Kekirdak, bronxlar, o’pka, plevra, ko’ks oralig'i yoshga qarab o'zgarishi - Tibbiyot - Slaydlar

Kekirdak, bronxlar, o’pka, plevra, ko’ks oralig'i yoshga qarab o'zgarishi

Yuklangan vaqt:

08.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

483.4921875 KB

Ko'chirib olish

KEKIRDAK, BRONXLAR, O’PKA, PLEVRA, KO’KS ORALIG’I YOSHGA QARAB O’ZGARISHI .

KEKIRDAK . Kekirdak yoki traxeya (trachea) ,uzunligi 9-11 sm , diametri 15-18 mm keladigan naydan iborat bo’lib ,4 bo’yin umurtqasining ro’parasida , bevosita hiqildoqdan boshlanadi ,so’ngra ko’krak qafasining yuqori teshigi orqali ko’ks oralig’icha borib ,4-5 ko’krak umurtqalarining ro’parasida chap va o’ng bronxlarga ajraladi .Traxeyaning ana shu ajralgan yeri kekirdak ayrisi (bifurcatio tracheae) deb ataladi .

Kekirdak joylashishiga ko’ra bo’yin va ko’krak qismlarga bo’linadi . Kekirdakning bo’yin qismini old tomondan jog’ osti muskullari ( mm. sternohyoideus et sternothyroideus ) va qolqonsimon bez , orqa tomondan qizilo’ngach , ikki yonbosh tomondan uyqu arteriyasi o’rab turadi . Traxeya ko’krak qafasi qismining old tomonida to’sh suyagining dastasi va gl . tymus joylashgan .Kekirdak devori 16-20 ta halqa shaklidagi tog’aylar (cartilagines trachcales) dan tuzilgan o’zaro fibroz to’qimalardan iborat boylam (lig.annularia )lar bilan tutashgan .

BRONXLAR. Bronxlar (bronchi ) kekirdakning 4-5 ko’krak umurtqalari ro’parasida (bifurcatio tracheae) o’ng va chap bronxlar - bronchi principales ( yunoncha bronchus – nafas nayi )dexter et sinester bo’linishidan vujudga keladi .O’ng bronx chap bronxga bisbatan birmuncha kalta va kengroq bo’lib 6-8 ta tog’ay halqadan iborat .Chap bronx o’ng bronxga nisbatan tor va uzunroqdir . U 9- 12 ta tog’ay halqadan iborta bo’ladi .

Chap bronx ustida aorta yoyi mingashib joylashgan .Chap bronx kekirdakdan bronx hosil qilib yo’naladi .Bronxlarning shilliq qavatlari kekirdak shilliq qavatiga o’xshab tuzilgan . Traxeya chaqaloqlarda kalta (3-4,5 sm ) bo’lib , shakli varonkaga o’xshash , tog’aylari unchalik rivojlanmagan . Traxeya 10-12 yoshga borganda 2 barobar ,25 yoshda 3 barobar tez o’sadi .Qarilarda tog’aylar qattiqlashib borgan sari tez sinuvchan bo’lib qoladi .

O’PKA . O’pka ( pulmones , yunoncha pneumon – rasm ) bir juft bo’lib ko’krak qafasining (cavitas thoracis )ikki tomonida joylashgan . O’ng va chap o’pkalar o’rtasidagi kamgakda yurak , qon tomirlar va ko’ks oralig’I joylashgan . Har bir o’pka( pulmo) konus shaklida bo’lib , asosi ( basis pulmonis ) past tomondan diafragmaga tegib turadi va diafragma tegib turadi va diafragma yuzasi (facies diafragmatica ) deyiladi .

O’pkaning uchi (apex pulmonis ) birinchi qovurg’adan 3-4 sm yuqoriroqda turadi va orqa tomondan 7 bo’yin umurtqaning ro’parasiga to’g’ri keladi .O’pkalarning qovurg’alarga tegib turgan yuza ( facies costalis ) va bir-biriga qarab turgan ko’ks oralig’idagi medial yuzasi (facies medialis ) tafovut qilinadi . O’pkalarning medial (ko’ks oralig’i ) yuzasida o’pka arteriyasi venasi va bronxlar kirib chiqadigan o’pka darvozasi ( hilus pulmonis ) joylashgan .Ana shu qon va limfa tomirlari yig’ilib , o’pka ildiz radix pulmonis ni hosil qiladi .

Bronxlarning bo’linishi . Asosiy bronxlar ( bronchus principalis ) o’ng va chap o’pkalar darvozasidan kirib, daraxt shohi kabi o’pka bo’laklari (bronchi lobares ) tarmoqlariga bo’linadi . O’ng bo’lakka kirgan bronx uch bo’lakka bo’linadi .Ularning birinchisi o’pkaning yuqori bo’lagiga, ikkinchisi o’rta bo’lagiga , uchinchisi esa pastki bo’lagiga yo’naladi .Chap o’pkaga kirgan bronxlar ikki bo’laklarga ajraladi .Ularning birinchisi o’pkaning yuqori bo’lagiga , ikkinchisi esa pastki bo’lagiga kiradi .

Har bir chegara bronxlar o’z navbatida ikkita nafas bronxiolasi ( bronchioli respiratorii) ga bo’linadi .Nafas bronxiolasi torayib nafas naychasi (ductuli alveolares ) ga , u esa kengayib , nafas pufakchalari ( sacculi alveolares ) alveolalarga aylanadi .Nafas bronxiolasi va undan tarqalgan nafas naychasi pufakchalari va alveolasi qo’shilib, uzum boshi shaklidagi o’pkaning struktura va funksional birligi – atsinus ( acinus yoki alveolalar daraxtini hosil qiladi .12-18 atsinus birgalikda o’pka bo’lakchalarini ( lobulus pulmonis primarius ) , bir necha bo’lakchalar qo’shilib , o’pka segmentini hosil qiladi .O’pka segmentlari o’zaro qo’shilib , o’pka bo’lagini , o’pka bo’laklari esa o’pkani hosil qiladi .

PLEVRA. Plevra (pleura)- o’pkani qoplagan seroz parda .Plevra ikki qavat bo’ladi : uning ustidan o’rab turgan varag’I ichki (visceral) yoki o’pka varag’I (pleura pulmonalis ), ko’krak bo’shlig’I devorining ichki tomoniga yopishgan varog’i parietal (parietalis) varoq deyiladi . Visseral plevra o’pka to’qimasiga yopishib , uning bo’laklar oralig’idagi yoriq ichiga ham kiradi .Visseral plevra o’pka darvozasiga kelganda o’zaro uchrashadi ,o’pka darvozasining pastida plevralar qo’sh qavatli boylamni (lig. Pulmonale ) hosil qilib, parietal plevraga o’tib ketadi .

Pariteal plevra (pleura parietalis ) qovurg’a (pleura costalis ), diafragma ( pleura diafragmatica) va ko’ks oralig’i ( pleura mediastinalis ) qismlariga ajraladi . Parietal plevraning tashqi yuzasi ko’krak qafasi yuzasiga yopishib turadi . O’pkalar uchini plevra gumbazi (capula pleurale ) qoplagan bo’lib , u birinchi qovurg’adan 3-4 sm yuqorida joylashgan .Parietal va visseral plevralar orasidagi plevra bo’shlig’idagi malum miqdorda suyuqlik bo’ladi . Bu suyuqlik plevralarning bir-biriga qaragan yuzasining ho’llab , nafas olish va nafas chiqarishda ishqalanishni kamaytiradi .

O’PKA VA PLEVRA CHEGARALARI . O’ng va chap o’pkaning uchlari birinchi qovurg’adan 3-4 sm yuqorida bo’ladi , so’ngra o’mrov – to’sh bo’g’imi orqali past tomonga yo’naladi. To’sh suyagining dastasi bilan qo’shiladigan chegarada o’pkaning oldingi chegarasi boshlanadi .Shu joydan o’ng o’pkaning oldingi chegarasi to’sh suyagining tanasiga parallel holda pastga tomon yo’nalib , 6-7 qovurg’aning tog’ay qismiga yaqinlashadi va pastki chegaraga o’tib ketadi .Chap tomonda yurak joylashgan . sShuning uchun chap o’pkaning oldingi chegarasi 4 qovurg’aga borganda chapga qarab chekinadi va 6 qovurg’aning tog’ay qismidan pastki chegaraga o’tib ketadi .

O'xshashlar

Perikardit, mediastenit, plevrit kasalliklarda nur tashxisi (Rengen , KT )

Nafas olish sistemasi kasalliklari kashandalik

O’pka perkussiyasi

O’pka gipertenziya

O’pka emfizemasi