Buyrak kasalliklarni laborator diagnostikasi - Tibbiyot - Slaydlar

Buyrak kasalliklarni laborator diagnostikasi

Yuklangan vaqt:

09.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1587.1767578125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:Buyrak kasalliklarni laborator diagnostikasi. 010203 0A020C020D 0D 13

Siydik umumiy tahlili Siydik umumiy tahlili o’z ichiga oladi:  siydik umumiy hususiyatlarini tekshiruv 1- Siydikni yig’ish 2- Siydik rangi 3- Siydik tiniqligi 4- Siydik nisbiy zichligi 5- Siydikni tekshiruvda diagnostik test tilimchalardan foydalanish  Siydikni kimyoviy tekshiruv  Siydikni mikroskopik tekshiruv

Siydikni yig’ish Tekshiruv uchun siydik toza, quruq idishga, jinsiy a`zolar tahoratidan keyin yig’iladi. Siydikning bir necha millilitri unitazga uretra deskvamirlangan hujayralarni yo’qotish uchun to’kiladi. Tekshiruv uchun birinchi ertalabki siydik portsiyasi olinadi. Tekshiruv siydik ajratilgandan keyin 1g 1.5 soat ichida o’tkaziladi. Ajratilgan siydik miqdori bemorning yoshi, ovqatlanish harakteri, suyuqlik ichish rejimi va siydik hosil qiluvchi tizim holatiga bog’liq. Kunlik diurezni 2 litrdan ortib ketishi poliuriya deb ataladi. Kamayishi (500mldan kam) - oliguriya. Umuman siydik ajralmasligi anuriya deb nomlanadi

Siydik rangi Siydikning me`yoriy rangi kattalarda va katta yoshdagi bolalarda uning kontsentrlanganligiga bog’liq bo’ladi va to’q sariq rangdan to somondek sariq ranggacha o’zgaradi. kontsentrlangan va nordon siydik to’qroq bo’yaladi va kam miqdorda ajralib, yuqori nisbiy zichlikka ega bo’ladi giperxromuriya. Och bo’yalgan siydik past nisbiy zichlikka, kam nordon yoki neytral reaktsiyaga ega bo’lib, ko’p miqdorda ajraladi (fiziologik poliuriya) gipoxromuriya. Fiziologik gipoxromuriya poliuriyada, ko’p miqdorda suv ichganda, siydik haydovchi vositalar qabul qilganda kuzatiladi. Fiziologik giperxromuriya kam suyuqlik ichganda, ko’p terlaganda bo’lishi mumkin. Oliguriyada giperxromuriya shishlar paydo bo’lganligi, transsudat va ekssudatlar, dispeptik buzilishlarda, isitmalashda, dimlangan buyrakda kuzatilishi mumkin. Keskin giperxromuriya gemolitik holatlarda bo’ladi. qon va qon pigmentlari tushganda siydik qizil rangda bo’lishi mumkin. "Pivo" rangidagi siydik parenhimatoz sariqlikda kuzatilishi mumkin. Sutdek oq siydik buyrakni yoqli distrofiyasida, nefrotik sindromda, shuningdek, yiringli siydikda, fosfaturiyada bo’lishi mumkin.

Siydikni tiniqligi Me`yoriy siydik tiniq va faqatgina turganda biroz xiralashishi mumkin. Siydik tiniqligi to’liq va noto’liq bo’lishi mumkin. Tiniq, kam loyqalangan va keskin loyqalangan siydik farqlanadi. Siydikning loyqalanishi tuzlar, shilliq ajralishi, ko’p miqdorda shaklli elementlar, bakteriya, yog’larni bo’lishi bog’liq. Loyqadan sentrifugalash bilan halos bo’lish mumkin. Tuzli loyqalanishni ishqorlar va kislotalar qo’shib yo’qotish mumkin. Bakterial loyqalanishda siydik mahsus filtrlar yordamida filtrlanadi, yog’li loyqalanishda esa efir, hloroform qo’shiladi. Loyqalanish harakteri cho’kmani mikroskopik tekshirganda aniqlanadi.

Siydik nisbiy zichligi 1,000 dan 1,050 gacha bo’lingan urometr bilan aniqlanadi. Tekshirilayotgaн siydik silindrga quyiladi (silindr diametri urometr diametridan 1-2 sm ga katta bo’lishi kerak). Ko’pik hosil bo’lishini oldini olish uchun siydik asta- sekin silindr devorlari bo’ylab quyiladi. quruq urometr siydikka sekin tushiriladi. Urometr tebranishlari to’xtagandan keyin pastki menisk bo’yicha ko’rsatkich aniqlanadi. Nisbiy zichlik 1 l siydikda eritilgan moddalar miqdoriga boqliq. Katta odamda siydik ertalabki portsiyasida nisbiy zichlik 1,015-1,025 oraliqida bo’lishi mumkin. yangi tuqilganlarda 1,018 gacha, 5 kunlikdan ikki yoshgacha 1,002-1,004, 2-3 yoshda 1,010-1,017, 4-5 yosh 1,012-1,020, 10 yoshdan 1,011- 1,025 ga teng. Nisbiy zichlikning kamayishi ko’p suyuqlik ichganda, siydik haydovchi vositalar qabul qilganda kuzatiladi. Keskin kamayishi qandsiz diabet (1,001-1,004), surunkali buyrak kasalliklari, o’tkir buyrak etishmovchiligi, amiloidoz, polikistozda kuzatiladi. Nisbiy zichlikning oshishi quruq ovqatlar eganda, isitmalash, ko’p terlaganda, qandli diabet, nefrotik sindrom, shishlar, transsudatlar, ekssudatlar qosil bo’lganda kuzatilish mumkin.

Siydikni tekshiruvda diagnostik test tilimchalardan foydalanish Tahlil o’tkazilayotganda tilimcha qutidan olinadi, ko’rsatmada ko’rsatilgan ma`lum vaqtga yahshilab aralashtirilgan siydikli idishga solinadi. Tilimcha olinadi, siydikning ortiqcha miqdori idish chetlarida qoldiriladi va ekspress usulga qo’shib beriladigan rangli shkala bilan solishtiriladi

Siydik tarkibida oqsilni aniqlash Plazma oqsillari molekulalari haddan tashqari yirik bo’lib,buyrak koptoqchalari membranasidan o’ta olmaydi. Shu membrana orqali o’ta oladigan mayda molekulalar me`yorda qayta so’rilib ketadi. Me`yoriy siydikda faqat oqsil izlari (24 soat davomida 0,15 g dan kam) bo’lishi mumkin, shunga ko’ra oqsilni tekshirish uchun qo’yiladigan standart sinamalar bunday miqdorlarni aniqlab bera olmaydi. Proteinuriya, ya`ni siydikda me`yordan ko’proq miqdorda oqsil bo’lishi, buyrak kasalliklaridan darak beradigan muhim ko’rsatkichdir. Siydik bilan oqsil ekskretsiyasining kuchayishi, proteinuriya, buyraklarning deyarli barcha patologiyasidа uchraydi. Siydik tarkibida oqsilni sifatiy va miqdoriy aniqlash mumkin. Sifatiy aniqlashda sentrifugа qilingan siydikka bir necha tomchi 20% sul'fasalitsil kislota tomizib kuriladi. Agar siydikda hiralashish kuzatilsa oqsil bor deb belgilanadi. Siydikdagi oqsil miqdorini 1,25ml siydikka 3,75ml 3% sul'fasalitsil kislota qo’shilib, FEK da oqsil miqdori aniqlanadi.

Siydikda oqsil miqdorini sifatiy aniqlash Kerakli reaktiv va jihozlar : 20% Sulfasil natriy eritmasi, shisha probirka, pipetka Qadamlar Aniqlanishi kerak Mohiyati 1 qadam Siydik tahlilini ertalab nahorda yug’ish Tahlil natijalari aniq bo’lishi uchun 20 2 qadam Siydikni toza quruq shisha idishga yig’ishni bemorga tushuntirish Tahlil natijalari aniq bo’lishi uchun 10 3 qadam Toza shisha probirkaga 8-10ml siydik olinadi Tahlil o’tkazish uchun 10 4 qadam 2-3 tomchi 20% Sulfasil natriy eritmasi tomiziladi Oqsil bilan reaksiyaga kirishadi 20 5 qadam Hosil bo’lgan aralashma qora fonda ko’riladi Siydik tiniqligini baholash maqsadida 20 6 qadam Siydik tiniqligi o’zgarishiga qarab baholanadi Agar siydik tiniqligi o’zgarib xiralasib?oq rangga kirsa oqsil bor deb baholanadi 20

Siydik tarkibida glyukozani aniqlash Siydikda glyukozaning fiziologik miqdori juda past, sog’lom odamlarda 0,06 dan 0,083 mmol/l gacha tashkil etadi. Siydikda glyukozaning bunday past kontsentratsiyasi ko’pgina usullarning sezgirlik pog’onasidan past deb hisoblanadi. Bu siydik bilan glyukoza faqatgina patologik holatlarda ajralib chiqadi deb hisoblashga asos bo’ladi. Shu bilan birga, siydikda glyukozaning miqdori fiziologik darajadan past bo’lishi yoki umuman bo’lmasligi bakterial infektsiya bakteriuriyaning ko’rsatkichidir.Patologik glyukozuriya siydik bilan glyukozaning ko’p miqdorda ajralishi (bir litr siydikda glyukoza miqdori 0,3-0,5 g/l dan bir necha grammgacha), biror bir patologiya bilan kechadi.

Siydik tarkibida qon eritrotsit aniqlanishi Siydikda qon eritrotsit (gematuriya sindromi) yoki eritrotsitlar parchalanish maqsulotlari (gemoglobinuriya, siderinuriya sindromlari) bo’lishi bilan aniqlanishi mumkin Mutlaq soqlom odamlarda ham siydikda bitta-ikkita eritrotsitlar bo’lishi mumkin. Amaliy sog’lom odamlarda kuniga 1 milliongacha eritrotsitlar ajraladi, bu 1 mkl siydikda bir dona eritrotsitga to’qri keladi.

Mikrogematuriya Mikrogematuriya - siydik rangi o’zgarmagan, siydik cho’kmasi mikroskopiyasining chamalovchi usul bilan (ko’rish maydonida 5 dan ko’p eritrotsitlar) va samarali miqdoriy usulda (1 ml siydikda 1000 eritrotsit yoki kuniga 1000000 eritrotsit) eritrotsitlar aniqlanishi.

Makrogematuriya Makrogematuriya - siydik bo’yalishi bilan namoyon bo’lib, siydik rangi eritrotsitlar miqdoriga qarab pushti, qizqish, qizil, "go’sht seli" ranglarida bo’lishi mumkin. Mikro- va makrogematuriya orasidagi chegara 1 l siydikda tahminan 0,5 ml qon (1 mkl siydikda 2500 eritrotsit) bo’lishi hisoblanadi.

Siydik cho’kmasini tekshirish Siydik cho’kmasini tekshirish quyidagi usullar bilan o’tkaziladi.  Chamalovchi  Miqdoriy Chamalash usuli siydikda kasallik belgilari borligi haqida ma`lumot beradi. Miqdoriy usullar esa patologik o’zgarishlarni ifodalanganligini baholashga qaratiladi va siydikning ertalabki portsiyasida o’tkaziladi.

Siydik cho’kmasini tayyorlash  sentrifuga probirkasiga aralashtirilgan siydikdan 10-12 ml solinadi  10 -15 daqiqa davomida 1500-2000 ta aylanish/daqiqa tezlikda sentrifugalanadi  Cho’kma ustidagi siydik tezlik bilan to’kib tashlanadi. (probirka ag’dariladi)  Cho’kma pipetka bilan aralashtiriladi  Cho’kma tomchisi buyum oynachasi ustiga tomiziladi va ustidan qoplaqich oyna bilan yopiladi.

Mikroskopik tekshirish Preparat kichik kattalashtarish (okulyar 10 yoki binokulyar 7 yoki 10, ob`ektivlar 8 yoki 10, 20), so’ng yirik kattalashtirishda (okulyar 10 yoki binokulyar okulyarlari bilan, 7 yoki 10 va 40 ob`ektivi bilan) ko’riladi. Mikroskopik tekshirish orqali shaklli elementlar, epitelial hujayralari va silindrlar aniqlanadi va sanaladi.

Shaklli elementlarni aniqlash Shaklli elementlar (eritrotsitlar, leykotsitlar) bir necha ko’rish maydonida mikroskopning yirik kattalashtirganda sanaladi. Javob ko’rish maydonidagi hujayralar soniga qarab beriladi. Agar hujayra elementlari ko’p va ko’rish maydonida ularni sanab bo’lmasa, unday holda blankda leykotsitlar (eritrotsitlar) ko’rish maydonini quyuq qoplagan deb belgilanadi.

Silindrlarni aniqlash Silindrlar ham shaklli elementlarni kam joylashganida tekshiruvni mikroskopning kichik kattalashtirishida o’tkaziladi va preparatdagi ularning soni ko’rsatiladi. (preparatda 2 silindr). Agar silindrlar ko’p bo’lsa, ularning soni ko’rish maydonida, ya`ni mikroskopning yirik kattalashtirishidа belgilanadi.

Epitelial hujayralarni aniqlash Epitelial hujayralar (ko’p qavatli yassi, o’tuvchi, buyrak epiteliysi), kristallar kabi elementlar uchun mikroskopning kichik kattalashtirishidan foydalanib, "ko’p", "nisbatan ko’p", "kam" miqdorda baho berish qo’llaniladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Qon ivish tizimi laborator diagnostikasi

Buyrak kasalliklarida klinik laborator ko’rsatkichlar

Buyrak kasalliklari

Buyrak yetishmovchiligi

Nefrotik sindrom Buyrak amiloidozi