Ayollar jinsiy a’zolarida o’sma oldi va o’sma kasalliklari - Tibbiyot - Slaydlar

Ayollar jinsiy a’zolarida o’sma oldi va o’sma kasalliklari

Yuklangan vaqt:

25.08.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1584.0146484375 KB

Ko'chirib olish

“ Hamshiralik ishi ” yo ’ nalishi 205-gurux talabalari _____________________________ning AKUSHERLIK ISHI fanidan tayyorlagan TAQDIMOTI AYOLLAR JINSIY A’ZOLARIDA O’SMA OLDI VA O’SMA KASALLIKLARI

AYOLLAR JINSIY A’ZOLARINING O‘SMA KASALLIKLARI Chin o‘smalar a’zo va organlarning xususiy to‘qimalaridan iborat tuzilmalardir. Shishsimon o‘smalar esa, biror bir bezlarning sekret chiqarish yo‘li bekilib qolishi hisobiga suyuqlik to‘planib, kattalashuvi, ular tovuq tuxumidan ayol kishi mushtidek o‘lchamda bo‘ladi. O‘smalar morfologik tuzilishi va klinik jihatdan o‘tishiga qarab xavfsiz va xafvli o‘smaga bo‘linadi. Xavfsiz o‘smalar qaysi a’zoda yuzaga keladigan bo‘lsa, o‘sha a’zo doirasidan tashqariga chiqmaydi.

XAVFLI VA XAVFSIZ O‘SMALAR HAQIDA TUSHUNCHA Xavfli o‘smalar quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi: 1. Taraqqiy etish jarayonida tevarak-atrofdagi to‘qimalarni o‘rab o‘sadi, ularni yemirib boradi (o‘smaning atiðik, infiltratsiyalanuvchi, destruktiv o‘sishi deb shunga aytiladi). 2. Birlamchi o‘sma olib tashlangandan keyin retsidiv va metastaz beradi. 3. Bemorning umumiy ahvoliga va modda almashinuviga yomon ta’sir qilib, ko‘pincha kaxeksiyaga (juda ozib ketishga) olib keladi. Xavfsiz o‘smalar esa shu organning to‘qimalaridan tashqariga, qo‘shni a’zolarga tarqalmaydi, ularni qisishi, funksiyasiga ta’sir etishi mumkin. Ba’zi yaxshi sifatli o‘smalar ham bemorni umumiy ahvoliga ta’sir qilishi mumkin. Masalan, fibromiomalarda uzoq vaqt qon ketishi tufayli anemiyaga olib keladi. Yaxshi sifatli o‘smalar o‘zgarib yomon sifatli o‘smaga aylanishi malignizatsiya deyiladi. O‘smaga o‘xshaydigan tuzilmalmarga retension kistalar ( retintio – to‘xtatmoq) kiradi .

BACHADONNING XAVFSIZ O‘SMALARI Bachadon miomasi deb, mushak to‘qimasidan, fibromioma deb, biriktiruvchi to‘qimalardan tashkil topgan, gormonlarga moyil bo‘lgan xavfsiz o‘smaga aytiladi. Mioma keng tarqalgan kasallik bo‘lib, ginekologik bemorlarning 10–27%da, 30 yoshga yetgan bemorlarning 20% da, 40 yoshdan katta bemorlarning esa 40% da uchraydi. Ayollar organizmida bachadon miomasining kelib chiqishi, asosan, gormonal o‘zgarishlar tufayli, ya’ni giðotalamusgiðofiz- buyrakusti bezi, tuxumdonlar orasidagi munosabatning biron-bir qismining shikastlanishi hamda bachadondagi o‘zgarishlar natijasida, xususan, miometriyning giðerplaziyasi tufayli vujudga kelishi mumkin.

K l i n i k a s i. Ayrim hollarda bachadon miomasi hech qanday belgilarsiz kechadi, ayollarda shikoyatlar bo‘lmaydi, ammo profilaktika maqsadida ayol tekshirilganda aniqlanadi. 60–80% hollarda asosiy belgilardan biri bemorda qon ketishi hisoblanadi. Qon ketishi alomatlari turli bemorlarda turlicha kechadi. Ba’zilarida hayz sikli uzayishi yoki hayz vaqtida qon miqdorining biroz ko‘payishi – menorragiya kuzatilsa, ba’zilarda tartibsiz, juda ko‘p to‘xtovsiz qon ketib, og‘ir turdagi kamqonlik kasalligiga sabab bo‘lishi mumkin. Hayz 10–12 kungacha davom etib, juda ko‘p miqdorda qon ketadi, bunga giðerpolimenoreya deyiladi. Miomalarda ko‘p uchraydigan belgilardan yana biri og‘riqdir. Og‘riq xuddi dard tutganga, sanchiqqa o‘xshash bo‘lib, ayniqsa hayz ko‘rishdan oldin va hayz ko‘rish vaqtida kuchayadi, pastga tortganga o‘xshab zo‘rayishi yallig‘lanishdan keyingi bitishmalar borligidan darak beradigan belgi hisoblanadi.

D a v o s i . Miomasi bo‘lgan hamma ayollar dastlab umumiy davolanadilar, konservativ davolash usuli samara bermasa, operatsiya yo‘li bilan bachadon olib tashlanadi. Endometrioz. Endometrioz deb, bachadon shilliq qavati (endometriy) hujayrasining bachadondan tashqarida joylashib, taraqqiy qilishiga aytiladi. Endometrioz joylashgan o‘choqda proliferatsiya, sekretsiya yoki hayz ko‘rganda ajraladigan qonga o‘xshash qon quyilish belgilari, ya’ni bachadon shilliq qavatidagi tuxumdondan ajralib chiqadigan steroid va gonadotrop gormonlar ta’sirida bo‘ladigan siklik o‘zgarishlarga o‘xshash alomatlar kuzatiladi. Endometriozlar o‘z atrofida joylashgan to‘qimalarga o‘sib kirish xususiyatiga ega. Bu bilan to‘qimalarga proteolitik ta’sir qilib ularni parchalab, undan ham chuqurroqdagi qismlarni zararlantirishi mumkin. Endometrioz chegarasi notekis bo‘lib, u seroz, mushak va shilliq qavatlarga, teriga, suyakusti pardasiga, hatto suyak to‘qimasiga ham o‘sib kiradi. Endometrioz pufakchasi yorilganda a’zoning hamma qismlariga qon, limfa yo‘llari orqali tarqalishi kuzatiladi. Ginekologik kasalliklar orasida endometrioz 8–30% hollarda uchraydi.

K L I N I K A S i endometriozning qaysi sohada joylashganligiga bog‘liq. Endometriozning asosiy va doimiy belgilaridan biri –og‘riqdir. Bemor qorinning pastki sohasida va belida kuchsiz, uzoq davom etadigan og‘riqdan, hayz sikli davrida og‘riqlar kuchayganligidan shikoyat qiladi. Og‘riq hayz kunlaridan oldin paydo bo‘lib, kuchayib hayz kunlari va undan keyin ham bemorni bezovta qiladi. Bu og‘riqlar endometrioz o‘chog‘idagi bez to‘qimalarning bo‘rtishi, to‘qimalarning ichi berk bo‘shliqlarida suyuqlikning to‘planishi natijasida kelib chiqadi. Bachadon endometriozi hayz siklining buzilishiga, qo‘shni a’zolardan – to‘g‘ri ichak, siydik chiqarish yo‘llari faoliyatining buzilishiga olib keladi. Shunga ko‘ra, ayol siyish vaqtida og‘riqlar bo‘lishidan, tez-tez siyishidan shikoyat qiladi. Endometrioz bilan kasallangan a’zo hayz ko‘rish oldidan kattalashganini va hayzdan so‘ng yana dastlabki hajmda bo‘lishi kuzatiladi. Bemorda ovulatsiya jarayoni bo‘lmasligi tufayli sekretor fazaning yetarlicha rivojlanmaganligi, kichik chanoq bo‘shlig‘idagi a’zolarda ko‘pincha yallig‘lanish alomatlari bilan birgalikda kechganligi sababli chandiqlar paydo bo‘ladi, bepushtlikka sabab bo‘ladi.

Tuxumdonning xavfli o‘smalari. Tasnifi bo‘yicha 3 xil rak farqlanadi: birlamchi, ikkilamchi va metastatik rak. Birlamchi rak 4,5% hollarda, 40 yoshdan oshgan ayollarda uchraydi. Klinik belgilari ko‘zga tashlanmaydi, lekin tezda qorin bo‘shlig‘ida assit paydo bo‘lishiga qarab tuxumdon raki haqida gumonqilinadi. Ikkilamchi rak 60–50 % hollarda seroz papillyar o‘smalar rakka aylanishidan rivojlanadi, tez o‘sib, suyuqliklar hajmi oshib, assit paydo bo‘ladi. 17–20% hollarda musinoz kistomalar rakka aylanadi. Ularning malignizatsiyasi asta-sekin, ko‘pincha 50 yoshdan keyin kuzatiladi. Metastatik rak (10–30%) tuxumdonga, asosan, oshqozon va ichak rakidan limfa va qon orqali o‘tadi. Shuning uchun tuxumdonda siljimaydigan, notekis, qattiq konsistensiyali o‘sma topilsa, albatta, oshqozon ichak yo‘llarini endoskopiya, irrigoskopiya, rentgenografiya usullari bilan tekshirish kerak. Chunki, metastazli rakni operatsiya yo‘li bilan davolab bo‘lmaydi.

O'xshashlar

O’sma kasalliklari – ijtimoiy gigiyenik muammo sifatida

O‘smalarni paydo qiluvchi sabablar

Jinsiy tarbiya

Jinsiy ko‘payish

Nefrotik sindrom Buyrak amiloidozi