив очиб кириш . Операциянинг аъзога энг кам шикаст етказган ҳолда рационал етиб бориш ва унда амалиёт ўтказиш учун кенгликни таъминлаб берувчи қисмидир. Барча очиб киришлар 5 гуруҳга ажратилади: бўйлама, қийшиқ, кўндаланг, бурчакли ва комбинацияланган .  Оператив услуб - операциянинг зарарланган ўчоқдаги асосий қисми. Битта касалликнинг ўзида операциянинг бир қанча вариантларини қўллаш мумкин. Масалан, ошқозон резекциясини Бильрот I, Бильрот II, Гофмайстер–Финстерер, Хаберер услублари бўйича бажариш мумкин.  Операциядан чиқиш – аъзодаги жарроҳлик амалиётини якунлаш босқичи бўлиб, оператив очиб кириш натижасида бузилган тўқималар яхлитлигини тиклашни ўз ичига олади. Оператив очиб кириш Оператив услуб ЖАРРОҲЛИК ОПЕРАЦИЯСИ ҲАҚИДА ТУШУНЧА  Жарроҳлик операцияси — бу бемор тўқималарига даволаш ёки ташхислаш мақсадида механик таъсир этиш бўлиб, функцияси касаллик ёки шикаст натижасида ўзгарган айрим аъзо ва системаларни тиклашга қаратилган. Операция элементлари:  Биринчи элемент — бу тўқималарни ажратиш , уни тўқималарни скальпель ёрдамида кесиб ёки пинцет, зонд ёрдамида тўмтоқ равишда ажратиш орқали амалга оширилади.  Иккинчи элемент ― зарарланган томирлардан қон оқишини тўхтатиш .  Учинчи элемент — тўқималарни бирлаштириш , операция жараёнида ёки касаллик ёхуд шикаст оқибатида бузилган структураларнинг бутунлигини тиклаш. Н.К.БУРДЕНКО триадаси  Анатомик қулайлик – шикастланган аъзога энг қисқа ва хавфсиз йўл.  Физиологик рухсат – аъзо функциясини операциядан кейин у ёки бу даражада сақлаб қолиш имкони  Техник имконият – жарроҳлик аралашувининг мураккаб босқичларини механизациялаш. ОПЕРАЦИЯГА КЎРСАТМАЛАР  Абсолют кўрсатмалар . Бунда беморга даволашнинг операция услубидан бошқа ёрдам бера олиш йўли йўқ бўлганда шифокорни операция қилишга мажбур қилувчи ҳолатлар. Масалан, сиқилган чурралар, магистрал қон томирнинг ёрилиб кетиши, қўл-оёқ гангренаси кабилар.  Нисбий кўрсатмалар консерватив йўл билан даволаб бўлмасада, операция учун қулай пайтни танлашга, операцияга мавжуд монеликларни бартараф қилишга имкон берувчи ҳолатлар. ОПЕРАЦИЯНИ ЎТКАЗИШ РЕЖАСИ • Касаллик ташхисини тўғри аниқлаш. • Оғриқсизлантириш усулини танлаш. • Касалланган аъзога муқобил очиб кириш йўлини танлаш. • Касалликка мос келувчи операция амалиётини танлаш. • Операциядан кейинги парваришни тўғри ташкил қилиш. • Операция натижаларини танқидий баҳолаш. Жарроҳлик операциялари турлари  Шошилинч (ургент);  Режали;  Радикал;  Паллиатив;  Танлов операцияси;  Зарурият операцияси;  Бир лаҳзали;  Икки лаҳзали;  Кўп лаҳзали;  Қўшма (симультан);  Кенгайтирилган;  Комбинацияланган. ЖАРРОҲЛИК АСБОБЛАРИ Қуйидаги гуруҳларга ажратилади:  Тўқималарни ажратиш учун асбоблар . Уларга турли скальпеллар, ампутация пичоқлари, қайчилар, арралар, искана ва бошқ. киради.  Қон тўхтатиш учун асбоблар — турли типдаги қисқичлар (Холстед, Пеан, Бильрот, Кохер ва бошқ.), лигатура ниналари (Дешан, Купер), электрокоагуляторлар ва ҳ.к.  Ёрдамчи-фиксацияловчи асбоблар — пинцетлар, илмоқлар, зондлар.  Тўқималарни бирлаштириш учун асбоблар . Уларга ниналар, нинатутқичлар, турли хилдаги тикувчи ускуналар (НЖКА, УКЛ, УТЛ, томир тикувчи ускуна, видеоэндохирургияда қўлланувчи степлер, клепперлар ва бошқ.).  Махсус асбоблар айрим операцияларда қўлланувчи асбоблар. Масалан, трахеотомик канюлялар, ампутация пичоқлари, трепанлар, ичак жомлари ва ҳ.к. ЖАРРОҲЛИК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСИ  Трансплантология аъзо ва тўқималарнинг яшаб кетиши ва узоқ муддат фаолият юритиши учун тайёрлаш, консервациялаш ва кўчириб ўтказиш назарияси ва амалиётини ўрганувчи тиббий- биологик фандир.  Аъзолар трансплантацияси тарихи узоқ ўтмишга бориб тақалади. Тери трансплантациясини эрамиздан аввал қўллаганлар. Шох парда ва суяклар трансплантацияси XIX асрнинг иккинчи ярмидан маълум. Яхлит аъзони кўчириб ўтказиш эса ХХ аср бошларида Каррел томонидан томир чокининг ишлаб чиқилиши туфайли мумкин бўлди. Жарохатга жаррохлик ишлов бериш тамайиллари Юз сохаси жарохатларига ишлов бериш хусусиятлари ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!

O'xshashlar

Қандли диабет ҳақида тушунча
Клиник эпидемиология фани предмети ва вазифалари, соғлиқни сақлашдаги ахамияти
Соғлом ва бемор организм ҳақида тушунча. Ирсият ва саломатлик
Кариес ҳақида тушунча. Кариес ковакларни таснифи
Клиник рефракция