logo

Ичак гуруҳи инфекцияларининг эпидемиологик тавсифи. Энтерал ва парентерал вирусли гепатитларнинг эпидемиологияси

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

262 KB
Ичак гуруҳи инфекцияларининг Ичак гуруҳи инфекцияларининг эпидемиологик тавсифи.эпидемиологик тавсифи. Энтерал ва Энтерал ва парентерал вирусли гепатитларнинг парентерал вирусли гепатитларнинг эпидемиологияси ва эпидемиологияси ва профилактикаси. ОИВ-профилактикаси. ОИВ- инфекциясининг эпидемиологияси ва инфекциясининг эпидемиологияси ва профилактикаси*профилактикаси* Мухокама килинадиган саволлар:Мухокама килинадиган саволлар: 1.1. Ичак инфекциялари устидан Ичак инфекциялари устидан эпидемиологик назоратни эпидемиологик назоратни ташкиллаштириш.ташкиллаштириш. 2.2. Ичак инфекциялари Ичак инфекциялари кузгатувчиларнинг эпидемиологик кузгатувчиларнинг эпидемиологик тавсифи.тавсифи. 3.3. Эпидемик жараённи намоён булиши.Эпидемик жараённи намоён булиши. 4.4. Учокда эпидемияга карши Учокда эпидемияга карши тадбирлар.тадбирлар. 5.5. Умумий ва махсус профилактика.Умумий ва махсус профилактика.  Эпидемиологик назорат- бу Эпидемиологик назорат- бу эпидемияга карши ишни замонавий эпидемияга карши ишни замонавий ташкиллаштиришнинг асосидир.ташкиллаштиришнинг асосидир. Халкаро атамашуносликка мувофик, Халкаро атамашуносликка мувофик, эпидемиологик назорат-юкумли эпидемиологик назорат-юкумли касалликлар профилактикаси ва уларга касалликлар профилактикаси ва уларга карши тизимнинг асосий карши тизимнинг асосий компонентларидан бири булиб, компонентларидан бири булиб, куйидагиларни хисобга олади:куйидагиларни хисобга олади: 1.Юкиш механизми назарияси.1.Юкиш механизми назарияси. 2.Табиий учоклилик назарияси.2.Табиий учоклилик назарияси. 3.Паразитар тизимнинг уз-узини 3.Паразитар тизимнинг уз-узини бошкариш назарияси.бошкариш назарияси.  Услубий асосини ретроспектив ва Услубий асосини ретроспектив ва оператив эпидемиологик тахлил ташкил оператив эпидемиологик тахлил ташкил килади, ташкилий эпидемиологик тахлил эса килади, ташкилий эпидемиологик тахлил эса ахолини эпидемияга карши химоялаш ахолини эпидемияга карши химоялаш тизимининг таркиби ва вазифаларига тизимининг таркиби ва вазифаларига суянади.суянади. Шундай килиб, эпид назорат-бу эпид Шундай килиб, эпид назорат-бу эпид жараённи замонавий бошкариш жараённи замонавий бошкариш даражасининг жипслашган ифодасидир.даражасининг жипслашган ифодасидир. В.Д.Беляков ва хамкор муаллифлар В.Д.Беляков ва хамкор муаллифлар (1981)эпид назорат тизимида 3 (1981)эпид назорат тизимида 3 подсистемани фарклашади:подсистемани фарклашади: 1.Ахборот билан таъминлаш (касалланиш ва 1.Ахборот билан таъминлаш (касалланиш ва эпидемияга карши фаолият хакида эпидемияга карши фаолият хакида маълумот- бошкариш, карор килиш);маълумот- бошкариш, карор килиш); 2.Эпидемиологик ташхисот(ахолининг 2.Эпидемиологик ташхисот(ахолининг касалланиш ва зарарланиш хавфини касалланиш ва зарарланиш хавфини белгиловчи асосий сабаблар ва шароитларни белгиловчи асосий сабаблар ва шароитларни аниклаш назорат вазифаси).аниклаш назорат вазифаси). Эпид назорат тизимининг 4 Эпид назорат тизимининг 4 вазифаси ажратилади:вазифаси ажратилади: Ахборот – маълумотларни йигиш ва руйхатга Ахборот – маълумотларни йигиш ва руйхатга олиш;олиш; Эпидемиологик-ташхисий материалларнинг Эпидемиологик-ташхисий материалларнинг дастлабки ва якуний тахлили;дастлабки ва якуний тахлили; Бошкарув-ташкилий(режалаш) – Бошкарув-ташкилий(режалаш) – рахбариятнинг тавсиянома ва топшириклар рахбариятнинг тавсиянома ва топшириклар бериш, эпид курсатмалар буйича ишлар;бериш, эпид курсатмалар буйича ишлар; Назорат – карорларнинг бажаришнинг кетиши Назорат – карорларнинг бажаришнинг кетиши буйича;буйича; Эпид назорат замонавий талкинда- бу Эпид назорат замонавий талкинда- бу шунингдек эпидемик ва эпизоотик жараённинг шунингдек эпидемик ва эпизоотик жараённинг маконда(худуд буйича, ахолининг турли ва маконда(худуд буйича, ахолининг турли ва ижтимоий гурухлар орасида)ва замонда ижтимоий гурухлар орасида)ва замонда ривожланиш тенденциялари ва холатини ривожланиш тенденциялари ва холатини динамик бахолаш булиб, юкумли динамик бахолаш булиб, юкумли касалликларнинг олдини олиш, камайтириш ва касалликларнинг олдини олиш, камайтириш ва алохида инфекцияларни йукотиш максадида алохида инфекцияларни йукотиш максадида унга замонавий аралашув имконини беради.унга замонавий аралашув имконини беради.  Замонавий эпидемиологиянинг Замонавий эпидемиологиянинг назарий, услубий ва ташкилий назарий, услубий ва ташкилий асосларининг бирлашуви эпид назорат асосларининг бирлашуви эпид назорат принципи буйича эпидемияга карши ишни принципи буйича эпидемияга карши ишни ташкиллаштиришда уз ифодасини топди.ташкиллаштиришда уз ифодасини топди. Дунё буйича йукотишмаксадида чин Дунё буйича йукотишмаксадида чин чечак устидан эпид назоратни чечак устидан эпид назоратни ташкиллаштиришда шундай булган эди. ташкиллаштиришда шундай булган эди. Катор жойларда регионал йукотиш Катор жойларда регионал йукотиш максадида безгак, ришта устидан эпид максадида безгак, ришта устидан эпид назорат урнатишда хам шундай булган назорат урнатишда хам шундай булган эди.эди. Анъанавий хисобланган учокда инфекция Анъанавий хисобланган учокда инфекция манбаини ва кузгатувчининг юкиш манбаини ва кузгатувчининг юкиш йулларини аниклаш буйича ишлар урнига йулларини аниклаш буйича ишлар урнига эпид назорат асосида эпидемияга карши эпид назорат асосида эпидемияга карши ишларнинг ташкиллаштиришнинг янги ишларнинг ташкиллаштиришнинг янги шаклига утиш давр талаби хисобланади.шаклига утиш давр талаби хисобланади. Ичак инфекциялари кузгатувчиларнинг Ичак инфекциялари кузгатувчиларнинг эпидемиолгик тавсиялариэпидемиолгик тавсиялари .. 1 Корин тифи ва А ва В паратифларга-ухшаш 1 Корин тифи ва А ва В паратифларга-ухшаш касалликларкасалликлар Улар узаро биёкимёвий хусусиятлари ва О-ва Улар узаро биёкимёвий хусусиятлари ва О-ва хивчин Н-антигенлар фаркланади (соматик О-ва хивчин Н-антигенлар фаркланади (соматик О-ва хивчин Н-антигенлари буйича бундан ташкари корин хивчин Н-антигенлари буйича бундан ташкари корин тифи таёкчасида юза тифи таёкчасида юза Vi-Vi- антиген бор)антиген бор) .. Бактериялар, улар юзасида перетрихиал Бактериялар, улар юзасида перетрихиал жойлашган 8-14 ва ундан куп хивчинлар хисобига жойлашган 8-14 ва ундан куп хивчинлар хисобига харакатчан, спора хсил килмайди,барча анилин харакатчан, спора хсил килмайди,барча анилин буёклари билан яхши буялади , грам манфий .буёклари билан яхши буялади , грам манфий . Тифо- паратифоз бактериялар ташки мухитга Тифо- паратифоз бактериялар ташки мухитга анча чидамли чикинди сувлари ва тупрокларда (поля анча чидамли чикинди сувлари ва тупрокларда (поля орошение) 14 кунгача сакланиди, ураларда (яма)-30 орошение) 14 кунгача сакланиди, ураларда (яма)-30 кундан ортик, сувда 30 кунгача, окар сувда-5-10 кун, кундан ортик, сувда 30 кунгача, окар сувда-5-10 кун, илда-2-3 ойдан купрок, музда кишлаши мумкин, мева илда-2-3 ойдан купрок, музда кишлаши мумкин, мева ва сабзавотларда 5-10 кун, ёг пишлок гуштда 3 ва сабзавотларда 5-10 кун, ёг пишлок гуштда 3 ойгача. Кузгатувчмлар 5% фенол, 3% лизол, 3% ойгача. Кузгатувчмлар 5% фенол, 3% лизол, 3% хлорамин эиртмалари таъсирида киздирилган 50 Сда хлорамин эиртмалари таъсирида киздирилган 50 Сда – 1 соатда, 60 Сда – 30 Сда 100 Сда дархол нобуд – 1 соатда, 60 Сда – 30 Сда 100 Сда дархол нобуд булади.булади. Эпидэмиологик конуниятлар .Эпидэмиологик конуниятлар . Корин тифи Корин тифи ва паратифларга кенг таркалалганлик ва паратифларга кенг таркалалганлик хос. Бу касалликлар ер шарининг барча хос. Бу касалликлар ер шарининг барча иклим зоналарида , инсон бор жойларда иклим зоналарида , инсон бор жойларда учрайди. учрайди. Хамма жойда таркалганига карамасдан Хамма жойда таркалганига карамасдан корин тифи ва паратифлар хеч качон корин тифи ва паратифлар хеч качон вабога ухшаб пандемиялар бермаган. Бу вабога ухшаб пандемиялар бермаган. Бу конуният инкубацион даврининг узокилги конуният инкубацион даврининг узокилги ва беморлар даволаш муассасаларида ва беморлар даволаш муассасаларида булган вактида куп микроблар ажратиши булган вактида куп микроблар ажратиши , бошка томондан инфекциянинг сув ва , бошка томондан инфекциянинг сув ва овкат оркали юкмаслигига асосланган овкат оркали юкмаслигига асосланган (Слайд-1)(Слайд-1)  Купинча касалланиш, кузгатувчи Купинча касалланиш, кузгатувчи огиз оркали утганда кичик спорадик огиз оркали утганда кичик спорадик холатлар куринишида юз беради, холатлар куринишида юз беради, бунда кучсиз ифодаланган сурункали бунда кучсиз ифодаланган сурункали эпидемиялар хакида суз боради. эпидемиялар хакида суз боради. Спорадик касалланиш билан бир Спорадик касалланиш билан бир каторда, юкиш омили сифатида турли каторда, юкиш омили сифатида турли уткир авж олишларни хам чакириши уткир авж олишларни хам чакириши мумкин. Касалланишни сув оркали авж мумкин. Касалланишни сув оркали авж олиши купинча авария холатлари олиши купинча авария холатлари натижасида юз беради. натижасида юз беради. Касалланишнинг озик-овкат Касалланишнинг озик-овкат махсулотлари оркали авж олиши, махсулотлари оркали авж олиши, купинча сут оркали юз беради.купинча сут оркали юз беради. Инфекция манбалари.Инфекция манбалари. Корин тифи ва паратиф «А» да инфекция манбаи Корин тифи ва паратиф «А» да инфекция манбаи факат одам хисобланади (бемор, бактерия факат одам хисобланади (бемор, бактерия ташувчи) маълум даражада бу паратиф «В» га ташувчи) маълум даражада бу паратиф «В» га хам хос лекин бу 2 нозологик шаклдан фаркли хам хос лекин бу 2 нозологик шаклдан фаркли равишда паратиф «В»да инфекция манбаи равишда паратиф «В»да инфекция манбаи булиб, айрим хайвон ва кушлар хам булиши булиб, айрим хайвон ва кушлар хам булиши мумкин (ёш йирик шохли корамоллар, мумкин (ёш йирик шохли корамоллар, жужалар). жужалар). Эпидемиологик кузатувлар шуни курсатдики, Эпидемиологик кузатувлар шуни курсатдики, зарарлангандан кейин инфекцион жараён турли зарарлангандан кейин инфекцион жараён турли манифест даражада булиши мумкин: огир манифест даражада булиши мумкин: огир шаклидан енгилгача абортив ва белгисиз. шаклидан енгилгача абортив ва белгисиз. Шубхасиз, касаллик канча огир булса, Шубхасиз, касаллик канча огир булса, беморнинг эпидемиологик ахамияти шунча беморнинг эпидемиологик ахамияти шунча юкори булади, кузгатувчи юкори микдорда юкори булади, кузгатувчи юкори микдорда ажралади.ажралади. Ташувчиликнинг 3 категорияси Ташувчиликнинг 3 категорияси фаркланади:фаркланади: 1.1. реконвалесцент ташувчилик, тузалиш реконвалесцент ташувчилик, тузалиш даврида кузатилади ва 3 ойгача давом даврида кузатилади ва 3 ойгача давом этади; этади; 2.2. сурункали ташувчилик, касаллик сурункали ташувчилик, касаллик утказгандан сунг (3-5% холларда) ва 3 утказгандан сунг (3-5% холларда) ва 3 ойдан бир неча йилгача ва хатто умрининг ойдан бир неча йилгача ва хатто умрининг охирига давом этади.охирига давом этади. 3.3. Транзитор ташувчилик. Бундай ташувчилик Транзитор ташувчилик. Бундай ташувчилик корин тифи ва паратиф бактерияларининг корин тифи ва паратиф бактерияларининг инфекцияга мойил булмаган одам ичагига инфекцияга мойил булмаган одам ичагига тушганда (утказилган касаллик тушганда (утказилган касаллик натижасида, эмлашлар ва б.) ёки кам натижасида, эмлашлар ва б.) ёки кам дозада зарарланганда юз бериши мумкин.дозада зарарланганда юз бериши мумкин. Профилактик тадбирлар ТПК ларнинг Профилактик тадбирлар ТПК ларнинг профилактикаси комплекси сан – гигиеник профилактикаси комплекси сан – гигиеник тадбирларни утказишга асосланади:тадбирларни утказишга асосланади: 1.1. Сув манбаларини кулай жойлаштириш;Сув манбаларини кулай жойлаштириш; 2.2. Ахолини санитар жихатдан тоза булган Ахолини санитар жихатдан тоза булган ичимлик суви билан таъминлаш;ичимлик суви билан таъминлаш; 3.3. Ахоли яшаш жойларини режали мунтазам Ахоли яшаш жойларини режали мунтазам тозалаш;тозалаш; 4.4. Умумий овкатланиш, махсулотлар сотилиши Умумий овкатланиш, махсулотлар сотилиши устидан сан. назорат кучайтириш;устидан сан. назорат кучайтириш; 5.5. Гушт ва сут махсулотларини хамда Гушт ва сут махсулотларини хамда сабзавотли салат тайёрлаш устидан назорат;сабзавотли салат тайёрлаш устидан назорат; 6.6. Овкат махсулотларини утказиш устидан Овкат махсулотларини утказиш устидан назорат;назорат; 7.7. Овкат тайёрлаш ва хом ашё ва Овкат тайёрлаш ва хом ашё ва яримфабрикатларни саклаш учун овкат яримфабрикатларни саклаш учун овкат тайёрлаш ва музлатгичлардан фойдаланиш;тайёрлаш ва музлатгичлардан фойдаланиш; 8.8. Овкатларни кайнатиш ва ковуришда техник Овкатларни кайнатиш ва ковуришда техник коидаларга риоя килиш;коидаларга риоя килиш; 9.9. Пашшаларни йукотиш;Пашшаларни йукотиш; 10.10. Сут ва сут махсулотларини кайта ишлаш ва Сут ва сут махсулотларини кайта ишлаш ва реализация килишда ишловчи ходимларни даврий реализация килишда ишловчи ходимларни даврий тиббий курикдан утказиш;тиббий курикдан утказиш; 11.11. Умумий овкатланиш ва овкат махсулотларини Умумий овкатланиш ва овкат махсулотларини сотувчи ходимлар томонидан сан. минимум сотувчи ходимлар томонидан сан. минимум топширилиши;топширилиши; 12.12. Озик – овкат корхоналарида бевосита болалар ва Озик – овкат корхоналарида бевосита болалар ва беморларга хизмат килувчи барча транспорт беморларга хизмат килувчи барча транспорт турларидаги пассажирларга хизмат курсатишда 1 турларидаги пассажирларга хизмат курсатишда 1 навбатда бактерия ташувчиларни аниклаш;навбатда бактерия ташувчиларни аниклаш; 13.13. Одам ифлосликларни уз вактида ва мунтазам Одам ифлосликларни уз вактида ва мунтазам йукотиш ва зарарсизлантириш;йукотиш ва зарарсизлантириш; 14.14. Жамоат жойларида (вокзал, аэропорт, мактаб, Жамоат жойларида (вокзал, аэропорт, мактаб, клуб, жамоат жойларида) ахоли оммавий дам клуб, жамоат жойларида) ахоли оммавий дам оладиган жойлар (лагерлар, дам олиш уйлари, оладиган жойлар (лагерлар, дам олиш уйлари, стадионлар), рационал сув билан таъминлашни стадионлар), рационал сув билан таъминлашни ташкиллаштириш;ташкиллаштириш; 15.15. Очик сув хавзаларини, айникса юкумли Очик сув хавзаларини, айникса юкумли касалликлар касалхонасининг чикиндиларидан касалликлар касалхонасининг чикиндиларидан тозалаш;тозалаш; 16.16. Сувни ифлослантирувчи манбаларни йукотиш ва Сувни ифлослантирувчи манбаларни йукотиш ва сан. химоя зонасини таъминлаш;сан. химоя зонасини таъминлаш; ЭПИДЕМИЯГА КАРШИ ТАДБИРЛАР.ЭПИДЕМИЯГА КАРШИ ТАДБИРЛАР. 1.1. Корин тифи ва паратиф билан касалланганларни эрта Корин тифи ва паратиф билан касалланганларни эрта аниклаш (беморларни амбулатор куриш, врач томонидан аниклаш (беморларни амбулатор куриш, врач томонидан беморларни фаол кузатиш, худуд буйича куриклар, беморларни фаол кузатиш, худуд буйича куриклар, диспансеризация ва турли проф. куриклар вактида). диспансеризация ва турли проф. куриклар вактида). 2.2. Эрта ташхисот 3 ортик давом этаётган сабаби Эрта ташхисот 3 ортик давом этаётган сабаби номаълум булган иситма холатидаги беморлар номаълум булган иситма холатидаги беморлар амбулатор шароитда гемокультураси амбулатор шароитда гемокультураси текширилиши керак (конни бак. текшириш) текширилиши керак (конни бак. текшириш) 3.3. Барча аникланган беморлар госпитализация Барча аникланган беморлар госпитализация килинади, биринчи 3 соат ичида, кишлок килинади, биринчи 3 соат ичида, кишлок шароитида – 6 соат ичида хабарнома шароитида – 6 соат ичида хабарнома ( хабарнома ф-058 олгандан сунг)( хабарнома ф-058 олгандан сунг) 4.4. Бемор хакида СЭСга шошилинч хабарнома Бемор хакида СЭСга шошилинч хабарнома берилади.берилади. 5.5. Учок врач эпидемиолог томонидан эпид. Учок врач эпидемиолог томонидан эпид. текширилади, алохида холларда эпидемиолог текширилади, алохида холларда эпидемиолог ёрдамчиси томонидан.ёрдамчиси томонидан. 6.6. Оилада, иш-жойда укиш жойида, ИБМда, Оилада, иш-жойда укиш жойида, ИБМда, мактабда ва б.да мулокотда булганларни мактабда ва б.да мулокотда булганларни аниклаш ва хисобга олиш.аниклаш ва хисобга олиш. 7.7. Бемор билан мулокотда булганлар устидан кайта Бемор билан мулокотда булганлар устидан кайта касалланишларни аниклаш максадида корин касалланишларни аниклаш максадида корин тифида паратифларда 14 кун тиб.кузатув йулга тифида паратифларда 14 кун тиб.кузатув йулга куйилади.куйилади. 8.8. Инфекция оммавий таркалиши хавфи булганда Инфекция оммавий таркалиши хавфи булганда уткир эпид. нокулайлик шароитида учокда уткир эпид. нокулайлик шароитида учокда мулокотдагиларни бактерия ташувчиликка мулокотдагиларни бактерия ташувчиликка текшириш утказилмайди. Янги касалланишларни текшириш утказилмайди. Янги касалланишларни аниклаш учун кузатув ва текширув олиб борилади.аниклаш учун кузатув ва текширув олиб борилади. 9.9. Гурухли касалланишлар ва авж олишлар бактерия Гурухли касалланишлар ва авж олишлар бактерия ташувчиликка биринчи навбатда оммавий ташувчиликка биринчи навбатда оммавий зарарланиш манбаи сифатида гумон зарарланиш манбаи сифатида гумон килинаётганлар водопровод курилмалари килинаётганлар водопровод курилмалари ишчилари, умумий овкатланиши, савдо-сотик ва ишчилари, умумий овкатланиши, савдо-сотик ва бошка ходимлар текширилади.бошка ходимлар текширилади. 10.10. Беморни изоляция килиши клиник белгилар Беморни изоляция килиши клиник белгилар йуколгандан ва пешоб, нажасни 3 марта йуколгандан ва пешоб, нажасни 3 марта текширилгандан кейин тухтатилади. Биринчи текширилгандан кейин тухтатилади. Биринчи текшириш нормал харорат аниклангандан 5 кундан текшириш нормал харорат аниклангандан 5 кундан сунг кейингилари 5 кунлик интервал билан олиб сунг кейингилари 5 кунлик интервал билан олиб борилади.борилади. 11.11. Антибиотиклар олган реконвалецентлар Антибиотиклар олган реконвалецентлар нормал хароратдан 21 кундан кейин, нормал хароратдан 21 кундан кейин, антибиотик олмаганлар нормал хароратдан антибиотик олмаганлар нормал хароратдан 14 кундан кейин стационардан чикарилади.14 кундан кейин стационардан чикарилади. 12.12. Беморда назорат чикарув текширишда Беморда назорат чикарув текширишда корин тифи кузгатувчилари аникланса, уни корин тифи кузгатувчилари аникланса, уни стационардан чикаришга карши курсатма стационардан чикаришга карши курсатма хисобланмайди.хисобланмайди. 13.13. Касби ва лавозимидан катъий назар барча Касби ва лавозимидан катъий назар барча к.т ва паратифлар билан касалланиб к.т ва паратифлар билан касалланиб утганлари касалхонадан чиккандан кейин утганлари касалхонадан чиккандан кейин диспансер кузатувга олинадалар, бунда диспансер кузатувга олинадалар, бунда биринчи ой давомида хафтада 1марта биринчи ой давомида хафтада 1марта термометрия , кейинги ойларда 2хафтада термометрия , кейинги ойларда 2хафтада 1марта термометрия утказилади. Харорат 1марта термометрия утказилади. Харорат кутарилиши ёки умумий ахволи кутарилиши ёки умумий ахволи ёмонлашганда бемор текширилади (конни, ёмонлашганда бемор текширилади (конни, пешоб, нажасни бак текшириш билан пешоб, нажасни бак текшириш билан бирга)ва рецидив аникланса беморлар бирга)ва рецидив аникланса беморлар кайтадан госпитализация килинадилар.кайтадан госпитализация килинадилар. 14.14. Озик-овкат ва шунга тенглаштириладиган Озик-овкат ва шунга тенглаштириладиган корхоналарнинг ишчилари уз мутахассислиги корхоналарнинг ишчилари уз мутахассислиги буйича 1ой мобайнида ишга куйилмайди, буйича 1ой мобайнида ишга куйилмайди, эпид.хавф тугдирмайдиган бошка ишга эпид.хавф тугдирмайдиган бошка ишга утказиладилар.Белгиланган муддат охирида утказиладилар.Белгиланган муддат охирида уларда пешоб ва нажас 5 марта текширилади.уларда пешоб ва нажас 5 марта текширилади. 15.15. Озик – овкат ва шунга тенглаштирилган Озик – овкат ва шунга тенглаштирилган корхоналарда ишловчилар ёки махсус урта ва корхоналарда ишловчилар ёки махсус урта ва олий укув юртларини тугатиб шу ишга олий укув юртларини тугатиб шу ишга кирувчилар бактерия ташувчи булса, ишга кирувчилар бактерия ташувчи булса, ишга куйилмайди ва ташувчилик характерини куйилмайди ва ташувчилик характерини аниклаш учун бак. текширилади. Ташувчиларда аниклаш учун бак. текширилади. Ташувчиларда 5 марта пешоб ва нажас, 1 марта сафро ва 1 5 марта пешоб ва нажас, 1 марта сафро ва 1 марта кон зардоби цистеинга чидамли марта кон зардоби цистеинга чидамли антителоларни аниклаш учун пассив антителоларни аниклаш учун пассив гемаглютинация реакцияси утказиб гемаглютинация реакцияси утказиб текширилади. Бак. текширувлар тахлили текширилади. Бак. текширувлар тахлили манфий ва серологик текширквлар тахлили манфий ва серологик текширквлар тахлили мусбат булса – пешоб, нажас ва сафрони бак. мусбат булса – пешоб, нажас ва сафрони бак. текшириш цикли кайтарилади. Агар текшириш цикли кайтарилади. Агар стационардатранзитор ташувчилик аникланса, стационардатранзитор ташувчилик аникланса, озик – овкат ва унга тенглаштирилган озик – овкат ва унга тенглаштирилган корхоналар ишчилари ишга куйилмайди. корхоналар ишчилари ишга куйилмайди. Пешоби ва нажаси текширилади.Пешоби ва нажаси текширилади. 16.16. Умумтаълим мактаблари ва мактаб интернатда Умумтаълим мактаблари ва мактаб интернатда укувчиларда ташувчилик аникланса, улар укувчиларда ташувчилик аникланса, улар дарсга куйилмайди, лекин овкат тайёрлаш, дарсга куйилмайди, лекин овкат тайёрлаш, транспортировка килиш ва таркатиш сув билан транспортировка килиш ва таркатиш сув билан боглик ишларга куйилмайдилар. Мактабгача боглик ишларга куйилмайдилар. Мактабгача ёшдаги болаларда ташувчилик аникланса богча ёшдаги болаларда ташувчилик аникланса богча ва яслиларга куйилмайди ва стационарга ва яслиларга куйилмайди ва стационарга текширишга юборилади, чунки уларга текширишга юборилади, чунки уларга ташувчилик киска муддатли булади. Агар ташувчилик киска муддатли булади. Агар ташувчилик давом этса, унга богчага боришга ташувчилик давом этса, унга богчага боришга эпидемиолог томонидан рухсат берилади.эпидемиолог томонидан рухсат берилади. 17.17. Агар сурункали ташувчилик озик – овкат ва Агар сурункали ташувчилик озик – овкат ва шунга тенглаштирилган корхона ишчисининг шунга тенглаштирилган корхона ишчисининг оила аъзоларидан бирида аникланса, оила аъзоларидан бирида аникланса, тенглаштирилган корхона ишчиси ишдан тенглаштирилган корхона ишчиси ишдан четлатилмайди ва махсус текширилмайди.четлатилмайди ва махсус текширилмайди. 18.18. Хар бир бактерия ташувчида бактерия фаготипи Хар бир бактерия ташувчида бактерия фаготипи аникланади ва ф –364\у хисоб картасига кайд аникланади ва ф –364\у хисоб картасига кайд этилади, чунки бу ташувчи ТПКлар юзага этилади, чунки бу ташувчи ТПКлар юзага келганда инфекция манбаи сифатида шубха келганда инфекция манбаи сифатида шубха килинади.килинади. 16.16. СаСа нн -окартув иши. Хар бир касалланиб -окартув иши. Хар бир касалланиб утганга эслатма берилади. Зарарланиш утганга эслатма берилади. Зарарланиш хавфи, шахсий гигена койдалари ва хавфи, шахсий гигена койдалари ва жорий дезинфекция утказиш тартиби жорий дезинфекция утказиш тартиби тушинтирилади.тушинтирилади. 17.17. СЭС ишчилари ташувчини уй жойига СЭС ишчилари ташувчини уй жойига бориб йилига 1 мартадан кам булмаган бориб йилига 1 мартадан кам булмаган холда эпидемияга карши тадбирларни холда эпидемияга карши тадбирларни утказишни назорат килиш хабар олинади.утказишни назорат килиш хабар олинади. 18.18. Бошкаларга юкиши хавфини тугдирувчи Бошкаларга юкиши хавфини тугдирувчи сурункали ташувчи яшаетган жойда сурункали ташувчи яшаетган жойда нокулай сан-маиший шароитлар булгаида нокулай сан-маиший шароитлар булгаида СЭС хокимиятга сан. шароитни яхшилаш СЭС хокимиятга сан. шароитни яхшилаш буйича мурожат килади. Бак ташувчилик буйича мурожат килади. Бак ташувчилик учогидан ахолига еки давлатга сут учогидан ахолига еки давлатга сут махсулотлари сотиш таьминланади.махсулотлари сотиш таьминланади. Фагопрофилактика.Фагопрофилактика.  Ич-терлама ва паратифга қарши қуйидаги ҳолларда Ич-терлама ва паратифга қарши қуйидаги ҳолларда ёппасига бактериофаг берилади:ёппасига бактериофаг берилади:  1) сув орқали тарқаладиган сурункали ич терлама ва 1) сув орқали тарқаладиган сурункали ич терлама ва паратиф эпи-демияларида;паратиф эпи-демияларида;  2) сут ва сут маҳсулотлари орқали касаллик ўткир 2) сут ва сут маҳсулотлари орқали касаллик ўткир эпидемик авж олганда;эпидемик авж олганда;  3) сув ва канализация тармокларида авария бўлганда.3) сув ва канализация тармокларида авария бўлганда.  Бу ҳолларда бактериофаг 3-4 кунда бир марта Бу ҳолларда бактериофаг 3-4 кунда бир марта берилади, 1 майдан то 1 - ноябргача. берилади, 1 майдан то 1 - ноябргача. Бактериофаглар ёппасига қўлланилиши керак бўлган Бактериофаглар ёппасига қўлланилиши керак бўлган ахоли табақасини эпидемиолог-врач эпидемиологик ахоли табақасини эпидемиолог-врач эпидемиологик вазиятни, ин-фекциянинг тарқалганлик даражасини вазиятни, ин-фекциянинг тарқалганлик даражасини ва қўзғатувчининг активлигини, вақтини ҳисобга ва қўзғатувчининг активлигини, вақтини ҳисобга олган ҳолда белгилайди.олган ҳолда белгилайди. ВакцинапрофилактикаВакцинапрофилактика  Ич тср-ламада вакцина профилактиканинг Ич тср-ламада вакцина профилактиканинг самарадорлигини аниклашда қуйидагилар зарур:самарадорлигини аниклашда қуйидагилар зарур:  1) эмланганлар ва эмланмаганлар орасида 1) эмланганлар ва эмланмаганлар орасида касалланишни аниқпаш;касалланишни аниқпаш;  2) эмлаш ишлари ёки бошқа чоралар натижасида 2) эмлаш ишлари ёки бошқа чоралар натижасида ахоли орасида касалланиш ҳоллари камайганлиги ахоли орасида касалланиш ҳоллари камайганлиги ёки йўклигини аникдаш;ёки йўклигини аникдаш;  3) касалланйшнинг камайганлиги ёки 3) касалланйшнинг камайганлиги ёки ўсганлигидан қатьий пазар эмлаш ич терламани ўсганлигидан қатьий пазар эмлаш ич терламани бир қисмининг олдини олганлиги ёки йўклигини бир қисмининг олдини олганлиги ёки йўклигини текшириш;текшириш;  4) вакцинани профилактик самарадорлигининг 4) вакцинани профилактик самарадорлигининг йўклиги эмлаш ишларини нотўғри режалаштириш йўклиги эмлаш ишларини нотўғри режалаштириш ва амалга ошириш билан ёки бошқа бирон бир ва амалга ошириш билан ёки бошқа бирон бир сабаб билан боғлиқ эканлигини аниклаш.сабаб билан боғлиқ эканлигини аниклаш. Фойдаланилган Фойдаланилган адабиётлар:адабиётлар:  Зуева Л.П. Эпидемиология С-П-2006 й.Зуева Л.П. Эпидемиология С-П-2006 й.  Усманов М.Қ. Эпидемиология Т-1993 йУсманов М.Қ. Эпидемиология Т-1993 й  О.М.Миртазаев “Эпидемиологиядар О.М.Миртазаев “Эпидемиологиядар амалий машғулотлар учун қўлланма” т-амалий машғулотлар учун қўлланма” т- 2003й2003й  Беляков В.Д., Яфаев Р.Х. Беляков В.Д., Яфаев Р.Х. Эпидемиология. М.:1989 г.Эпидемиология. М.:1989 г.  Грамошевский Л. В. Общая Грамошевский Л. В. Общая эпидемиология. М.: 1965г.эпидемиология. М.: 1965г. Эътиборингиз учун Эътиборингиз учун рахмат!рахмат!