logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Sotsiologiya
  4. Din sotsiologiyasi

Din sotsiologiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1790 KB
Ko'chirib olish
Din sotsiologiyasi. Ijtimoiy hayotning muhim jabhasi bo‘lgan din va diniy e’tiqod masalasi sotsiologiya fanining muhim ob’etklaridan biri hisoblanadi. Sotsiologiya jamiyat hayotini o‘rganar ekan, shu hayotning muhim tarkibiy qismi bo‘lgan va ayni paytda unga kuchli ta’sir o‘tkazuvchi omil – din doimo uning diqqat markaziybo‘lgan. • Sotsiologiya fanining asoschisi hisoblanuvchi O. Kont jamiyat taraqqiyotini davrlarga bo‘lar ekan, asosiy mezonlaridan biri sifrtida dinga murajat qiladi. Uning tasnifida insoniyat o‘z rivojida uch bosqichni bosib o‘tadi. Bular quyidagilar; teologik, metafizik, va ilmiy bosqichlar. Kont firicha, har uchala bosqichda ham din muayyan rol o‘ynaydi. 23.09.19 3 Dinning ijtimoiy hayotdagi o‘rin va rolini tahlil qilish uchun, avvalo, din o‘zi nima? degan savolga javob topish kerak. Bu savol jo‘ngina tuyulsa ham unga javob berish ancha murakkab. Bu savolga dinshunoslik, sotsiologiya va falsafadagi turli oqimlar turlicha javob beradi. Bu javoblarning aksariyati esa bir-biriga zid va bir-birini inkor qiladi • D inning asosiy belgilaridan biri ilohiy kuchga, ya’ni xudoga ishonish, deb belgilanardi.holbuki, dunyoda shunday dinlar borki, ularda xudo tushunchasi umuman yo‘q. Sotsiologiya va dinshunoslikka oid mavjud adabiyotlarni tahlil qilish ularda ko‘plab ta’riflar berilganini kqrsatadi. Biz bu ta’riflar qatoriga yana bittasini qo‘shish o‘rniga dinning o‘ziga xos belgilarini sanab o‘tmoqchimiz. • Ular quyidagilar : • I. Muayyan e’tiqod va ta’limotning mavjudligi.har bir din dunyoni o‘z nuqtai nazaricha izohlaydi va ishonuvchilarda muayyan e’tiqod shakllantiradi. • II. Marosim va rasm-rusumlar.har bir din o‘ziga xos marosim va rasm-rusumlarga ega. • III. Diniy marosim, rasm-rusumlar muayyan qismining faqat belgilangan joylarda jamoa bo‘lib bajarilishi. Masalan, yahudiy va xristian dinida ibodatning asosiy qismi faqat sinagoga va cherkovda bajariladi. Islom dinida erkaklar tomonidan o‘qiladigan namoz asosan jome masjidlarida o‘qiladi.  Din sotsiologiyasining shakillanishi M. Veber nomi va ilmiy faoliyati bilan bog‘liq. Sotsiologiya fanining asoschilaridan biri hisoblanadi nemis olimi M. Veber ijodidan dinni sotsiologik tahlil qilish markaziy o‘rinni egallaydi. Barcha dinlarni inkor qilib, ularni xalq uchun af’yun, deb e’lon qilgan Marks ta’limotidan farqli o‘laroq, Maks Veber din va jamiyat munosabatini tahlil qilar ekan umuman din to‘g‘risida emas, muayyan davrdagi muayyan din yoki diniy oqim to‘g‘risida fikr yuritadi. Iudaizm • Sanab o‘tilgan belgilarni uchalasi ham dunyoviy dinlarning barchasida mavjud. Bu dinlar quydagilar: iudaizm, xristianlik va islom. • Iudaizm (yahudiy dini) ular ichida eng qadimiysi bo‘lib, miloddan taxminan ming yillar oldin shakllangan. Bu din o‘sha davrda mavjud bo‘lgan boshqa dinlardan farqli o‘laroq, yakka xudoni tan olgan. Xristianlik • Xristianlik dastlavval Xristianlik dastlavval sekta sifatida iudaizm sekta sifatida iudaizm tarkibida vujudga tarkibida vujudga keldi va Kichik Osiyo, keldi va Kichik Osiyo, Yunoniston va Rimda Yunoniston va Rimda tarqala boshladi. tarqala boshladi. Imperator Konstantin Imperator Konstantin davrida bu din Rim davrida bu din Rim imperiyasining rasmiy imperiyasining rasmiy dini deb e’lon qilindi. dini deb e’lon qilindi. • Islom dini VII asrda shakllandi. Bu dinning asosini besh rukn tashkil qiladi. • 1. Iymon; 2. Namoz; 3. Ro‘za; 4. Zakot; 5.Haj. • Islomda sunniylik va shia yo‘nalishlari bo‘lib, ular ham o‘z navbatida bir qator mazhablarga bo‘linadi. Musumon dini dunyoning besh qit’asida va deyarli barcha mamlakatlarda mavjud. Islom dini • Xalqaro miqyosdagi voqelik dinning jamiyat hayotidagi mavqei masalasiga qayta-qayta, izchillik va xolislik bilan murojaat etish ehtiyojini tug‘dirmoqda. Jumladan, Respublikamiz Prezidenti Islom Karimovning tabri bilan aytganda keng madaniy hudud ma’nosida musulmon olamining ajralmas qismi bo‘lgan halqimiz mentalitetining o‘qildizlari ko‘p jihatdan aynan islomdan oziqlanib kelayotgan O‘zbekistonda ham bunday ehtiyoj yetilib keldi. Dinning jamiyat taraqqiyotidagi o‘rnini o‘rganish, uning atrofidagi muammolar yechimini topish dolzarb vazifalardan sanaladi. • Din, jumladan, islom dini huquqiy-demokratik davlat, fuqarolik jamiyati barpo etish jarayonida qanday o‘rin tutadi? Mohiyatiga ko‘ra taraqqiyparvar bo‘lgan islom dini halqning ma’naviy hayotini boyitishda qanday vazifalarni bajaradi? Albatta, bu kabi savollarga javob topish islomshunoslik nuqtai nazaridan aniq tadqiqotlarni talab qiladi. XULOSA  Shunday qilib din sotsiologiyasi ijtimoiy fikrda din atamasi bilan bog‘liq bo‘lgan barcha ijtimoiy jarayonlar va ijtimoiy xulqni o‘rganadi. Mustaqil O‘zbekistonda dinga milliy qadriyat sifatida qaralishi xalq ongida ushbu hodisaga nisbatan to‘g‘ri xolis munosabatning shakllanishiga zamin bo‘ldi. Bu boradagi yoshlar va fikr tarbiyasining asosiy yo‘nalishi ham silom diniga xos bo‘lgan insoniparvarlik tamoyillarini ongga singdirib borishni taqozo etadi.

O'xshashlar

Din va diniy munosabatlar sotsiologiyasi
Madaniyat, din va axloq sotsiologiyasi
Mehnat sotsiologiyasi
Ma'naviy hayot sotsiologiyasi
Ta`lim sotsiologiyasi